Yerevan, 26.December.2025,
00
:
00
English
Հայերեն Русский
BREAKING
Lavrov: Russia intends to outline concrete steps to resolve issues in Karabakh Armenia President signs decree on calling snap parliamentary elections on June 20 Armenia President petitions to Constitutional Court Armenia legislature convenes special session to consider new Electoral Code Latvia parliament recognizes Armenian Genocide 145 new cases of COVID-19 confirmed in Armenia Armenia acting Deputy PM receives Iran Ambassador Azerbaijanis advance in territory of Nor Ghazanchi village of Karabakh's Martakert again, negotiations underway Lebanon official to Armenians: You were killed by sword, we—by famine, blockade, but culprit is one Al-Arabia: 10,000 people parade with torches in Yerevan in memory of 1.5 million Armenians killed in Ottoman Turkey Greek PM expects to meet with Erdogan in the near future Armenia Ombudsman on protest held in front of Prosecutor General's Office


Քաղաքական համարգը բազմակուսակցության պարագայում

BLOG
Կիսվել

Արմեն Հովասափյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է.

Քաղաքական համակարգը պետական իշխանությունը վերարտադրող համակարգ է, որն իր զարգացման ընթացքում, ենթարկվում է որոշակի փոփոխությունների, սակայն անփոփոխ է պահպանում հիմնական բնութագրիչները, որոնցով և տարբերվում է այլ համակարգերից: Քաղաքական համակարգը պետության սահմանադրական կարգով պայմանավորված իշխանության մարմինների, քաղաքական կուսակցությունների և քաղաքացի-ընտրողների փոխհարաբերություններն են, իշխանության ձևավորման և իրականացման իմաստով նրանցից յուրաքանչյուրի իրավունքների և պարտավորությունների ամբողջությունը: Ուսումնասիրության համար դիտարկենք Արևելյան Եվրոպայի և հետխորհրդային երկների քաղաքական կուսակցությունների պրակտիակյից մի դետալ:

Կուսակցությունների՝ որպես հասարակության և իշխանության միջև առաջատար միջնորդի բացառիկ դերակատարության պատճառով Արևմտյան Եվրոպայի քաղաքական համակարգերը հաճախ կոչվում են կուսակցական ժողովրդավարություններ: Հատկանշական է այն հանգամանքը, որ Արևելյան և Կենտրոնական Եվրոպայի երկրները, որոնք հետխորհրդային տրանսֆորմացիայում ունեցել են որակական հաջողություններ, ինչն արձանագրվեց Եվրամիության 2004թ. ընդլայնմամբ, անգամ սոցիալիստական ճամբարում գտնվելու տասնամյակների ընթացքում պահպանել էին բազմակուսակցական համակարգը: Այս հիմնահարցին անցնելիս նախ պետք է ասել, որ տասնամյակների ընթացքում ԽՍՀՄ միակուսակցական համակարգը սահմանափակել և ճնշել է քաղաքացիների նախաձեռնությունը, և կարճ ժամանակում անցումն այդ համակարգից լիարժեք բազմակուսակցականի չափազանց բարդ խնդիր է: Այն ավելի է բարդացնում կուսակցությունների կայացման նախնական փուլում քաղաքական շուկայում «առաջարկով» «պահանջարկի» ձևավորումը, այլ ոչ թե հակառակը:

Նախկին խորհրդային հանրապետություններում ձևավորված կուսակցական համակարգերը հաճախ անվանվում են «քվազիբազմակուսակցական»: Դրանք, անշուշտ, դեռևս սաղմնային վիճակում են և հնարավորություն ունեն զարգանալու և վերափոխվելու իսկական ժողովրդավարական կուսակցական համակարգի: Այդ երկրների զարգացման համար բացառիկ նշանակություն ունի, թե ինչքան արագ դա կկատարվի: Դրա համար արդեն իսկ ստեղծվել են մի շարք պայմաններ. կա քաղաքացիական հասարակության որոշակի մակարդակ, հաղթահարվել է խորհրդային հասարակությանը հատուկ «միատարրությունը», ձևավորվել են տարբեր սոցիալական խմբեր և շերտեր, որոնք ունեն տարբեր շահեր, դրանք սկսել են արտահայտվել և պաշտպանվել:

Բազմակուսակցական ժողովրդավարական համակարգի ձևավորման այդ նախադրյալների կողքին ձևավորվել է նաև նման համակարգի ստեղծման ամենալուրջ խոչընդոտը՝ «իշխանության կուսակցություն» երևույթը, որն ունի այլասերող բնույթ թե՛ կուսակցական համակարգի, թե՛ ընդհանրապես հասարակության համար: Այդ «կուսակցությունները» ստեղծվում են իշխանությունների կողմից՝ որպես ոչ հանրային իշխանության հանրային գործիք: Դա բազմակուսակցական համակարգ չունեցած երկրի էլիտայի արձագանքն է անցումային շրջանի մարտահրավերներին: «Իշխանության կուսակցություն» հասկացությունը, թեև ունի որոշ ընդհանուր գծեր «իշխող կուսակցություն» հասկացության հետ, այդուհանդերձ, արտացոլում է միանգամայն այլ երևույթ, որը հատուկ է Ռուսաստանին և ինչ-որ չափով՝ ԱՊՀ մյուս երկրներին: Այդ տարբերությունն առավել ցայտուն ընդգծում է այն հանգամանքը, որ եթե իշխող կուսակցությանն է պատկանում իշխանությունը, ապա իշխանության կուսակցությունն ինքն է պատկանում իշխանությանը: Ըստ այդ քաղաքական նախագծի՝ իշխանությունն ընդունում է հասարակական կյանքում տեղի ունեցող փոփոխությունները, դրանց հետևանքով առաջացող սոցիալական հակադրությունների առկայությունը և դրանց արձագանքելու անհրաժեշտությունը: Դա սոցիալական փոփոխություններին համապատասխանեցված մի յուրօրինակ նոր տեխնոլոգիա է, որի նպատակն է իշխանությունների բաժանման սկզբունքի հաղթահարումը, քանի որ դրա պարզ մերժումը հղի է իշխանության համար լուրջ բարդություններով: Պատահական չէ՞ որ «իշխանության կուսակցությունները» չունեն ո՛չ հստակ ծրագիր, ո՛չ հստակ գաղափարախոսություն:

Նման կուսակցությունների գրավչությունը ոչ թե ծրագիրը կամ գաղափարախոսությունն է, այլ իշխանությունը: Այդուհանդերձ, տարբեր երկրներում «իշխանության կուսակցություն» կոչված երևույթի ճակատագիրը տարբեր զարգացումների է հակված. այն ինչ-որ տեղ կապված նաև ազգային մտածելակերպի և արժեհամակարգերի հետ:

Կիսվել
Timeline
AraratBank Receives Visa Trusted Partnership Award 2025 Secret Santa at idplus: Anonymous Gift CardsWe condemn the unlawful actions by Armenia’s Gov. against the Armenian Apostolic Church. Jan Figel Free Style issues Armenia’s first corporate bonds in the fashion retail sector, placed by Cube InvestUnibank Completed the Placement of Its Third Issuance of Perpetual BondsScholarship for 100 Artsakh Students as Part of IDBank’s “Side by Side” Program The results of the second Junius financial literacy competition have been summarized From idea to implementation: Ameriabank Presents the Programs Implemented under My Ameria, My Armenia CSR Campaign Ucom and SunChild Launch the “Smart Birdwatching” Educational Program AraratBank Supports Digitization of "Karin" Scientific Center ArchiveWelcome to the ID booth: Big Christmas MarketWidest 5G Coverage, the Launch of the Uplay Platform, and the Integration of Cerillion: Ucom Summarizes 2025 Ucom and Armflix Present “13 Seconds” at KinoPark How to Choose a Career Path and What Skills are Considered Crucial: AraratBank on the GoTeach Platform Unibank Issues a New Tranche of Perpetual Bonds with 13.75% Coupon Unibank Became a Member of BAFTThe December beneficiary of “The Power of One Dram” initiative is the “City of Smile” Foundation EBRD lends US$ 40 million to Acba bank for youth-led firms in ArmeniaHeading Into 2026 at Ucom Speed։ New Year Offers Are Now Live Bvik and Idram Standing by Young ReadersIDBank participated in the conference dedicated to the 10th anniversary of the Armenian Institute of Directors AxelMondrian Wins Three Major International Awards for Branding, PR and Film Production in 2025Ucom Promotes Space Engineering Education Global Finance names AraratBank Best Sub-Custodian Bank 2025 in ArmeniaAraratBank Participates in “Women’s Empowerment Principles in Armenia” Conference Unibank’s Perpetual Bonds Were Acquired in Nearly One Day Acba bank and France’s Proparco to continue strengthening their long-term strategic partnershipTeam Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia Unibank Issues the First in Armenia Perpetual Bonds Team Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia AraratBank Joins Armenia's New Greening Initiative: 100 Hectares of New Forest within Three YearsApply for a Unibank salary card and get a chance to win 1 000 000 AMDEuromoney Names Ameriabank Armenia’s Best Bank for Real Estate for the Second Year in a Row S&P Global Ratings has assigned IDBank CJSC a long-term rating of “BB-” and a short-term rating of “B” with a “stable” prospectA Brand-New Section on Idram&IDBankSeveral real and profitable offers ahead of Black Friday: IDBank and IdramAraratBank Joins Social Impact Award 2025 Summit in LjubljanaIDBank issued the 1st tranche of bonds of 2026Ucom Supports the Development of Space Engineering in Armenia Prioritizing Information Security: IDBank and Idram Support APOCALYPSE CTF 2025IDBank's Representative, Innesa Amirbekyan Appointed Co-Chair of the ICC Banking Commission Task Force on GuaranteesUcom General Director Ralph Yirikian Awards Certificates to Participants of Cybersecurity Training Course Acba and Proparco mark one year of partnership, strengthening rural financing and Armenias’s economic resilienceAraratBank and Arca's joint campaign has endedIDBank: A Pioneer of Digital Banking and Innovation in ArmeniaGRAWE Group and C-Quadrat Investment Group have announced plans to acquire 100% of LIGA Insurance Company in Armenia Ucom Supports the Annual “Capture the Flag 2025” Cybersecurity Competition Financially Literate with Idram and IDBank: Next Stop – Nairi CampIdram received a permit to establish and operate the Armenian payment and settlement QR system IdramNetUcom Completes the Deployment of its 5G Network Across All Cities of Armenia
All Timeline »
Most Popular
1 Unibank Completed the Placement of Its Third Issuance of Perpetual Bonds 2 Free Style issues Armenia’s first corporate bonds in the fashion retail sector, placed by Cube Inves... 3 The results of the second Junius financial literacy competition have been summarized 4 Ucom and SunChild Launch the “Smart Birdwatching” Educational Program 5 From idea to implementation: Ameriabank Presents the Programs Implemented under My Ameria, My Armen...
Poll