Փաշինյանը աշխարհաքաղաքական ինտրիգների էպիկենտրոնում և... տեղի ունեցող իրադարձությունների պոչին. «Փաստ»
POLITICS«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
iarex.ru-ն «Փաշինյանը աշխարհաքաղաքական ինտրիգների էպիկենտրոնում և Անդրկովկասում տեղի ունեցող իրադարձությունների պոչին» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ հոկտեմբերի 22-24-ը Կազանում BRICS-ի 16-րդ գագաթաժողովում աշխարհակարգի գլոբալ հիմնախնդիրներին զուգահեռ բացահայտվեցին նաև տարածաշրջանային անվտանգության խնդիրները։ Այդ ձևաչափով հանդիպում և բանակցություններ տեղի ունեցան Իլհամ Ալիևի և Նիկոլ Փաշինյանի միջև։ Գագաթաժողովին կողք կողքի նստած երկու ղեկավարներն իրենց արտաքին գործերի նախարարներին հանձնարարեցին «որքան հնարավոր է շուտ ավարտին հասցնել երկու երկրների միջև խաղաղության պայմանագիրը»։
Դրանից հետո Փաշինյանը, ինչպես նաև Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը, Ադրբեջանից հրավեր ստացան մասնակցելու Կլիմայի փոփոխության շուրջ ՄԱԿ-ի շրջանակային համաձայնագրի (COP 29 նստաշրջանին, որը տեղի կունենա Բաքվում։ Արդյո՞ք դա նշանակում է, որ հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում բեկում է տեղի ունեցել։ BRICS-ի գագաթաժողովից հետո ադրբեջանա-հայկական հարաբերությունների մասին կարելի է դատել միայն ընդհանուր առումներով, քանի որ չկան մանրամասներ, որոնք կօգնեն հասկանալ իրավիճակը: Ակնհայտ է, որ կողմերի նկատելի աշխուժացում է սկսվել խաղաղության պայմանագրի նախապատրաստման հարցում։ Նախօրեին ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը Բաքու և Երևան էր ուղարկել ԱՄՆ Ազգային անվտանգության խորհրդի Եվրոպայի և Եվրասիայի գծով տնօրեն Մայքլ Քարփենթերին, որն անձնական ուղերձներ էր փոխանցել Ալիևին և Փաշինյանին։
Պաշտոնական մեկնաբանություններում նշվում է, որ ամերիկացիները երկու կողմին կոչ են արել «արագ ավարտին հասցնել խաղաղության համաձայնագրի նախագծի վրա աշխատանքը, փոխզիջումների հասնել վիճելի հարցերի շուրջ և ստորագրել փաստաթուղթը մինչև այս տարվա վերջ»: Այլ մանրամասներ չեն հաղորդվում, բայց դրանք, անշուշտ, եղել են: Նման կերպ Սպիտակ տունը ուրվագծել է իր անուղղակի միջնորդությունը բանակցային գործընթացում՝ ցույց տալով իրազեկվածություն այն ոլորտների մասին, որտեղ «կողմերը զգալի առաջընթաց են գրանցել»։ Նման գործողությունների տրամաբանությունը հուշում է բանակցությունների վերսկսում, հնարավոր է՝ արևմտյան հարթակներից մեկում։ Բացի այդ, Ստամբուլում «3+3» ձևաչափով գագաթաժողովում Միրզոյանը հրաժարվեց տարածաշրջանային այդ ձևաչափը դիտարկել որպես Բաքվի հետ բանակցությունների հարթակ։
Մոսկվան էլ իր հերթին որոշեց օգտագործել, այսպես կոչված, «պրոտոկոլային տեխնիկան», այն է՝ BRICS-ի գագաթաժողովում Ալիևին և Փաշինյանին իրար կողքի նստեցնելը։ Անշուշտ, երկու կողմն էլ կամ նրանցից մեկը տեղյակ էր դիվանագիտական արձանագրության այդ ենթադրյալ «նրբություններին» և պատրաստ էր ակտիվ երկխոսության։ Միաժամանակ անհայտ է մնում այն, թե կոնկրետ ինչի՞ մասին են խոսել Ալիևն ու Փաշինյանը։ Հայ փորձագետները ենթադրում են, որ նրանք «քննարկել են միայն տեխնիկական հարցեր՝ կապված Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպման կազմակերպման հետ»։ Բայց, ըստ ամենայնի, այդ «ոտքի վրա» երկխոսությունը, հաշվի առնելով կոնկրետ պայմանավորվածությունների հասնելու հեռանկարները, շոշափել է բազմաթիվ այլ խնդիրներ։ Կարելի է ենթադրել, որ կողմերի դիրքորոշումներում որոշակի փոխզիջումային փոփոխություններ են հայտնվել, հակառակ դեպքում Կազանի բանակցությունների ելքը բացասական կլիներ։ Չի կարելի բացառել, որ Ադրբեջանը կարող է «ժամանակավորապես հետ կանչել» Հայաստանի Սահմանադրության նախաբանը փոխելու պահանջը։
Բայց Բաքվի նպատակը, ինչպես նշել է Ադրբեջանի նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովը, «հաշտություն հաստատելն է ոչ թե Փաշինյանի, այլ Հայաստանի հետ»։ Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխության հանրաքվեն սպասվում է ոչ շուտ, քան երկու տարի հետո, ինչը Հայաստանին զրկում է դիվանագիտական ռեսուրսներից ոչ միայն խաղաղության գործընթացը պահպանելու համար, այլ նաև խաթարում է Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորումը։ Երևանը չկարողացավ իրականացնել Հայոց ցեղասպանության խնդիրը Անկարայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման հետ փոխանակելու օպերացիան։ Բացի այդ, նա սկսել է աշխարհաքաղաքական խաղեր Արևմուտքի հետ այն դեպքում, երբ Բաքուն սկսել է նկատելիորեն հեռանալ նրանից և մատնանշել է տարածաշրջանային մակարդակով խնդիրները լուծելու իր մտադրությունները։ Թուրքական Anadolu Ajans գործակալության փոխանցմամբ, «Արևմուտքի ազդեցությունը Հայաստանի վրա սկսել է տարածաշրջանում նրա նպատակների վերաբերյալ բազմաթիվ հարցեր առաջացնել թե՛ Ռուսաստանից, թե՛ Թուրքիայից, թե՛ Ադրբեջանից և թե՛ Իրանից»։
Այդ առնչությամբ մերձավորարևել յան շատ փորձագետներ նշում են, որ «Փաշինյանը սխալ էր հաշվարկել տարածաշրջանում Ռուսաստանի ազդեցության թուլացման մասին իրեն պարտադրված դատողությունը, և արդյունքում նա հայտնվել է աշխարհաքաղաքական սուր ինտրիգների էպիկենտրոնում ու տարածաշրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունների պոչին»։ Հիմա էլ լայն դիվանագիտական քայլերը Ադրբեջանի, Թուրքիայի և Հայաստանի միջև սկսել են արդյունավետ աշխատել։ Այդ իսկ պատճառով դժվար է կանխատեսումներ անել Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղության պայմանագրի մոտալուտ ստորագրման վերաբերյալ։ Չի կարելի բացառել, որ Կազանում BRICS-ի գագաթաժողովից հետո Արևմուտքը կսկսի տարածաշրջանում իրադարձությունները տանել դեպի բարդություններ։
Ինչ-որ բան ավելի պարզ կդառնա, եթե Փաշինյանը որոշի այցելել Բաքու, ինչը մի տեսակ սենսացիա կդառնա, քանի որ Հայաստանին հրավիրելը Կլիմայի գլոբալ կոնֆերանսին արվել է մի իրավիճակում, երբ դեռ պարզ չէ խաղաղության պայմանագրի ճակատագիրը։ Եվ ևս մեկ բան: Ինչպես նշում է ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը, «Ռուսաստանը սկսել է հրապարակայնորեն մեծ հետաքրքրություն ցուցաբերել Անդրկովկասի նկատմամբ, և ռուսական հարթակի կարևորությունը, չնայած Երևանի և Մոսկվայի միջև հարաբերություններում առկա բոլոր դժվարություններին, չպետք է թերագնահատել»։ Բայց նաև պետք չէ գերագնահատել:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
New and modern. Arabkir branch of IDBank reopenedAraratBank: Unprecedented Consumer Loan Offer Starting from 14.5%
Ucom launches 5G network across nine Armenian citiesLearn to save. World Savings Day with Idram JuniorAnother solar power plant by Ucom and SunChild NGO installed in Vardenis
Converse Bank and Kapitalbank signed a cooperation agreement at Sibos 2024
IDBank and Idram at Mantashyants Global Expo
AraratBank Introduces UBPAY: A New System for International TransfersIDBank participated in the HR Expo-24 conference
Armenia Hosted the Consulting Event of the Year: International CMC Conference was held with Participants from 30 Countries
AraratBank Sponsors New Laboratory and Seminar at MatenadaranUcom, in cooperation with SunChild NGO, increases the access to drinking water in Lchavan community
The customer is always our top priority: IDBankThe October beneficiary of "The Power of a Dram" is the Children of Armenia FundAmeriabank’s New Offer: Draw of Investment Portfolios for AMD 2M
The International CMC Conference kicked off for the first time in Armenia, bringing together management consultants and the business community
The winners of the 2024 joint program between SIA Armenia and "The Power of One Dram" have been announced
General Director of Ucom Participated in the Annual Conference of the Institute of Internal Auditors Armenia
AraratBank Expands International Transfer Options with Golden Money System10% idcoin with IDBank Mastercard cardsUcom Completes Network Modernization in Gyumri and Vanadzor
Ameriabank’s Special Offer for New Mastercard Holders. 1% Cashback and Lots of GiftsGeneral Director of Ucom Delivers a Lecture at Leadership School
Idram Junior and Koreez Summarize the Results of the Junius Financial Education CompetitionExperience comfortable traveling with IDBank premium cardsUcom has published the 2023 financial audit report
UBPay has joined IAMTN Payments NetworkThe Armenian Conference Interpreters Association Celebrates the International Translation Day Old Yerevan: IDBank’s New Branch in an Exclusive FormatAraratBank and SIA: Ongoing Partnership for Social EntrepreneurshipUcom and SunChild NGO have installed a following solar power plant in Chakaten settlementUcom and Impact Hub Yerevan Launch the Ucom Fellowship Incubation ProgramArmenia hosts the most prestigious International CMC Conference and the "Constantinus" Award Ceremony
Nokia and Team Telecom Armenia bring 25G PON commercial services to customers across Armenia
The Power of One Dram to "Moonk" technoschool
Ucom and SunChild NGO Bring Renewable Energy to Syunik's Borderline Regions
Incredibly long: Rocket Line 0% now for 12 months
Junius: A Financial Literacy Game in the Idram Junior App
Around 100,000 households are making use of Team's Internet; 2nd quarter indicators
New IDBank Branch in the City of HrazdanUcom Successfully Concludes uGeneration Summer Internship Program
IDBank and Idram at the "Horizon" Camp: The Power of One Dram
Converse Bank has joined the UN Global Compact Initiative
Ucom Launches Special Promotion for Students Ahead of Academic Year
IDBank, Idram and Impact Hub Launch the SIA Armenia Incubation Program
Ucom General Director Ralph Yirikian Becomes First Guest Speaker at "Skills Lab"
AMD 4 165 643 to SIA Armenia program: Aren Mehrabyan Foundation is the august beneficiary of The Power of One Dram
Ucom, in Cooperation with SunChild NGO, Installs Solar Panels in Tsaghkavan
AraratBank once again completes the bond placement ahead of scheduleEIB Global signs first direct loan agreement
with an Armenian commercial bank