«Մենք ավելի խորը փոսի մեջ ենք հայտնվելու, որից դուրս գալն ավելի դժվար է լինելու»

Հայաստանի մարդու իրավունքների առաջին պաշտպան, «Ընդդեմ իրավական կամայականությունների» ՀԿ նախագահ Լարիսա Ալավերդյանը ներհայաստանյան իրավիճակի, մասնավորապես քաղաքական ու իրավական հարթություններում առկա խնդիրները դիտարկում է երկու տարի առաջ տեղի ունեցած զարգացումների տրամաբանության ներքո:

«Նախևառաջ պետք է խոսեմ արմատի մասին, ինչի մասին քիչ են խոսում: Հեղափոխությունն ինքնին հակադրվում է ժողովրդավարությանը, հակադրվում է բազմակարծությանը, հակադրվում է որևէ այնպիսի զարգացման, որոնք հակասում են իշխանության եկած խմբի պատկերացումներին: Մենք քիչ ենք ուզում դրան անդրադառնալ, բայց խնդիրն այստեղից է սկսվում: 

Բազմակարծություն, բազմակուսակցություն, տարբեր մոտեցումներ, այդ ամենն ընդունված չեն հետհեղափոխական ժամանակահատվածներում: Այս առումով մենք կարող ենք դիտարկել պատմության ցանկացած պահ, որը հաջորդել է հեղափոխություններին: Հիմա այն, ինչ տեղի է ունենում մեզ մոտ, այսպես կոչված, հեղափոխության ու հեղափոխական մեթոդների արտացոլումն է, և մենք չպետք է զարմանանք»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց Լ. Ալավերդյանը:

Նա շեշտեց, որ Հայաստանում առկա ընթացքի վերաբերյալ հասարակագետների ուսումնասիրությունների կարիքը կա:

«Որովհետև ստացվում է, որ մենք շատ լավ կատարում ենք իշխանության սցենարով նախատեսված դերակատարությունը: Ամեն անգամ կոնկրետ սյուժե ենք քննարկում, ամեն անգամ մի թարմ դրվագ: Սրա հետևանքով մենք ավելի խորը փոսի մեջ ենք հայտնվելու: Սա ոչ թե շրջապտույտ է, և մենք վերադառնում ենք ինչ-որ կետի, որից դեպի ժողովրդավարություն ենք շարժվել, այլ պտույտ է, որով ավելի խորը փոսի մեջ ենք հայտնվում: Այն, ինչ տեղի է ունենում, մեզ ավելի խոր անդունդ է տանում, որից դուրս գալն ավելի դժվար է լինելու: 

Մեզ մոտ այսօր խմբապետություն է, որովհետև մեզ խոստացել էին, որ որևէ իզմ չի լինելու, և, ինչպես իրենք են ճիշտ գտնում, այդպես էլ անելու են: Սա է խնդիրը: Այն, ինչ 2 տարի տարի կա, դրանով է բացատրվում: Ի՞նչ իրավական գործընթացների մասին է խոսքն այս պայմաններում, երբ անտեսվում են ոչ միայն ՀՀ նորմերը կամ կիրառվում են զուտ ընտրովի, այլ անտեսվում են միջազգային իրավունքի սկզբունքները, որոնք վերաբերում են մարդու իրավունքներին, իշխանությունների տարանջատմանը: Իշխանական խումբը որևէ առումով այլակարծություն չի ընդունում: Ու երբ անգամ գրագետ մոտեցումներ են հնչում, անմիջապես իշխանական խմբից, մասնավորապես վարչապետի կողմից հնչեցվում է «ժողովրդի թշնամի» եզրույթը: 

Մարդու իրավունքների և, առհասարակ, կառավարման բոլոր աքսիոմները ամբողջովին խեղաթյուրվել են: Իրավունքը ամբողջովին կա՛մ անտեսվում է, կա՛մ օգտագործվում է ընտրովի, կա՛մ պարզապես նոր օրենքներ են գրվում, նորմեր են ընդունվում, որոնցով կոտնահարվեն մարդու իրավունքները: Լավագույն օրինակը հավաքների արգելքի մասին նորմն է»,-շեշտեց մեր զրուցակիցը:

Հաշվի առնելով նշված խնդիրները՝ այդ համատեքստում Լ. Ալավերդյանը նաև հասարակական հատվածում տարբեր մասնագետների կողմից իշխանությանը հարցեր ուղղելու անհրաժեշտության մասին է ընդգծում: Մինչ այդ՝ նա կարևորում է այդ առումով միասնական հարթակ ստեղծելու անհրաժեշտությունը:

«Պետք է քննարկումներ լինեն, եթե չի ստացվում, ուրեմն նոր իշխանությունները հասել են իրենց ամենաառաջնային նպատակներին, որը ենթադրում է կառավարելի քաոս և քայքայող էֆեկտ՝ հասարակության մեջ: Մենք տարբեր ոլորտներում հրաշալի մասնագետներ ունենք: 

Կա՛մ մենք հասկանում ենք, կա՛մ չենք հասկանում: Առհասարակ, մարդու իրավունքները իրավունքի մեջ բարձր կատեգորիա են: Այդ բանալին օգտագործելով՝ ես կարողանում եմ տեսնել իրողությունը: Ու ես ափսոսում եմ, որ անգամ խեղաթյուրում են մարդու իրավունքների ամենակարևոր սկզբունքները: 

Օրինակը «բոլորը հավասար են» սկզբունքն է: Եթե բոլորը հավասար են, բոլորին պետք է փռել ասֆալտի՞ն: Հակառակը, եթե բոլորը հավասար են, պետք է բոլորին իրենց արժանապատվությունը չխախտելով վերաբերվել: 

Սա մեր Սահմանադրության նորմն է»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ նշելով, որ սա այն կետը չէ, որը մեզ այսօր հույսեր կներշնչեր, մինչդեռ ապրելու մեթոդների հիմքում պարզաբանելը, չվիրավորելով հակադրվելը պետք է լինի:

«Ի վերջո, պետք է հստակեցնել, որ պետությունը և երկիրը որևէ իշխանական ուժի չի պատկանում: Բայց կարելի՞ է արդյոք ժողովուրդ եզրույթն այդքան օգտագործելով՝ տապալել ազգ հասկացությունը: Ի դեպ՝ դա տեղի է ունեցել 1991 թվականից, ու այդ ռեսուրսը օգտագործվում է նաև հիմա: 

Մեզ տեսնում են բնակչություն, անդեմ, ոչ միասնական միավոր, ժողովուրդ, որին կարող են դիմել ու որին պոպուլիզմով կարող են դուր գալ, այնինչ՝ կա ազգ: Ամեն դեպքում, լավատեսությունն ինձ չի դավաճանում: Երևի պետք է անցնեինք նաև սրա միջով, որովհետև հասարակության քայքայումը, սխալ ճանապարհը սկսվել է առաջին նախագահից, իսկ երկրորդի ու երրորդի ժամանակ իշխանությունները այդպես էլ չգտան լայն հասարակական խավերի հետ շփվելու ձևը: Համոզված էին, որ մեղմ ավտորիտար միջոցներով կարելի է շարունակել: 

Նույն վիճակում նաև հիմա ենք: Այսօրվա ղեկավարն էլ է հավակնում նույն էշը քսան տարի քշել»,-եզրափակեց Լ. Ալավերդյանը:

ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ