Հայացք հոգուց ներս կամ մեր ազգային թերարժեքության բարդույթը հաղթահարելու ճանապարհին

ИНТЕРВЬЮ 16 Май, 2017 19:14

Past.am-ի հյուրն է թարգմանիչ, լրագրող Հովհաննես Այվազյանը:

– Պարոն Այվազյան, փոքրաքանակ ազգի բարդույթը կարծես ուղեկցում է մեզ մեր ճանապարհին, խանգարում է նաև շատ–շատ բնագավառներում հաջողություններ արձանագրելու հարցում: Իրո՞ք մենք բարդույթավորվելու առիթ ունենք:

– Այսօր ազգովի մենք մի մեծ խնդիր ունենք` թոթափել փոքրաքանակ ազգ լինելու մեր բարդույթը` որ մենք փոքր ենք, որ մենք թույլ ենք, անկարող ենք: Եղբայր, եթե աշխարհում 250 ժողովուրդ կա, մենք առաջին 50–ի մեջ ենք: Ինչո՞ւ ենք փոքր ու թույլ: Եվ սա` ՄԱԿ–ի տվյալներով:

Կամ եթե 8 միլիոն, իսկ որոշ հաշվարկներով 11–12 միլիոն հայություն ունես աշխարհում, որոնք նաև ուժ են ներկայացնում, նաև օգնում են Հայաստանին, օգնում են այստեղ գտնվող իրենց հարազատներին, ապա ինչո՞ւ մենք մեզ թույլ զգանք:

Կամ` հաճախ ասում ենք` Հայաստանն աղքատ է հանքային հանածոներով: Բայց, ահա, բացում եմ հանրագիտարանը. ողջ Հրազդանի տակ երկաթի հանքեր են: Կամ` ինչքա՜ն մոլիբդեն ունենք: Կամ` Խորհրդային Միությունում Հայաստանը ոսկու հանքերով երկրորդ տեղն էր զբաղեցնում Ուզբեկստանից հետո: Այս դեպքում այդ ինչպե՞ս եղավ, որ թույլ եղանք, աղքատ եղանք, փոքր եղանք:

– Խնդիրը հայրենիք, պետություն, երկիր կառուցելու մեր շնորհքի՞ մեջ է:

– Մեր առաջին խնդիրը մեր թերություններն ու թուլություններն ընդունելն է: Սա՛ պետք է մեկնակետ դարձնենք ու այստեղից առաջ գնանք: Մենք պետք է գնահատենք մեր հնարավորությունները: Իսկ մենք ունենք աներևակայելի և՛ նյութական, և՛ գիտական,՛ և հոգևոր ռեսուրսներ:

Ես հիշում եմ աշխարհագրագետ Գրիգոր Ավագյանի գրքույկը: Նա ասում էր` այսօրվա Հայաստանի տարածքը լիուլի կարող է պահել 10 մլն ժողովրդի: Պարզապես այն այսօր անմշակ է:

Ես էլ իմ կողմից ավելացնեմ` Աշոցքի, Ամասիայի սարերում կարելի է հսկայական քանակությամբ անասուններ պահել: Թե` մանր, թե խոշոր եղջերավոր անասուններ: Եվ այդ մթերքով ապահովել հայաստանյան ողջ բնակչությանը:

– Վերջերս բավականին աշխատանքներ են կատարվում համայն հայության ջանքերը համախմբելու ուղղությամբ: Տարբեր մեթոդներ են առաջարկում: Ընդհուպ մինչև հանգում են ցանցային պետության գաղափարին: Դուք դա ռեալ համարո՞ւմ եք: Նաև այն օրվա՞ հարց է, պահանջվա՞ծ է այսօր:

– Անպայման օրախնդիր է: Եվ մեր առջև հրեաների հրաշալի օրինակը կա: Եվ նրանց պետք է ոչ թե նախանձել ու փնովել, այլ ընդօրինակել իրենց փորձը, նաև` հարգել իրենց:

Մի բան պարզ է` տարբեր ծրագրերի շուրջ հայության ջանքերի համախմբմանը ինչքանով էլ կարողանանք հասնել, մեր օգուտն է:

– Ի՞նչ ես կարծում` շա՞տ են սխալ` գցված ռելսերը, որոնց վրայով պետք է առաջ ընթանա մեր երկիրը:

– Չեմ կարծում, որ սխալ են: Այս հարցի շուրջ մի քիչ պետք է երկար մտածել պատասխանելուց առաջ:

– Իսկ պրոբլեմն ինչի՞ մեջ է, որ մենք վատ ենք ապրում, որ մենք դժգոհող ենք, որ թափթփված ենք, անկազմակերպ ենք, որ իրար չսիրող ու չվստահող ենք…

– Նախ` պատճառը պետականության բացակայությունն է: Մեր պատմական ճակատագիրն է: Հենց այս տարածքում ապրելն է, որի վրա շատ աչքեր կան: Նաև` աշխարհի ուժի կենտրոններից մեկի` այս տարածքում հայտնվելն է:

Սրանք կարևորագույն հանգամանքներ են այդ առումով:

Եվ ապա` մեր հասարակարգի բնույթը, որը չգիտես, թե ինչ է հիմա. ոչ կապիտալիզմ է, ոչ սոցիալիզմի մնացուկ է, ոչ վայրենի կապիտալիզմ է: Չգիտեմ, թե ինչ է: Եվ ձեր թվարկած վիճակները այդ «չգիտեմ ինչ» հասարակարգի հետևանքներ են նաև:

Հենց անցանք ու հաղթահարեցինք այս «հասարակարգը», որն իհարկե, ժամանակ կպահանջի, ջանքեր կպահանջի, կամաց–կամաց կկարողանանք մեր երկիրը կարգի բերել: Արդեն կիմանանք, թե ինչ ենք ուզում:

…Մի բան պատմեմ` առավոտ շուտ է, գործի ենք գալիս: Նորքի զանգվածից մեքենաները իջնում են: Գազանանոցի մոտ, ճանապարհի եզրին մի տղա է կանգնել ու մատերով լուցկու չխկոցի նշան է անում: Ծխախոտը դրել է բերանին, բայց լուցկի չունի, որ վառի:

Մեծ արագությամբ վերևից իջնող հսկա մեքենաներին նշան է անում, որ կանգնեն ու իրեն լուցկի տան: Է՜, ո՞վ կկանգնի. ամեն մեկն իր գործին շտապող, իր հարային: Մեքենադ կանգնեցնես, որ իջնես սրա ծխախոտը վառե՞ս առավոտ շուտ…

Մեր ժողովուրդն ինձ հիշեցնում է այս տղային: Ձեռքը մեկնում է ու աշխարհին ասում է` ինձ օգնե՛ք:

Այնպես որ, հենց մենք գիտակցենք մեր իրական ուժը, հասկանանք մեր իրական կարողությունները, բացահայտենք մեր իրական սխալները, և երբ անկեղծորեն ցանկանանք հաղթահարել այդ սխալները ու մեկնակետն էլ դա ընդունենք և ոչ թե հույսներս դնենք ուրիշների վրա, ապա այդ ժամանակ կլինի այն, ինչ ուզում ենք:

Տարիների ընթացքում դա կլինի, բայց կլինի՛, բայց կհասնե՛նք մեր ուզածին:

Գոհար Սարդարյան