Ереван, 27.Ноябрь.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ВАЖНО


Բաքուն չի կարող ընտրել՝ ում հետ խոսել. գործընթացն սկսվե՞լ է․ «Փաստ»

МЕЖДУНАРОДНОЕ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

eurasianet.org-ը «Երկխոսություն Ադրբեջանի և Ղարաբաղի միջև. գործընթացը սկսվե՞լ է» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Ադրբեջանի և Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների միջև բանակցություններն ընթանում են ավելի հաճախակի և բաց: Ադրբեջանի դիրքորոշումը Ղարաբաղի հարցում հստակ է, նա մտադիր է լիակատար վերահսկողություն հաստատել տարածաշրջանի վրա, ցանկանում է տեղի էթնիկ հայերին ճանաչել որպես իր քաղաքացիներ և չի պատրաստվում նրանց հատուկ կարգավիճակ տալ։ Դեռևս հոկտեմբերին է Ալիևը հայտարարել, որ ղարաբաղցի հայերի հետ պարբերական շփումներն ի վերջո «կհանգեցնեն լիարժեք ըմբռնման..., որ պարզապես չկա այլ ճանապարհ, քան ինտեգրվելը ադրբեջանական հասարակությանը»:

Այսպիսով, ղարաբաղցի հայերից ո՞ւմ հետ է պատրաստ խոսել Ադրբեջանը։ Այդ հարցն առանձնահատուկ արդիական է, քանի որ Բաքուն չի ճանաչում «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը» և այնտեղ կայացած ընտրությունները։ Եվ նաև այն պատճառով, որ Ադրբեջանը 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ այդ տարածաշրջանի դե ֆակտո նախագահի և այլ պաշտոնյաների դեմ ռազմական հանցագործությունների մեղադրանք է ներկայացրել։ Ադրբեջանի ԱԳՆ բարձրաստիճան պաշտոնյան, որը ցանկացել է անանուն մնալ, Eurasianet-ին ասել է, որ Բաքուն չի կարևորում այն փաստը, որ Ղարաբաղից հնարավոր զրուցակիցները կարող են լինել չճանաչված ընտրություններում հաղթածները։ Սակայն պաշտոնյան բացառել է փաստացի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հետ երկխոսության հնարավորությունը։

«Բազմաթիվ հնարավորություններ կան ցանկացած ձևաչափով փոխգործակցության համար, բայց ոչ նրանց հետ, ովքեր այնտեղ են տեղափոխվել օկուպացիայի ժամանակ, ովքեր այնտեղ են ապօրինի և հանցագործություններ են կատարել Ադրբեջանի դեմ»,- ասել է նա։ Բաքվում գործող Միջազգային հարաբերությունների վերլուծության պետական կենտրոնի ղեկավար Ֆարիդ Շաֆիևը Eurasianet-ին ասել է, որ 2022 թվականի աշնանը մի շարք շփումներ են կայացել համայնքի ներկայացուցիչների հետ, որոնց հետ քննարկվել են կազմակերպչական հարցեր, շփումը տեղի է ունեցել ոչ պաշտոնական միջավայրում, ուստի չի կարելի խոսել «ընտրյալների» հետ հանդիպման մասին։ «Երբեմն մենք գործ ենք ունենում այն հայերի հետ, ովքեր պատասխանատու են, օրինակ՝ ջրային ռեսուրսների կառավարման համար, երբեմն էլ նրանք ինչ-որ «պաշտոն» են զբաղեցնում, բայց Ադրբեջանի իշխանությունները պաշտոնապես դա չեն ճանաչում։

Բայց որքան էլ ինտենսիվ լինեն շփումները, Ադրբեջանը ակնհայտորեն մտադիր չէ ճանաչել Ղարաբաղը՝ որպես առանձին քաղաքական միավոր»,– ասել է Շաֆիևը։ «Իհարկե, կա ըմբռնում, որ մենք պետք է լուծենք ղարաբաղցի հայերի անվտանգության և իրավունքների հարցը, բայց դա՝ Ադրբեջանի սահմանադրության շրջանակներում և օգտագործելով ներքին մեխանիզմները»,- ասել է նա։ 2022 թվականի նոյեմբերին Թոփչուբաշովի կենտրոնի գիտաշխատող Շուջաթ Ահմադզադեն առաջարկել է Ադրբեջանին ճանաչել Ղարաբաղի քաղաքներում և գյուղերում անցկացված տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների արդյունքները։ «Անջատողական անկլավում անցկացված «խորհրդարանական» և «նախագահական» ընտրությունների ճանաչումն անընդունելի է, սակայն գյուղերի ներկայացուցիչների ճանաչումը որպես իրավասու անձինք ինքնին չի կարող խաթարել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը»,- ասել է Ահմադզադեն։

Eurasianet-ին տված հարցազրույցում Ահմադզադեն հաստատել է, որ բանակցությունները, ի վերջո, ուղղված են Ղարաբաղի և նրա հայ բնակչության ինտեգրմանը: «Իմ կարծիքով, երկխոսության այս մեխանիզմն Ադրբեջանն ավելի շատ դիտում է որպես Լեռնային Ղարաբաղի այն հատվածի նկատմամբ ինքնիշխանության աստիճանական վերականգնման միջոց, որը ենթակա չէ իր վերահսկողությանը։ Անհիմն կլինի ենթադրել, որ Բաքվի պաշտոնյաները ինչ-որ կերպ կքննարկեն այնպիսի քաղաքական մոդելներ, որոնք չեն ճանաչում Ադրբեջանի ինքնիշխանությունը Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ: Այդ քննարկումները, հավանաբար, առաջին հերթին ուղղված կլինեն Ղարաբաղի հրատապ խնդիրների լուծմանը (ջրամատակարարում, էլեկտրաէներգիա, տրանսպորտ, հանքարդյունաբերություն և այլն)»,- ասել է նա։

Փետրվարի 23-ին Ղարաբաղի նախագահը անդրադարձել է Բաքվի հետ երկխոսության հեռանկարներին։ «Մենք պատրաստ ենք Ադրբեջանի հետ երկխոսության և հակամարտության լուծմանը, սակայն ունենք հստակ սկզբունքներ և «կարմիր գծեր», որոնք բխում են Արցախի ժողովրդի հիմնարար իրավունքներից, կենսական շահերից և պահանջներից»,- ասել է Արայիկ Հարությունյանը։ «Առաջին հերթին մենք պետք է ապահովենք կայուն և վստահելի մթնոլորտ, որը կբացառի սադրանքները, ուժի կիրառումը և հոգեբանական տեռորը»,- հավելել է նա՝ նշելով, որ կենցաղային խնդիրները կարելի է լուծել «հասարակ շփումների միջոցով»։ Սակայն երկարաժամկետ խնդիրների լուծմանն ուղղված բարձր մակարդակի բանակցությունների համար Ղարաբաղի հայերի համար անհրաժեշտ պայման է միջնորդներով միջազգային մեխանիզմի առկայությունը, որոնք «կերաշխավորեն երկու կողմերի շահերի պաշտպանությունը և նրանց հավասարությունը»։

Հարությունյանը նաև ընդգծել է, որ Բաքուն չի կարող ընտրել՝ ղարաբաղցի հայերից ում հետ խոսել։ Հարությունյանն ու նրա վարչակազմը մինչ այժմ ադրբեջանցիների հետ բանակցությունների համար առաջ են քաշել անվտանգության բարձրաստիճան պաշտոնյաների։ Ընդ որում, Ղարաբաղը ձեռնպահ է մնում այդ քննարկումները քաղաքական երկխոսություն անվանելուց։ Նախկին արտգործնախարար, նախագահ Հարությունյանի ներկայիս խորհրդական Դավիթ Բաբայանը պնդում է, որ իրենք ոչ թե «բանակցություններ» են վարում, այլ միայն «ունեն շփումներ կենսական հարցերի շուրջ»։

Մարտի 1-ին Ադրբեջանի և Ռուսաստանի ներկայացուցիչների հետ հանդիպումից հետո Ղարաբաղի ԱԳՆ-ն կրկնել է, որ հրատապ խնդիրների լուծմանն ուղղված քննարկումները «չեն կարող փոխարինել լիարժեք բանակցություններին»։ «Մենք ելնում ենք միջազգային միջնորդական ձևաչափի վերականգնման անհրաժեշտությունից որպես խաղաղության գործընթացի անշրջելիության կարևոր երաշխիք», - նշել են նախարարությունից։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Байден отказался отвечать на вопрос, начал ли уже Трамп новую торговую войнуВОЗ надеется на достижение мира в секторе Газа после соглашения по ЛивануВо многих населенных пунктах Армении идет снегСША раскручивают прозападные партии в Армении – СВР РоссииСкидка 80% на обслуживание Travel Card перед Черной пятницей В Краснодаре прошел Международный фестиваль армянского творчества «Назани»Мгновенный idcoin к Черной пятнице Вышедшая в свет новая монография академика Рубена Сафрастяна анализирует программы геноцида в Османской империи в 1876-1915 гг.По просьбе Армении саммит ЕАЭС пройдет 25 декабря в Санкт-Петербурге: Юрий УшаковСамый старый мужчина в мире родился в год, когда затонул «Титаник» и умер в возрасте 112 летВТБ (Армения) снижает ставки по кредитам для малого бизнеса Цена нефти Brent стабилизи9ровалась у $72,9 за баррельИран приветствует соглашение о прекращении огня между Ливаном и Израилем«Аэрофлот» начал увольнения из-за проблем с обслуживанием самолетовСколько граждан РА, обучающихся за рубежом в последние годы, получили отсрочку от призыва на обязательную военную службу? «Паст»АР: На президентских выборах в этом году Трамп набрал больше голосов, чем в 2020 году Почему вся система международного права оказалась в крайне уязвимом и нестабильном состоянии? «Паст»Пашинян: Правление решило выдвинуть кандидатуру руководителя общины Хой на пост губернатора Армавира Никол Пашинян: В Гюмри 8,9, 10 декабря пройдут предварительные выборы Землетрясение в городе Ахар в Иране: толчки ощущались также в Сюникской области Между Николом Пашиняном и Араратом Мирзояном «пробежала черная кошка»? «Паст»Своеобразная «концепция» «борьбы» с преступностью: «Паст»Ucom и Sunchild установили солнечную электростанцию в селе Малишка Первый пилотный контейнер из Индии прибыл в Махачкалу по коридору «Север-Юг» Крупная победа «Реала» (видео) Число убитых и раненых в секторе Газа приближается к 150 тыс. Бабушка из Замбии стала иконой стиля, благодаря нарядам модной внучки В Армении полицейские обезвредили мужчину, угрожавшего взорвать гранату Первый армянский ресторан Tsaghkunk Restaurant & Glkhatun удостоен награды DISCOVERY AWARD 2025 от La LISTE Посол России в Армении посетил Российско-Армянский университет The Guardian: Индия резко раскритиковала подписанный в Баку документ Верховный лидер Ирана призвал вынести премьер-министру Израиля смертный приговор Euronews: Многие разочарованы подписанным в Баку соглашением BBC: Почему климатический саммит в Азербайджане не оправдал ожиданий? В Турции произошло землетрясение Армения ухудшила свои позиции в мировом рейтинге по скорости интернета В районе Арагаца идет снег Курсы валют в Армении Жители двух многоэтажных домов Еревана оказались в отчаянном положении Эксперт: Неправильный выбор народа на предстоящих выборах приведет к потере Армении Глава МИД Армении поздравил Маку Бочоришвили с назначением на пост министра иностранных дел Грузии На аукцион Sotheby's выставят редчайший экземпляр знаменитой книги Маккиавели «Государь» Летевшего из Еревана канадского журналиста не впустили в Турцию после критики в адрес Азербайджана КГД: Как предоставляется странам ЕАЭС информация о ввезенных в Армению транспортных средствах? Президент Польши прибыл в Армению США разместят HIMARS в Японии на случай чрезвычайной ситуации с Тайванем Мирзоян не примет участия в совместном заседании министров иностранных дел, глав МО и секретарей СБ ОДКБ Овик Агазарян встретился с Аленом Симоняном Молодежные организации IUSY и YES потребовали от Азербайджана освободить армянских пленныхАрмения не примет участия в саммите ОДКБ в Астане