«Հստակ ազդակ՝ գնաճային ճնշումները շարունակվելու են»․ «Փաստ»

ИНТЕРВЬЮ 6 Май, 2021 10:02

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Երեկ Կենտրոնական բանկի խորհուրդը որոշեց 0,5 տոկոսային կետով բարձրացնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ սահմանելով այն 6 %: ԿԲ-ն նման որոշում կայացրել էր նաև մինչ այս՝ նախորդող ամիսներին։ «Հայացք» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Լիլիա Ամիրխանյանը «Փաստի» հետ զրույցում նշեց, որ ԿԲ-ի կողմից այս գործողությունն ուղղակիորեն միտված է գնաճը զսպելուն:

«Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ԿԲ գործողություններն ապագային են միտված, ապա այսօր վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը ևս մեկ անգամ բարձրացնելը հստակ ազդակ է, որ գնաճային ճնշումները շարունակվելու են նաև ապագայում: Սա մի կողմից` ազդակ է, որ գնաճը շարունակվելու է: Մյուս կողմից էլ՝ ԿԲ-ի նման գործողության շարունակականությունը ցույց է տալիս նախորդիվ իրականացված գործողությունների արդյունավետությունը, որն օբյեկտիվորեն չէր կարող շատ բարձր լինել, քանի որ, ըստ էության, միայն մեկ կառույց՝ ԿԲ-ն է աշխատում: Գնաճի վրա ազդող հիմնական գործոնների շարքում առաջին հերթին փոխարժեքի տատանումն է, դոլարի թանկացումը: Երկրորդը, բնականաբար, համաշխարհային գներից եկող ճնշումներն են, նաև այսօր առկա անորոշությունը: Այս գործոնների վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ տնտեսության պատասխանատու մյուս օղակներում նույնպես պետք է իրականացվեն գործողություններ: Միայն ԿԲ-ի կողմից գործողությունների իրականացումը չի կարող արդյունավետություն ապահովել: Այս մասին է, թերևս, վկայում նաև այն, որ վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի վերջին բարձրացմանը նախորդել էր ավելի կտրուկ գործողություն՝ արտարժույթի ներարկում տնտեսության մեջ: Այդ քայլին ԿԲ-ն գնաց, որովհետև որևէ կերպ արտարժույթի խնդիրը չէր կարգավորվում»,-ասաց մեր զրուցակիցը՝ նշելով, որ թեև նշված քայլը որոշակի դրական ազդեցություն ունեցավ, բայց երկարաժամկետ կտրվածքով խնդրի լուծման համար հարկավոր է ավելացնել տնտեսական աշխուժությունը:

«Միգուցե գնաճի ուղղակի զսպումը չպայմանավորվի նշվածով, բայց պետք է մարդկանց գնողունակության մակարդակը բարձրացնել, որ ինֆլ յացիոն երևույթներն այսօրինակ ցավագին չընկալվեն, և ԿԲ-ն անընդհատ ծայրահեղ գործողությունների չգնա: Ինչո՞ւ ծայրահեղ, որովհետև երբ ճգնաժամային իրավիճակի ու նաև տնտեսության սուղ միջոցների պայմաններում եղած միջոցների գինը բարձրացվում է, դա որևէ կերպ ճգնաժամային իրավիճակի համար ցանկալի սցենար չէ: Նշվածը շատ լավ հասկանում ու գնահատում է ԿԲ-ն, բայց ստիպված է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացնել, որովհետև գնաճը թիրախային մակարդակում պահելու պարտականություն ունի»,-ասաց փորձագետը:

Անդրադառնալով կառավարությանը՝ նա նշեց, որ շատ դժվար է իրական հատվածում գտնել գործողություններ, որոնք այսօր կնպաստեն տնտեսական հիմնական խնդիրների լուծմանը. «Նախ` պետք է ֆիքսել, որ այսօրվա իրավիճակի կարևորագույն լուծումը տնտեսական ակտիվության բարձրացումն է, որին նաև հետևելու է գնողունակության բարձրացումը: Կարևորագույն խնդիրը տնտեսական աշխուժություն ապահովելն է: Այդ իմաստով կառավարությունից ակնկալվող գործողությունները երկու հիմնական մասի բաժանենք. առաջինը ճգնաժամային գործողություններն են, որոնք պետք է միտված լինեն այդ տնտեսական ակտիվության տեմպը պահելուն կամ ճգնաժամի հետևանքները մեղմելուն: Երկրորդը ֆունդամենտալ գործողություններն են, որոնք պետք է վերականգնեն այդ ամենը:Առաջինի մասով մենք արդյունավետության հետ կապված որևէ դրական գնահատական չենք կարող տալ, և այդ գնահատականի ամենաօբյեկտիվ հենքն այսօրվա վիճակագրությունն ու այսօրվա շարունակական անկումներն են: Իսկ երկրորդի մասով ամենաերևացողը կապիտալ ծախսերն են, որոնք պետք է ցույց տան, թե ինչ է իրականացվում հավելյալ արժեք ստեղծելու համար: Հավել յալ արժեքն իրենից տնտեսական ակտիվություն, աշխատատեղեր, հետևաբար նաև եկամուտներ, գնողունակության աճ է ենթադրում»:

Նրա խոսքով, եթե նշվածն ապահովվեր՝ գուցե այդ պարագայում ինֆլ յացիոն գործընթացների նկատմամբ այդքան մեծ ուշադրության և ռեսուրսների վատնման անհրաժեշտություն չլիներ: «Բայց մենք թե՛ կապիտալ ծախսերի, թե՛ հակաճգնաժամային միջոցառումների մասով արդյունավետություն չունենք: Կապիտալ ծախսեր, ըստ էության, չունենք, դրան օժանդակող հնարավոր գործոնը՝ ներդրումը, ևս չկա: Այսինքն, հակված ենք տալու գնահատական, որ այսօր ունենք միայն հայտարարություններ, որոնք հիմնվում են որոշ ցուցանիշների բացարձակ աճի վրա: Հրապարակվում են որոշ ցուցանիշներ հարկային եկամուտների հավաքագրման, նոր աշխատատեղերի ռեկորդային թվերի, տարատեսակ առանձին աճերի մասին: Դրանք բացարձակ աճեր են՝ թվեր, որոնք, այո, կան, բայց կան օբյեկտիվորեն, որովհետև տնտեսությունը շարունակում է գործել: Այդ բացարձակ աճերի հենքը, որի նկատմամբ համեմատություն է իրականացվում, ու դուրս են բերվում այդ աճերը, նախորդ տարվա ճգնաժամային հատվածն է:

Մասնավորապես, նաև մարտ ամիսը, երբ տնտեսությունը մեծամասամբ կանգ էր առել: Այդ շրջանի հետ համեմատությունը ցանկացած պարագայում աճի էր հանգեցնելու: Բարձրաձայնվում են միայն այն թվերը, որոնք բացարձակ աճ են ցույց տալու: Իշխանությունների կողմից այսօր շահարկվող ընտրողական վիճակագրությունները, այդ քաղաքականությունը, մեծ հաշվով, պարզապես փորձ է ցույց տալ, թե ամեն ինչ լավ է, ամեն ինչ վերականգնվում է: Այդ աճերը ցույց տալով՝ փորձում են դրանք ներկայացնել որպես կառավարության գործունեության արդյունք, այնինչ դա այդպես պետք է լիներ: Այսօր տնտեսության վերականգնման տեմպը կառավարության գործողությունների ցուցիչն է, իսկ այդ տեմպը, մեղմ ասած, բարձր չէ: Վերջին վիճակագրական տվյալներով՝ մենք դեռ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի անկումային փուլում ենք գտնվում: Հետևաբար, այս իմաստով այդ տեմպի որոշակի դրական տեղաշարժերը որևէ կերպ կառավարության գործողության արդյունք չենք կարող գնահատել»,-նշեց մեր զրուցակիցը:

Նրա խոսքով, վիճակագրական վերջին տվյալներով, աճ է գրանցվել միայն շինարարության ոլորտի և սպառողական գների ինդեքս պարագայում: «Դեռ շատ մեծ անկումների ներքո են ծառայությունների և առևտրի ոլորտները, որոնք մեր ՀՆԱ-ում բավականին մեծ մասնաբաժին ունեն: Անկում են գրանցել նաև արդյունաբերական արտադրանքի ծավալները: Այսինքն, այս բացվածքը ցույց է տալիս, որ այն հիմնական ուղղությունները, որոնք այսօր ապահովում են մեր տնտեսության հավել յալ արժեքը, մեր տնտեսության աճը, շարժը, դինամիկան, դեռ անկումային են և անկումային են բավականին բարձր ցուցանիշի ներքո: Բնականաբար, այս տարվա մարտին նախորդի համեմատ բավականին մեծ դրական դինամիկա կա յուրաքանչյուր ցուցանիշի մասով, բայց այստեղ ևս հստակ գործում է նախորդ տարվա մարտ ամսվա լոքդաունային իրավիճակի էֆեկտը: Իսկ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կանխատեսումներն այդքան էլ դրական չեն: Ընդամենը մեկ տոկոսանոց տնտեսական աճ է կանխատեսում, մինչդեռ Համաշխարհային բանկի կանխատեսումը մոտ 3,4 տոկոսի շրջակայքում էր: Մեր ԿԲ-ի վերջին կանխատեսմամբ էլ այն 1,4 տոկոս է լինելու:

Իհարկե, առանձին պատմություն է էկոնոմիկայի նախարարի կանախատեսումը՝ երկնիշ տնտեսական աճի վերաբերյալ: Բայց, շատ ավելի մոտ են ԿԲ-ի և Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կանխատեսումները՝ այս պահի դրությամբ: Մեծ հաշվով, եղած վիճակագրական տվյալներն ու միտումները որևէ կերպ դեռ շատ լավատեսական հիմք և հենք չեն ապահովում: Միգուցե նախընտրական շրջանը որոշակի աշխուժություն ապահովի, բայց, ամեն դեպքում, տնտեսության համար ցանկացած քաղաքական փոփոխություն և անորոշություն դրական ազդեցություն չի թողնելու: Ընդհանուր առմամբ, տնտեսությունը անորոշության նկատմամբ շատ զգայուն է և, հետևաբար, սա ևս իր ազդեցությունը կունենա»,-եզրափակեց մեր զրուցակիցը: