«Գիրք կարդացող հասարակությունը չի կարող օր օրի ավելի լավը չդառնալ»

ИНТЕРВЬЮ 24 Июнь, 2020 12:39

«Բռնիր ձեռքս, ես վախենում եմ» և «Խավարից այն կողմ» գրքերի հեղինակ Արմեն Նիազյանը, խոսելով իր ստեղծագործությունների հիմնական ասելիքի մասին, նշում է՝ ընթերցողներից յուրաքանչյուրը դրանցից վերցնում է իրեն հարազատ պատառը: «Հնարավոր է նաև, որ գիրքը գրվել է լրիվ այլ թեմատիկայով կամ այլ նշանակությամբ, բայց ընթերցողն իր համար վերցնում է մեկ տող, մեկ նշանակություն, մեկ պարբերություն, և այն խոսում է ընթերցողի հետ: Գրքերիս հետ կապված միակ նպատակը հետևյալն է՝ որ դրանք փոփոխություն բերեն: Գուցե դա լինի մարդու արժեհամակարգում, մեկը հույսի կարիք ունենա, հույս վերցնի, մեկը լույսի կարիք ունենա, լույսի ճառագայթներ կկորզի պարբերություններից: Երկու գիրքն էլ, ըստ էության, այդ նպատակն են ունեցել՝ բերել փոփոխություն ընթերցողի կյանքում:

«Բռնիր ձեռքս, ես վախենում եմ» գրքի առանցքային մեխը, կարմիր թելը, որն անցնում է բոլոր պատմվածքներով, մարդկային անտարբերությունն է: Շատ կուզենայի, որ ընթերցողը կարդալիս մոտեցում, վերաբերմունք փոխեր, որը 21-րդ դարում մի քիչ բարդ է, հատկապես անտարբերության հարցում, որովհետև այն օր օրի ավելի է խորանում մեր մեջ: Բայց հիմնական ասելիքը տարբեր թեմաներով, տարբեր գեղարվեստական պատումների, պատմվածքների միջոցով դա էր:

«Խավարից այն կողմ» գրքի դեպքում նպատակս եղել է հույսի կարիք ունեցող մարդկանց հույս տալը, ցանկությունս այն էր, որ ընթերցողը կարդալով տեսնի իր կյանքի իրավիճակը, իր անցնելիք ուղին և, եթե կարիք ունի հույսի, քաջալերանքի, ստանա այն, ի վերջո, եթե անգամ մարդն անցնում է խավարի միջով, այն ինչոր մի տեղ ավարտվելու է: Ի դեպ, «Խավարից այն կողմ» գիրքը տպագրվել է այս բարդ, համաճարակային ժամանակաշրջանում, բայց ստեղծվել է ավելի վաղ, ուղղակի գրքի տպագրության տեխնիկական աշխատանքները համընկան այս ընթացքի հետ:

Համաճարակը, այս դժվարին ընթացքը, որն անցնում ենք թե՛ մենք, թե՛ ամբողջ աշխարհը գրքի վրա ազդեցություն չի ունեցել, քանի որ այն վաղուց պատրաստ էր, թեև եղել են մարդիկ, որոնք կարդացել են գիրքը և ասել՝ զգացվում է, որ այս ժամանակների մեջ է այն գրվել: Ի վերջո, կան խնդիրներ, որոնք վերջին տարիներին շատ արդիական են եղել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Արմենը:

Նշում է՝ արդյոք ցանկացած մեկը գրող է, թե ոչ, կամ իր գրած գիրքն արժեք է, թե ոչ, կորոշի ժամանակը և ընթերցողը: «Այսօր ապրում ենք մի ժամանակաշրջանում, երբ հնարավոր է ամեն ինչ վաճառել, եթե այն ունենա լավ գովազդ, բայց միայն ընթերցողը կորոշի՝ արդյոք արժե, որ այս կամ այն գիրքը մնա գրադարանում հետագա սերունդների համար»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Նրա կարծիքով՝ յուրաքանչյուր գիրք իր մեջ սովորելու ինչ-որ բան ունի:

«Չեմ պատկերացնում, որ ինչ-որ գիրք կարդամ, վերջացնեմ, մի կողմ դնեմ ու անցնեմ հաջորդ գրքի ընթերցմանը: Ըստ իս, ցանկացած գիրք մարդու վրա մեծ կամ փոքր, երևացող կամ չերևացող ինչ-որ մի ազդեցություն պետք է ունենա: Եթե խոսենք «Բռնիր ձեռքս, ես վախենում եմ» գրքի մասին, ապա այն վեր է հանում տարբեր խնդիրներ, ինձ անհանգստացնող երևույթներ, որոնք բոլորս գիտենք, որոնք նոր չեն ընթերցողի համար:

Գրքում շոշափվում են մանկատան, ծերանոցի, խմիչքի, հղիության արհեստական ընդհատման, խաղամոլության և այլ թեմաներ: Դրանք նորություն չեն, բայց ինչն էր ինձ համար հետաքրքիր, որ այս ամենի մասին խոսելու կարիք կար:

Միգուցե գեղարվեստական ոճն էր, միգուցե կարճ պատմվածքներն էին, չեմ կարող ասել, թե ինչն է նպաստել դրան, բայց փաստն այն է, որ «Բռնիր ձեռքս, ես վախենում եմ» գիրքը 3 տարվա մեջ տպագրվել է 4 անգամ և բավականին մեծ տպաքանակով:

Սա ևս վկայում է, որ այս թեմաների մասին խոսելու պահանջ կա: Ինձ համար շատ ավելի կարևոր է այն, որ գիրքն, իրոք, փոփոխություններ է բերել: Օրինակ՝ այնտեղ բառացի չեմ նշել, որ եթե ձեր ծնողին տանում եք ծերանոց, դա վատ է: Պատմվածքներից մեկում խոսում եմ մի պապիկի մասին, որը ծերանոցում մահանում է՝ այդպես էլ չհասցնելով հաշտվել իր տղայի հետ: Գրքի հրատարակումից մի քանի ամիս հետո Ռուսաստանից մեկն ինձ գրում է և ասում՝ կարդալով այդ պատմվածքը՝ իր հորը ծերանոցից տուն է տարել: Սա ինձ համար հաղթանակ էր»,-ընդգծում է հեղինակը:

Արմենն ասում է՝ ունի գործեր, որոնց հիմքում իրական պատմություններ են: «Մի դեպքում՝ ցանկացել եմ գեղարվեստական ոճի միջոցով ներկայացնել ինչ-որ խնդիր, մյուս դեպքում՝ պատմություններ են, որոնք ունեն իրական հիմքեր: Ունեմ «Անտեր Գագասը» վերնագրով մի պատմվածք, որտեղ խոսքն անօթևան մարդու մասին է, որը գիշերը սառչում է շենքի բակում և մահանում է: Ի՞նչն է դրա համար հիմք ծառայել: Երբ երեխա էի, մեր շենքի բակում ապրում էր Գագաս անունով անօթևան, որը ձմռանը ցրտից սառել էր և մահացել: Այդ պատմվածքն ամբողջությամբ իրական է, և անգամ հերոսի անունն եմ նույնը թողել, քանի որ իմ մանկական, նոր ձևավորվող հոգեբանության, ներաշխարհի վրա այդ դեպքը մեծ ազդեցություն էր թողել, երբ իմացա, որ մարդը ցրտից մահացել է»,-ասում է երիտասարդ ստեղծագործողը:

Նրա համար ուրախալի է այն, որ այսօր ընթերցողներն ավելի շատ են, գիրք գնողները՝ նույնպես: «Երբ իմ գրքի առաջին խմբաքանակը գրախանութում վաճառվեց, որոշել էի՝ ինչ գումար, որ ինձ տա խանութը, այդ գումարով պետք է նույն գրախանութից գրքեր գնեմ: Ի՞նչն էր ինձ համար ուրախալի և զարմանալի, որ գիրք գնելու համար գրախանութում հերթ կանգնեցի:

Եվ դա ո՛չ գիրք նվիրելու, ո՛չ էլ ինչ-որ հատուկ օր էր, այլ սովորական օր: Ուրախալի է նաև այն միտումը, որ երբ տասնամյակներով մարդիկ իրար տուն գնալիս սուրճ և կոնֆետ էին տանում, ապա այսօր այդ մշակույթը փոխվել է, և շատերն իրար գիրք են նվիրում:

Սա արդեն իսկ նշանակում է, որ հասարակության մեջ ինչ-որ բան փոփոխվում է, որովհետև չի կարող գիրք կարդացող հասարակությունն օր օրի ավելի լավը չդառնալ»,-նշում է Արմենը:

Իհարկե, չէինք կարող չանդրադառնալ նաև խնդիրներին: «Խնդիրները բոլորիս էլ պարզ են՝ սկսած գիրքը տպագրելու նյութական միջոցներից: Որպես երիտասարդ գրող, ստեղծագործող՝ չգիտեմ որևէ տարբերակ, որ պետությունը քեզ համար գիրք տպագրի, մի քանի տարբերակ գիտեմ, բայց դրանք գրեթե անհասանելի են: Չգիտեմ՝ առկա խնդիրները լուծելի են, թե ոչ:

Շատերը բողոքում են գրքի գնից: Ասում են՝ գրքերը թանկ են վաճառվում: Եթե ցանկացած մեկը գա, և միասին նստենք ու սովորական գումարումհանում անենք, նա կտեսնի, որ ամեն գրքից գրողը կաշխատի մի քանի հարյուր դրամ: Կցանկանամ, որ գիրքս վաճառվի ոչ թե 3000, այլ 1500 դրամով, բայց ամբողջ համակարգը՝ տպագրությունից սկսած մինչև գրախանութի միջոցով գիրքն ընթերցողին հասցնելը, բարդ է:

Մեկ ուրիշ խնդիր էլ կա, որն ավելի արդիական է ինձ համար, քան նյութական դժվարությունները, էլեկտրոնային տարբերակով գրքերի տարածումն է, երբ սկսում են գրքերը սկանավորել կամ նկարել ու տարածել, ինչը չնայած օրենքով պատժելի է, բայց շատ մեծ թափով տարածվում է:

Իմ գիրքը հանդիպել եմ տարբեր կայքէջերում, երբ դրա PDF տարբերակը վաճառում են: Պետք է այս խնդիրը բարձրաձայնել և հասարակությանը ևս մեկ անգամ ասել, որ այդ տարբերակով գիրքը տարածելը ճիշտ չէ»,-եզրափակում է Արմեն Նիազյանը: