«Ցավոք, ոչինչ չի արվում, որ միգրացիոն հոսքերը մնան երկրում»․ «Փաստ»
ИНТЕРВЬЮ«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Այս տարվա հունվար-սեպտեմբերին երկրից մեկնած ՀՀ քաղաքացիների թիվը շուրջ 103 հազարով ավելին է եղել ժամանածների թվից: «Հայկական Կարիտաս» ՀԿ-ի միգրացիոն ծրագրի փորձագետ Տաթևիկ Բեժանյանի խոսքով, այս ցուցանիշը վկայում է, որ այս պահին մենք ունենք աշխատանքային միգրացիոն հոսքեր, ինչը շատ բնորոշ է Հայաստանին:
«Վերջին 30 տարիներին աշխատանքային միգրացիան մշտապես առկա է եղել մեր միգրացիոն հոսքերի մեջ՝ կազմելով հոսքերի մինչև 96 տոկոսը: Միևնույն ժամանակ՝ միայն 9 ամսվա տվյալները ամբողջությամբ չեն կարող արտահայտել միգրացիոն հոսքերը: Այդ տվյալների հիման վրա չենք կարող խոսել նաև արտագաղթի մասին: Առհասարակ, Հայաստանից աշխատանքային միգրացիոն հոսքերը տեղի են ունենում միշտ տարվա առաջին կեսին, իսկ երկրորդ կեսի վերջին՝ նոյեմբեր-դեկտեմբերին, մենք ունենում ենք ժամանակավոր աշխատանքային միգրանտների վերադարձ: Միայն այդ վերադարձի թվերից հետո կարող ենք ասել՝ ունենք արտագաղթ, թե ոչ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց փորձագետը:
Տաթևիկ Բեժանյանը, անդրադառնալով երկրից մեկնածների վերոնշյալ թվին, հավելեց. «2020-ին մենք ունեցել ենք մեծ թվով վերադարձ՝ պայմանավորված բացառապես կորոնավիրուսով: Վերադարձել են ոչ միայն նրանք, ովքեր 2020-ի սկզբին մեկնել էին, այլև նրանք, ովքեր 2020-ից առաջ էին մեկնել և առնվազն մի քանի տարի չէին վերադարձել ՀՀ: Նրանց թվում էին նաև երկարաժամկետ աշխատանքային միգրանտները, որոնք, covid-ով պայմանավորված, ստիպված էին վերադառնալ իրենց քաղաքացիության երկիր: Բացառապես նշվածի հաշվին էր, որ 2020-ին վերադարձողների թիվը գերազանցել էր մեկնողների թվին, ու միգրացիոն դրական սալդո ունեինք: Ու նույնիսկ պատերազմից հետո մարդիկ չէին կարող մեկնել, թեպետ ունեին այդ տրամադրվածությունը, որովհետև սահմաններն ուղղակի փակ էին և ՀՀ-ից մեկնել պարզապես հնարավոր չէր: Իսկ 2021-ի փետրվարից, երբ բացվեց առնվազն դեպի ՌԴ օդային սահմանը, բնական է, որ մենք covidով, պատերազմով պայմանավորված սոցիալտնտեսական, քաղաքական ճգնաժամի պայմաններում դեպի ՌԴ հոսք կունենայինք»:
Նա շեշտեց, որ մեր ամբողջ միգրացիոն հոսքերի մեջ մոտ 90 տոկոսը բաժին է հասնում ՌԴ-ին, իսկ աշխատանքային միգրացիոն հոսքերի մեջ այդ ցուցանիշն 96 տոկոս է: Անդրադառնալով արտագաղթի ցուցանիշներին՝ մեր զրուցակիցը հայտնեց, որ այժմ մեծ հետազոտություն է իրականացվում Սլավոնական համալսարանի կողմից, որի արդյունքներից հետո հստակ պատկեր կունենանք: Խոսելով տրամադրվածությունների մասին՝ փորձագետը շեշտեց, որ կարող է այդ մասին խոսել՝ ելնելով ՌԴ կամ այլ երկիր մեկնելու համար խորհրդատվության դիմած քաղաքացիների տված պատասխաններից. «Այդ պատասխաններից կարող եմ եզրակացնել, որ մեկնելու տրամադրվածություն կա:
Բայց քանի որ ՌԴ-ում հիմա միգրացիոն օրենսդրության փոփոխություններ են տեղի ունենում, շատերը դեռևս սպասում են՝ տեսնելու, թե փոփոխություններն ինչ ազդեցություն կունենան, որից հետո թերևս կորոշեն մեկնել կամ չմեկնել: Իրականում միայն երկրում ստեղծված իրավիճակը չէ, որ կարող է ազդեցություն ունենալ միգրացիոն հոսքերի վրա: Այդ գործոնը բավարար չէ: Օրինակ՝ մեր միգրացիոն հոսքերի վրա միշտ շատ ուղիղ ազդեցություն է ունեցել ՌԴ միգրացիոն օրենսդրության ցանկացած փոփոխություն: 2015-ից այդ փոփոխությունները դեպի խստացման են գնացել, ու դրանք շատ ուղղակի ազդեցություն են ունեցել միգրացիոն հոսքերի վրա, քանի որ եղել են մուտքի արգելքներ, արտաքսումներ և այլն: Նույնը վերաբերում է նաև մյուս երկրներին: Այսօր ԵՄ երկրները շատ խստացրել են իրենց վերաբերմունքը:
Օրինակ՝ Գերմանիայից, Ֆրանսիայից, Բելգիայից, Նիդերլանդներից պարբերաբար հետ են ուղարկվում մեր հայրենակիցները: Այսինքն, խոսել այն մասին, որ ճանապարհների բացման դեպքում մեծ հոսք է լինելու, այդքան էլ իրատեսական չէ, որովհետև այլ հարց է առաջանում՝ իսկ ո՞ւր են գնալու: Անգամ չեն կարող դիմել ապաստանի համար, քանի որ կան երկրներ, որ ՀՀ քաղաքացիներից դիմում չեն ընդունում: Ամեն դեպքում, քաղաքացիները դեռևս կսպասեն: Մեկնելու տրամադրվածությունը բարձր կլինի, բայց շատ մեծ հոսք չեմ ակնկալում, որովհետև գնալու տեղ չունեն»: Դիտարկմանը՝ արտագաղթի մեծ հոսքը դեռևս կանխող արտաքին գործոններից բացի, ՀՀ-ում այդ ուղղությամբ քաղաքականություն կա՞, թե՞ ոչ, մեր զրուցակիցը պատասխանեց. «Ցավոք, ոչինչ չի արվում, որ միգրացիոն հոսքերը մնան երկրում: Համենայն դեպս, ես այդ քայլերը չեմ տեսնում»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում