«Իմ միակ երեխան էր. հիմա ապրելուս հույսն այն է, որ Սարգիսս վերածնվի». Սարգիս Խանոյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Իշխանասարում. «Փաստ»

INTERVIEW 29 August, 2024 11:33

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Թանկ պահած երեխա էր, մեր միակը: Շատ բարի էր, անմեղ, չափից դուրս հանգիստ: Իր կյանքի ամեն օրն արագության մեջ էր անցնում, ուզում էր որքան հնարավոր է՝ շատ բան հասցնել անել: Կենսուրախ էր, կյանքով լեցուն: Իր դեմքին միշտ ժպիտ կար, անգամ եթե ներսում տխրություն լիներ, երբեք ցույց չէր տա»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Նարինեն՝ Սարգիսի մայրիկը:

Սարգիսը ծնունդով Թալինի շրջանից է՝ Արագածավան համայնքից: Դպրոցական տարիների մասին խոսելիս մայրիկը նշում է, որ որդին մինչև հինգերորդ դասարանը գերազանցիկ է եղել: «Իր գովասանագրերը տանն են: Դրանից հետո, այսպես ասեմ, միջին սովորող աշակերտ էր, նաև շատ աշխույժ ու ակտիվ: Սիրում էր կազմակերպչական աշխատանքներով զբաղվել: Առարկաներից շատ էր սիրում անգլերենն ու կենսաբանությունը: Օտար լեզու՝ անգլերեն պարապեց մի քանի տարի, բարձրագույն կրթությունն ուզում էր շարունակել այդ ուղղությամբ, բայց ընդունվել չհասցրեց: Դպրոցն ավարտելուց մի քանի օր հետո զորակոչվեց բանակ: Դպրոցական նստարանից անմիջապես հետո զենք բռնեց»:

Սարգիսը բազում երազանքներ ուներ: «Նախքան բանակ գնալը երազում էր սովորել ու Անգլիա մեկնել: Բայց բանակ գնալուց հետո իր նպատակները գլխիվայր շուռ եկան: Միշտ ասում էր՝ զորացրվեմ, վերադառնամ ու հոպարի մոտ Ամերիկա մեկնեմ: Սարգիսս հավանաբար շատ բաներ էր տեսել, բայց թե ինչ՝ միայն Աստված գիտի: Ամիսներով դիրքերում էին լինում, ինչ դժվարություն ասես տեսել են տղաները: Նա մեզ հետ որևէ հարցով, խնդրով, մտահոգությամբ չի կիսվել: Ամեն ինչ իմացել ենք իրենից հետո, թե ինչպես է ծառայել, ինչ շնորհք ու հարգանք է ունեցել: Շատ գաղտնապահ էր»: Սովորաբար անարդարության հետ երեսվելը կարող է շատ բան փոխել մարդու ներսում: «Շատ կարգապահ ծառայող է եղել, հարգանք վայելել: Տղայիս պետք է կրտսեր սերժանտի կոչում տային նախքան պատերազմը:

Սերժանտի «լիչկան» իր շորի վրա կարած է: Ասել էին՝ գնա արձակուրդ, արի, կհաստատենք, ձգձգեցին, այդպես էլ չհաստատեցին»: Սարգիսը բանակ է զորակոչվել 2021 թ. հուլիսի 28-ին: Ծառայել է նախ՝ Գորիսի «Զանգերում», ապա՝ Խնձորեսկում, հետո նորից վերադարձել «Զանգեր»: «Իմ Սարգիսին միշտ ասել եմ, որ տղամարդը պետք է ծառայի: 44-օրյա պատերազմից հետո էր զորակոչվում ծառայության, բնականաբար, ներքին վախ կար իր սրտում, բայց ուրախ է մեկնել, ինձ ոչինչ չի ասել, որ հանկարծ ինձ վատ չզգամ: Երբ լաց էի լինում, Սարգիսս ասում էր՝ մա՛մ ջան, որ լացում ես, կյանքիս կեսը գնում է: Իր կեսը կտրված լիներ, երբեք դա ցույց չէր տա»: Սարգիսը երկու անգամ արձակուրդ է եկել: «Առաջին արձակուրդին՝ փետրվարի 23-ին, եկավ տուն՝ թոքաբորբով հիվանդ էր: Համարյա մեկ ամիս պահեցին հիվանդանոցում, տաքությունը չէր իջնում: Որոշ ժամանակ հետո՝ մայիսի վերջին, երկրորդ անգամ արձակուրդ եկավ, այնքան տխուր էր, մտախոհ, ժամերով նստում ու չէր խոսում: Երբ հարցեր էի տալիս, ասում էր՝ լավ կլինի, մա՛մ»: Սեպտեմբերի 12-ի լույս 13-ի գիշերը Հայաստանի սահմաններին՝ մի քանի ուղղությամբ պատերազմ էր:

«Դիրքեր էին բարձրացել: Միշտ դիրքեր բարձրանալուց ասում էր՝ կարո՞ղ ես քարտիս 5000 դրամ փոխանցել: Այդ անգամ ոչինչ չուզեց: Իր շորերը, իրերը, իրեն պատկանող ամեն ինչ թողել է ներքևում ու բարձրացել դիրքեր: Այդ ամենը հետո ամուսինս տուն է բերել: Սեպտեմբերի 12-ի երեկոյան՝ ժամը հինգին զանգահարեց: Տխուր էր, հարցրեցի՝ Սա՛ք ջան, ի՞նչ է եղել: «Բան չէ, մա՛մ, հաց եմ կերել, հոգնած եմ, պառկել եմ: Ամեն ինչ լավ է, մի մտածի: Պապան ո՞ւր է»: Հեռախոսը փոխանցեցի հայրիկին, խոսեցին, ու անջատեցինք զանգը: Երեկոյան տասն անց կես նորից զանգեց: Այստեղ մի բան պատմեմ: Դրանից երևի մեկ ամիս առաջ իրեն ասել էինք, որ կարող ենք դիմել, իրեն տեղափոխեն Արմավիրի տանկային զորամաս, մեզ ավելի մոտ կլինի: Ինքն էլ՝ մա՛մ, նման բան չանեք, արդեն հարմարվել եմ: Ու երբ սեպտեմբերի 12-ի գիշերը զանգեց, հայրիկին ասել էր՝ պա՛պ, որ ասում էիք Արմավիրի զորամաս տեղափոխվելու համար, կարո՞ղ եք կազմակերպել: Բնականաբար, չգիտեինք, թե ինչ է կատարվում, հիմա եմ վերլուծում և հասկանում, որ զանգել էր հաջողություն ասելու, չգիտեր, թե հետո ինչ կլինի:

Զրույցից մեկ ժամ հետո տագրոջս տղան զանգեց, ասել էին, թե Գորիսի զորամասերին են հարվածել: Խառնվեցինք իրար: Մերոնք Գորիս հասան: Զորամասերում երևի թե մարդ չէր եղել, բոլորին բարձրացրել էին դիրքեր: Իմ տղան իր ընկերների հետ շրջափակման մեջ է եղել: Սարգիսս երկու ժամ ու կես կրակել է PK-ով: Տղաները կանչել են, երևի մի հինգ րոպե նստել է խրամատում, հետո վեր կացել, որ դեպի իր զենքը գնա, ԱԹՍ-ն հարվածել է: Բեկորը մտել էր Սարգիսիս սրտով, մեջքով դուրս եկել»: Իսկ հետո թշնամին լուսաբացին արդեն մտնում է տղաների՝ ժամեր շարունակ պաշտպանած դիրքերը: Սարգիսը զոհվել է սեպտեմբերի 13-ին Իշխանասարում, տուն «վերադարձել» օրեր անց: Մայրիկը չի տեսել որդուն, ասում է՝ հակառակ դեպքում կխելագարվեր: Բայց ասում են, որ դեմքը չէր վնասվել, մի փոքրիկ կապտուկ կար: 2022 թ.-ի սեպտեմբերի 13-ին անմահացած մեր տղաների ծնողները մշտապես բարձրաձայնում են այն մասին, որ իրենց տղաների սխրանքի մասին քիչ է խոսվում, որ, առհասարակ, մարդիկ կան, որոնք չգիտեն, որ այդ օրերին Հայաստանի սահմաններին պատերազմ է եղել:

«Մեր երեխեքը սեպտեմբերի 13-ին են զոհվել: Մեր հերոս երեխեքի մասին շատ քիչ տեղերում է խոսվում: Նրանք իրենց կյանքը զոհել են Հայաստանը պահելու համար: Ինձ համար մեծ ցավ է, որ ոչ մի տեղ գրված չէ մեր տղաների արածի մասին: Իմ տղան իր կյանքը տվել է Գորիս-Իշխանասարը պահելու համար: Բոլոր երեխեքը մերն են՝ 44-օրյայի, սեպտեմբերի 13-ի, Ապրիլ յան ու Արցախյան առաջին պատերազմների ժամանակ զոհվածները: Բոլորը մերն են, պետք չէ ոչ մեկին մյուսից տարանջատել: Բայց ցավալի է, որ պաշտոնյաները սեպտեմբերի 13-ի պատերազմը որպես սահմանային միջադեպ որակեցին ու թեման փակեցին: Քրեական գործ հարուցեցին, բայց մինչև հիմա ոչինչ չի արվել: Ծնողներին են հարցնում, թե մենք ինչ բողոք ունենք: Մեդալներն ինձ պետք չեն, դրանք իմ վիշտը չեն փարատում: Սակայն «բայցեր» կան: Իմ տղան ու էլի շատ երեխեք իրենց կյանքն են զոհել: Մեր վիշտը փարատել ոչինչ չի կարող, բայց սփոփանք կդառնա, որ ճանաչեն նրանց, խոսեն նրանց սխրանքի մասին»: Ապրելու ուժի մասին: «Իմ միակ երեխան էր, էլ ոչ մեկ չունեմ: Պահեցի, փայփայեցի միակիս, ուղարկեցի բանակ ու այսպես եղավ: Բայց միշտ ներքին վախ եմ ունեցել, որ կկորցնեմ իրեն: Իսկ հիմա հույսս մեկն է, որ Սարգիսս վերածնվի»:

Հ. Գ. - Սարգիս Խանոյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Հուղարկավորված է Արագածավանի ընտանեկան գերեզմանատանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում