ՄԻԵԴ Եվրադատարան. Արման Մկրտումյանն անզգույշ բառապաշար է օգտագործել

ИНТЕРВЬЮ 11 Ноябрь, 2016 20:00

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ) պաշտոնական կայքում օրերս հրապարակվեց «Վարդանյանն ու Նանուշյանն ընդդեմ Հայաստանի» գործով վճիռը, որը վերաբերում էր կոնվենցիայի 6–րդ հոդվածի՝ արդար դատաքննության իրավունքի խախտմանը:

Դիմումատուներն էին Երևանի Բուզանդի փողոցի բնակիչներ Յուրի Վարդանյանը, Արտաշես Վարդանյանն ու Շուշանիկ Նանուշյանը, որոնց վտարել էին իրենց իսկ սեփական տներից չնչին փոխհատուցման դիմաց, տվյալ տարածքները համարելով գերակա հանրային շահ: Խնդրի շուրջ ստեղծված անհամաձայնության պատճառով վերը նշված անձինք, սպառելով ներպետական դատական ատյանները, դիմել էին ՄԻԵԴ:

ՄԻԵԴ–ի հրապարակած վճիռն, իհարկե, ոչ առաջինն էր ու ոչ էլ վերջինը, սակայն կոնկրետ այս գործով այն լայն արձագանք ստացավ: Պատճառն այն էր, որ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանն իր վճռում անդրադարձել էր ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Արման Մկրտումյանի, որպես տվյալ գործով դատավոր, գործելաոճին:

Նկատենք, որ ոլորտում գործունեություն ծավալող մասնագետներից ոմանք ՄԻԵԴ–ի որոշումը համարեցին նմանը չունեցող ու բացառիկ, իսկ թե արդյոք այն աննախադեպ էր, Past.am-ի հետ զրույցի ընթացքում պարզեց միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Ղազարյանից.

«ՄԻԵԴ–ի որոշումը բացառիկ չէր, նման որոշումներ շատ են կայացվել հենց կոնվենցիայի 6–րդ հոդվածի վերաբերյալ, այն է` արդար դատաքննության իրավունքը: Այս հասկացությունը երկու հիմք ունի՝ օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ կանխակալություն: Սուբյեկտիվ կանխակալություն է, երբ դատավորի կոնկրետ գործողությունները կամ վարքագիծը հուշում են այն մասին, որ դատավորը գործի ելքով անձամբ կանխակալ է: Օբյեկտիվ կանխակալություն է, երբ խոսքը գնում է ոչ թե դատավորի գործողությունների մասին, այլ ստեղծվել է այնպիսի իրավիճակ, որը կարող է ազդել դատավարության մասնակցի իրավունքների վրա և այդ ժամանակ դատավարության մասնակիցը կարող է ենթադրել, որ դատավորը կամ դատարանը անկաշառ չէ՛»– ասաց Ա. Ղազարյանը՝ հավելելով. «ՄԻԵԴ–ն իր որոշման մեջ նշել էր, որ հայցվորը չի ներկայացրել ապացույց հիմնավորելու, որ պալատի նախագահը անաչառ չէր կամ կանխակալ էր, այսինքն անձամբ շահագրգռված էր գործի ելքով: Դատարանը սուբյեկտիվ կանխակալության մասով գանգատը մերժեց, սակայն խախտում ճանաչեց օբյեկտիվ կանխակալության տեսքով այն հիմքով, որ պալատի նախագահն առաջարկել է կողմերի հաշտություն, որն ի դեպ օրենքից բխող ընթացակարգ է: Նշեմ, որ ՄԻԵԴ–ը նշում է , որ հաշտության առաջարկը տարածված պրակտիկա է Եվրոպայի խորհրդի երկրներում, սակայն նման դեպքերում հարկավոր է շատ զգուշ լինել և չանել ավելին, այսինքն չհորդորել կողմերին գնալ հաշտության կամ ճնշում գործադրել»:

Ինչ է իրականում տեղի ունեցել. դատավորը հիշեցրել է, որ դա գործով վերջին դատական նիստն է, և կողմերը պետք է իմանան, թե դատարանն ինչպես է վերաբերում դատավարության այն մասնակիցներին, ովքեր մերժում են առաջարկը: Ինչպես նշում է միջազգային իրավունքի մասնագետը, այստեղ պարզապես օգտագործվել է անզգույշ բառապաշար, որը կարող էր դատավարության մասնակցի մոտ թողնել այնպիսի տպավորություն, որ դատարանն անաչառ չէ:

«ՄԻԵԴ–ի վճռում նշվում է, որ չկա ապացույց առ այն, որ դատավոր ,,Մ,,–ն անձամբ շահագրգռված է եղել տվյալ գործի ելքով, անձամբ կանխակալ է եղել: Սակայն դատավորի խոսքերը կարող էին դատավարության մասնակցի մոտ առաջացնել լեգիտիմ վախ, որ դատարանն անաչառ չէ: Նշեմ, որ նման որոշումներ ՄԻԵԴ–ը կայացրել է Վրաստանի, Կիպրոսի դեմ: Հայաստանի դեմ կոնվենցիայի 6–րդ հոդվածի մասով առաջին անգամ է որոշում կայացնում:

Սոսե Չանդոյան