Դառը, քաղցր, աղի, թթու... Իրականում կա ևս մեկ համ
ОБЩЕСТВО
Մենք գիտենք, որ...
Գոյություն ունի չորս համային հատկանիշ, որ մենք զգում ենք՝ դառը, քաղցր, աղի և թթու։
Իրականում, պարզվում է, որ կա նաև հինգերորդ համը. այն կոչվում է ումամի։ Համը օրգանիզմը զգում է լեզվի համապատասխան հատվածներում գտնվող համային ռեցեպտորների միջոցով. պարզվում է՝ կան նաև ումամիի ռեցեպտորներ։
Ումամին միջազգային բառ է։ Ճապոներեն այն նշանակում է «հաճելի համ», իսկ ավելի կոնկրետ այն կարելի է անվանել «բարձրարժեք սպիտակուցային համ»։ Այս համի զգացողությունը առաջացնում են նատրիումի գլյուտամատը և մի շարք ամինաթթուներ։ Այս համը լինում է ջերմամշակված մսում, պարմեզան, ռոքֆոր պանիրներում, լոլիկի, բրոկոլիի, ընկույզի, սնկի, ծովամթերքի մեջ և այլն։ Այս համը կարելի է նկարագրել որպես երկար մնացող, ամբողջ լեզուն ընդգրկող մսային կամ արգանակային համ։ Այն էականորեն ուժեղացնում է սննդամթերքի համային գրավչությունը, ընդգծում և հավասարակշռում նրա համային այլ հատկությունները, ունի թույլ արտահայտված, բայց երկարատև հետհամային էֆեկտ։ Ումամիի համը համատեղելի է ինչպես աղի, այնպես էլ քաղցր, թթու և դառը համերի հետ։ Դեռևս 19–րդ դարում հայտնի խոհարար Օգյուստ Էսկոֆը ՝ «խոհարարների թագավորը», գաղափար չունենալով այս համի մասին, ստեղծեց մի խորտիկ, որը ուներ բոլոր չորս համերը, որոնց ընդգծում և համատեղում էր ումամի համը։ Առաջին անգամ ումամի համը նկարագրել է Տոկիոյի համալսարանի պրոֆեսոր Իկեդան 1908 թվականին, իսկ նրա աշակերտ Կոդաման հայտնաբերեց այն քիմիական նյութը, որը պատասխանատու է այդ համի համար։ Ումամի պարունակող առաջին սնունդը, որը օգտագործում է մարդը, մայրական կաթն է։ Նրա մեջ պարունակում է այնքան ումամի, ինչքան լինում է արգանակի մեջ։ Երևի այդ պատճառով է, որ այն այդքան հաճելի է մեզ։
Ինձ թվում է, որ ումամի օպտիմալ քանակներով պարունակում է հայկական խորովածը. դժվար է գտնել մի մարդու, ով չսիրի այն, անգամ եթե նա հայ չէ։ Մեր լեզվաբաններին, ովքեր շատ են սիրում օտար բառերին տալ հայկական անուններ, առաջարկում եմ «ումամի համ»–ը հայկական ձևով թարգմանել «խորովածի համ», որովհետև հետագայում կարող ենք պարծենալ, որ այդ համը մենք ենք ստեղծել, քանի որ հիմա պարծենում ենք, որ խորովածը մենք ենք ստեղծել (երևի այլ ազգերը կամ ցեղերը քարե դարում միկրոալիքային վառարան էին օգտագործում միսը խորովելու համար)։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը
Артур Даниелян – бронзовый призер «Кубка Сильнейших» в Минске
Картина «Почтальон» Карена Геворкяна удостоилась специального упоминания на фестивале документального кино в Красноярске
Генсер: Рубен и другие армянские христианские заключённые находятся в тюрьме за защиту права народа Нагорного Карабаха
Bernama: в Малайзии из-за наводнений эвакуировали более 15 тыс. человек
Персидский залив окрасился цветом крови, как в библейском пророчестве
С азербайджанской железнодорожной станции Беюк-Кясик отправлен состав с топливом для Армении
Ucom и SunChild реализуют программу «Умное наблюдение за птицами»
Макрон заявил, что Европа должна быть готова к прямым переговорам с Россией
Поведение властей Армении демонстрирует, что Пашинян вышел за рамки закона: Роберт Амстердам
Напряжная ситуация во дворе церкви
Впервые гражданин РА был удостоен «Почетной грамоты» от президента РФ: «Паст»
Что не простили губернатору Ширака? «Паст»
Кампания абсолютного меньшинства против Армянской Церкви: «Паст»
Тегеран-Москва-Ереван: формирующаяся новая ось в Евразии: «Паст»
Визит Оверчука в Ереван։ новые импульсы Москвы: «Паст»
Европейская помощь или вмешательство? Спешные шаги Калласа: «Паст»
Президент Мексики призвала ООН «выполнить свою роль» и избежать кровопролития в Венесуэле
Антикоррупционный суд продлил срок ареста мэра Гюмри Вардана Гукасяна еще на 3 месяц
Путин: Такой армии, как у России, нет ни у одной страны в мире
"Миссия Добро": Волонтеры из РФ помогают армянским детям с особенностями развития
Добро пожаловать на ID павильон: Big Christmas Market
Ливанский судья допросит в Болгарии судовладельца, объявленного в розыск в связи со взрывом в порту Бейрута
Комиссия по регулированию общественных услуг одобрила инвестиционную программу «Газпром Армения» на пять лет
Езидская община празднует Святую Пасху. представитель общины, член партии «Всеармянский фронт» Зита Халитов
Фрида Кало побила рекорд: Ее автопортрет продан за $54,7 млн, став самой дорогой картиной женщины-художницы 
Избранный президент Чили намерен жить в историческом президентском дворце
Тысячи словаков по всей стране вышли на протесты против правительства Фицо
Завершено следствие по делу об убийстве трехлетнего Тиграна
Историк: Армяно-китайские отношения претерпели качественную трансформацию
Венгрия заблокировала ежегодное заявление ЕС о расширении, касающееся Украины
«Путешествие к каменным памятникам и древним винам»
Эдмонд Худоян и Андрей Пегливанян – призеры чемпионата мира по боксу в Дубае
Европейцам нечего здесь шуметь: Лукашенко заявил, что мир в Украине зависит от Трампа и США
Евразийский выбор Армении
Самое широкое покрытие 5G, запуск Uplay и внедрение Cerillion: Ucom подводит итоги 2025 года
Обещают «сожрать» право граждан Армении на свободный выбор: «Паст»
Превращение Армении в часть мегапроектов должно стать задачей будущих национальных властей: «Паст»
«Дорожная карта» отстранения Пашиняна, по словам Эдмона Марукяна: «Паст»
Сделал предложение, или искусный «перевод», и..... по какому праву? «Паст»
Самвела Шахраманяна снова вызвали на допрос
Ливанские армяне строят в Ереване «ливанскую деревню»
Треугольник Тегеран–Москва–Ереван: новая интеграции в Евразии
Армянские фильмы среди номинантов на «Золотой глобус»
Экскурсия в дом-музей Перча Прошяна в Аштараке: школьники прикоснулись к культурному наследию писателя
Армянские шахматисты победили на Kazakhstan Chess Cup 2025 в Алматы
Итальянский городок в Тоскане платит $30 000 за переезд — с одним условием
Пашинян: Новый Свод церковных правил должен содержать правила добропорядочности для священнослужителей
Состоялся закрытый показ фильма «13 секунд»
Российский агроэкспорт в ЕАЭС превысил $6 млрд, Армения замыкает список
Адвокат: Ваагн Чахалян содержится в нечеловеческих условиях 
