Գլադիատորների մասին գիտական ու գրական սխալները
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԳլադիատորները արենայում ստիպողաբար էին մենամարտում, և նրանց կյանքը շատ կարճ էր։
Իրականում այնքան էլ այդպես չէ։
Հենց սկզբից նշենք, որ սա ոչ միայն մոլորություն է հասարակության շրջանում, այլ նաև մոլորություն է անգամ գիտական որոշ աշխատությունների պարագայում։ Ընդ որում, ինչքան էլ դա զարմանալի լինի, այդ մոլորությունը ոչնչի վրա հիմնված չէ։ Իրականում, իհարկե, կան ժամանակակիցների վկայություններ, որ մարտիկներին մտրակների և շիկացրած երկաթե ձողերի միջոցով ստիպում էին կռվել։ Սակայն նման միջոցներ կիրառում էին միայն հանցագործության համար գլադիատորության դատապարտված անձանց դեպքում։
Իրականում պրոֆեսիոնալ գլադիատորները կռվելու դրդման կարիք ընդհանրապես չունեին, նրանք մեծ հաճույքով մարտի էին մտում, որն, ի դեպ, նրանց մեծ գումարներ էր խոստանում՝ իհարկե, կենդանի մնալու դեպքում։
Ավելին, բազմաթիվ են դեպքերը, երբ պրոֆեսիոնալները բողոքում էին, որ իրենց մենամարտելու հնարավորություն քիչ են տալիս։ Այդ ամենի պատճառը այն էր, որ պրոֆեսիոնալ գլադիատորը և իր հոնորարը մեծ գումարներ էին էդիտորի(խաղերի կազմակերպիչ) համար, այդ իսկ պատճառով նրանք ավելի հաճույքով նորաթուխների էին գնում լանիստներից (մարտիկներ վաճառողներ) և նրանց ներկայացնում մարտերին։
Ի դեպ, անգամ տարբերություն կար, թե ինչ որակի գլադիատոր է եղել մահացողը։
Հանրահայտ է, որ մահացած գլադիատորին արենայից հեռացնում էին՝ կեռերը մարմնի մեջ խրելուց հետո թոկերով քարշ տալով։ Իրականում դա թույլատրվում էր անել միայն նոկսիյաների հետ (առաջին անգամ արենա դուրս եկած գլադիատոր, որը առաջին իսկ մարտում մահացել է)։ Մնացած բոլոր զոհված գլադիատորներին արենայից հեռացնում էին հատուկ պատգարակներով և հետագայում մարմինը հաձնում գլադիատորական դպրոցի իր ընկերներին, որոնք էլ պատվով թաղում էին ընկածին ։
Ներկայում հնէաբանական հետազոտությունների արդյունքում հայտնաբերված են բազմաթիվ գլադիատորական դպրոցներին կից գերեզմանոցներ, որտեղ թաղված են մարտում ընկած գլադիատորներ։
Ընդ որում, տապանաքարերի տեսակները և շքեղությունը թույլ են տալիս ենթադրել, որ դրանց տերերի թաղումները եղել են, այսպես ասած, «առաջին կարգի»։
Մակագրությունները փաստում են, որ եղել են գլադիատորներ, որոնք իրենց կյանքի ընթացքում մասնակցել են հարյուրից ավելի մարտերի։ Այստեղ ռեկորդը մի գլադիատորինն է, որը մասնակցել է 158 մարտի, ընդ որում՝ եղել է միակ գլադիատորը, որը կենդանի է մնացել վերջին մարտում, բայց շուտով մահացել է ստացած վերքերից։ Հայտնի գլադիատորների կմախքների հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ այդ մարտիկների կյանքի միջին տևողությունը եղել է 25-30 տարի։
Ընդ որում, կյանքի այս տևողությունը համապատասխանում է Հռոմեական Սրբազան Կայսրության շարքային քաղաքացու կյանքի միջին տևողության հետ։ Իրոք այն ժամանակ Հռոմում հատուկենտ մարդիկ էին ապրում մինչև 50 տարեկան։ Ստացվում է, որ գլադիատորները ևս կյանքի նույն տևողությունն են ունեցել, ինչ շարքային քաղաքացին։
Հետաքրքիր է, որ Հանրապետության ժամանակ և Կայսրության սկզբնական շրջանում բավականին հաճախ պահպանում էին պարտված գլադիատորի կյանքը։ Միջինը 10 պարտվածներից 8-ին տրվում էր «միսսիո», այսինքն՝ կյանք։ Սակայն սկսած մեր թվարկությունից առաջ երկրորդ դարի կեսերից՝ պարտված գլադիատորների կեսի կյանքը ավարտվում էր մահվան դատավճռով՝ ամբոխի կամ իշխանության ներկայացուցիչների որոշմամբ։
Հետագայում Դիոկլիտիանի կառավարման ժամանակ (մեր թվարկության երրորդ դարի վերջից չորրորդ դարի սկիզբ) մահվան դատավճիռ տրվում էր տասից երեք դեպքերում։
Ինչպես տեսնում ենք, գլադիատորների կյանքը այնքան էլ նման չէ Ջովանիոլիի «Սպարտակ» վեպում կամ էլ Սկոտտի «Գլադիատոր» ֆիլմում նկարագրվածին։
Ի դեպ, այդ ստեղծագործություններում անգամ բացահայտ անհամապատասխանություններ կան։ Բանն այն է, որ գլադիատորները երբեք էլ զրահներ չեն կրել, միայն հնարավոր էր, որ գլադիատորը ունենար կրծքավանդակային փոքրիկ պաշտպանիչ շերտ, իսկ արբալես և դիմախեր կոչվող գլադիատորները հագնում էին օղազրահ՝ քանի որ նրանք առանց վահանի էին։
Ի դեպ, ինչ վերաբերում է Ջովանիոլիի հանրահայտ «Սպարտակ» ստեղծագործությանը. վեպի առաջին էպիզոդներից մեկն այն է, որ ռետիարին (եռաժանիով, ցանցով և դաշույնով զինված գլադիատոր) կռիվ է տալիս Սպարտակի հետ։
Բանն այն է, որ նման սպառազինությամբ գլադիատոր Հռոմի արենաներում հայտնվել է միայն մեր թվարկության առաջին դարի սկզբին, այսինքն՝ այն ժամանակ, երբ Սպարտակի ապստամբությունը վաղուց արդեն ճնշված էր։ Սա ցույց է տալիս, որ Ջովանիոլին գլադիատորների մասին ուներ շատ մշուշոտ պատկերացումներ։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը
Требование — прекратить нарушение фундаментальных прав граждан Республики Армения: «Всеармянский фронт» провёл акцию протеста
Эдуард Сперцян признан лучшим игроком РПЛ по индексу РУСТАТ
Госпожа прокурор, когда-то вы рыдали в кабинете генерала… А теперь фабрикуете дело против этого же генерала 
H&M и Стелла Маккартни возвращаются: блестки нулевых и экологичный гламур
AFI назвал ленту продюсера Сева Оганяна одним из лучших фильмов года
Латвия впервые выделит свыше €2 млрд на оборонные расходы в 2026 году
В 2026 год — со скоростью Ucom: новогодние предложения стартовали
Адвокат: Проведены обыски в квартирах дяди и двоюродной сестры архиепископа Аршака Хачатряна
Лавров: Европа препятствует урегулированию на Украине
CNN: в Европе начали опасаться отказа Трампа от мирных переговоров по Украине
Пашинян готов изменить Конституцию Армении в угоду мирному соглашению с Азербайджаном
Бвик и Idram — рядом с любителями чтения
Правительство готовит новую дубинку в «красивой» упаковке: «Паст»
Сколько человек могут посадить в тюрьму? «Паст»
Тотальный провал в Гюмри: «антиплитургии» - партийные собрания: «Паст»
Селена Гомес и Бенни Бланко наряжают первую рождественскую ёлку как супруги
Опровержение: Нападение на Миграна Акопяна произошло не на территории торгового центра «Далма»
Индия и Армения работают над обменом предварительной информацией о товарах и транспортных средствах
IDBank принял участие в конференции, посвящённой 10-летию Армянского института директоров
Разъяснение: В каких условиях в УИУ содержатся священнослужители и бизнесмен Самвел Карапетян?
В результате несчастного случая в Варденисе скончался армянский офицер
«Крылья Татева» признаны лучшей канатной дорогой в мире
Ширакская епархия ААЦ пригласила верующих прийти завтра в церковь «Семи Святых Ран» в Гюмри
Анастасия Демурчян завоевала серебро на чемпионате России по боксу в Уфе
Ucom поддерживает развитие космической инженерии в Армении
«Простоквашино» признан самым ожидаемым кино релизом начала 2026 года
Brent подорожала до $63,82 за баррель
Трамп заявил о разочаровании: Зеленский до сих пор не прочитал мирное соглашение США
Таиланд нанес авиаудары по Камбодже
«Символ невосполнимой утраты и единства нашего народа». Абрам Овеян о Спитакском землетрясении
Вся страна стала заложницей страхов и тревог Пашиняна: «Паст»
Опасный меморандум: от чего на самом деле страдает Армения? «Паст»
В Ереване прошёл образовательный марафон «ЕАЭС: интеграция и возможности»
Следующей власти придется начинать все с нуля: «Паст»
Крайне опасные месседжи с Запада: «Паст»
Грузия будет требовать медицинскую страховку для въезда в страну с 1 января
Дело об избиении несовершеннолетнего в селе Зоракан передано в суд
Над базой атомных подлодок во Франции зафиксировали неопознанные дроны
В Академии наук Армении прошла выставка и презентация ведущих российских вузов
Президент Индии угостила Путина вегетарианским ужином
Бессрочные облигации Юнибанка выкуплены почти за сутки
Мы тут не причем: «Гражданский договор» прокомментировал уголовное преследование Аршака Хачатряна
Предстоятель епархии: Воскресную литургию в церкви «Сурб Йот Верк» в Гюмри совершат не служители епархии
В Москве прошел интеллектуальный конкурс для студентов Института востоковедения
Азербайджанцы повредили монастырь «Сурб Аменапркич» XVII века в Арцахе
Трамп выразил надежду, что сможет положить конец украинскому конфликту
Добыча полезных ископаемых — занятие не для глупых. «Паст».
Team Holding объявляет о начале размещения облигаций. Андеррайтером выступает Freedom Broker Armenia
Почему бывший министр обороны «заговорил сейчас»? «Паст».
«Почему стрелы были направлены именно в адрес “того, кто разнимает драку”. «Паст» 
