Քննարկում «Եվրասիա Հայաստան»-ում ՝ Յալթայի կոնֆերանսի մասին և նրա ժառանգության շուրջ
SOCIETYԴեկտեմբերի 9-ին Երևանում «Եվրասիա Հայաստան» նախագծի «Ինչպես էր դա եղել» շրջանակում տեղի ունեցավ հանդիպում, նվիրված 1945 թվականի Յալթայի կոնֆերանսին, որը հանդիսացավ հետպատերազմյան աշխարհի ճարտարապետությունը սահմանած առանցքային իրադարձություն։
Դասախոսությունը վարեց Արցախի վաստակաշատ մանկավարժ Վերա Խաչատուրյանը։ Նրա ներկայացմամբ պատմությունը հնչում էր ոչ թե որպես հեռավոր անցյալ, այլ որպես կենդանի իրականություն, որտեղ յուրաքանչյուր ընդունված որոշում հետևանքներ է ունեցել տասնամյակներ շարունակ։
Քննարկման առանձին հատվածում անդրադարձ եղավ նաև 1943 թվականի Թեհրանի կոնֆերանսի իրադարձություններին։ Առանց դրա հնարավոր չէ պատկերացնել ո՛չ Յալթա-45-ը, ո՛չ էլ համաշխարհային պատմության ընթացքը։ Մասնակիցները խոսեցին հետախույզներ Գևորգ և Գոհար Վարդանյանների անգին ներդրման մասին, որոնց շնորհիվ կանխվեց հակահիտլերյան կոալիցիայի առաջնորդների դեմ իրականացվելիք atentati փորձը։ Նրանց աշխատանքը Իրանում ապահովեց հետագա բանակցությունների և այն որոշումների հնարավորությունը, որոնք հետագայում ամրագրվեցին Յալթայում։
Այս մարդկանց պատմությունը հիշեցրեց, որ աշխարհի ճակատագիրը որոշում էին ոչ միայն նրանք, ովքեր նստում էին բանակցությունների սեղանի շուրջ, այլև նրանք, որոնց անունները երկար ժամանակ մնացել են ստվերում։
Հատուկ ուշադրություն դարձվեց մարշալ Գեորգի Ժուկովի խոսքերին. «Մենք նրանց ազատագրեցինք, և նրանք մեզ դա երբեք չեն ների»։ Այս արտահայտությունը, որը ժամանակակիցների վկայությամբ հնչեց 1945 թվականին Բեռլինի գրավումից հետո, դարձավ լուրջ զրույցի պատճառ այն մասին, թե ինչպես կարող է հաղթանակը ընկալվել ոչ թե որպես ազատագրում, այլ որպես մարտահրավեր։ Քննարկվեց, թե ինչու է մինչ այսօր վիճաբանություններ լինում Սովետական Միության դերի մասին՝ ֆաշիզմի ջախջախման և Եվրոպայի ազատագրման գործում, և ինչպես է պատմական հիշողությունը շարունակվում ազդել ժամանակակից քաղաքական և արժեքային բաժանարարների վրա։
«Ինչպես էր դա եղել» նախագիծը «Եվրասիայի» կողմից մտքային երկխոսության տարածք է, որտեղ պատմությունը դառնում է առիթ մտածելու, այլ ոչ թե պարզապես հիշելու։
Կազմակերպիչները շնորհակալություն հայտնեցին երեկոյի բոլոր մասնակիցներին։ Նման հանդիպումները օգնում են ավելի խորությամբ ըմբռնել անցյալը և ավելի ուշադիր վերաբերվել ներկային՝ ամրապնդելով պատմական հիշողության արժեքը և նրա դերը ապագայի ձևավորման մեջ։



