Այս իշխանությունների օրոք բոլորս ամեն օր քայլում ենք սայրերի վրայով. «Փաստ»
ПОЛИТИКА«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Շատ հաճախ արտաքին սպառնալիքներն են առաջին հերթին, բնականաբար, հանրության ուշադրության կենտրոնում, ինչի արդյունքում աչքաթող են արվում ներքին անվտանգության ու դրա հետ կապված հետևողականության խնդիրները։ Սակայն արտաքին ճակատի ուղղությամբ հաջողության հասնելու համար նաև պետության ներքին համակարգը պետք է գործի շատ արդյունավետ ու սահուն: Այնինչ, մեր դեպքում պարբերաբար ականատես ենք լինում այնպիսի վիճակների, որոնք կոնկրետ սպառնալիք են ներկայացնում քաղաքացիների անվտանգությանը։ Խոսքը, մասնավորաբար, պատահարների մասին է, ընդ որում՝ ոչ թե բնական աղետների կամ օբյեկտիվ վիճակների մասին է, այլ այնպիսի պատահարների, որոնք համապատասխան աշխատանք տանելու արդյունքում կարելի էր կանխել։
Օրինակ՝ վերջերս ալրաղացի բունկերի պատը փլուզվել էր մետրոյի գծերի վրա։ Միայն հրաշքով այդ ժամանակ վագոն չէր անցել ու ողբերգություն տեղի չէր ունեցել։ Առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե դժբախ դեպք է, պատահականություն է, բայց այդ հաստատությունում փաստացի քանդման աշխատանքներ են տարվել, որի արդյունքում էլ պատը փլուզվել է։ Ու այստեղ խնդիրը նույնիսկ այդ կազմակերպությունը չէ. այն, որ եղել է անթույլատրելի անփութություն, դա չի քննարկվում: Խնդիրն ավելի շատ վերաբերում է նրան, թե ինչու նման աշխատանքները չեն իրականացվել պետական համապատասխան մարմինների հսկողության պայմաններում։ Առավել ևս, հաշվի առնելով, որ մետրոն ռազմավարական նշանակություն ունեցող օբյեկտ է, պատասխանատու մարմինները պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնեին անվտանգության ապահովմանը ու հետևեին տարվող աշխատանքներին։
Բայց ինչպես անվտանգության հետ կապված բարձիթողի իրավիճակը եղել է, այնպես էլ շարունակվում է։ Նույնիսկ Սուրմալուի պայթյունը դաս չեղավ, երբ դրա արդյունքում մեծ թվով զոհեր ունեցանք։ Անվտանգության պատահարներից կարճ ժամանակ անց թեման բարձրացվում է, խիստ հանձնարարականներ են տրվում, բայց որոշ ժամանակ հետո կրկին մոռացության է մատնվում անվտանգային կանոնների պահպանման հարցը։ Սա ներքին անվտանգության միայն մի մասն է, ու դա միայն շենք-շինություններին չի վերաբերում։ Օրինակ՝ սուր է սննդամթերքի ու ջրի մաքրության և անվտանգության ապահովման հարցը։ Շուկայում հայտնվում են ժամկետանց ու անորակ ապրանքներ։ Դրա արդյունքում էլ շատ են թունավորումների մասին հրապարակումները։ Որոշ դեպքերում սննդամթերքն անհրաժեշտ փորձաքննության չի ենթարկվում, կամ սահմանված չափանիշներին չհամապատասխանող սննդամթերք է ներմուծվում։ Եվ պատահական չէ, որ Հայաստանից արտահանվող որոշ մթերքների հետ կապված արտաքին գործընկերները կարող են սահմանափակումներ կիրառել։ Իսկ շատ հաճախ այլ երկրների անորակ ապրանքների համար Հայաստանը տարանցիկ ուղի է դառնում։ Մյուս կարևոր ներքին անվտանգային խնդիրը առողջապահական իրավիճակին է վերաբերում։ Շուկայում հայտնվում են ժամկետանց, անորակ ու կեղծ դեղամիջոցներ։ Թերի են աշխատանքները հիվանդությունների կանխարգելման ուղղությամբ։ Դրա համար էլ երբեմն բարդ առողջապահական իրավիճակների առաջ ենք կանգնում։ Օրինակ՝ երբ աշխարհի շատ երկրներում ահազանգ էր հնչում կորոնավիրուսի տարածման վտանգի մասին, մեզ մոտ իշխող ուժի ներկայացուցիչները Փաշինյանի գլխավորությամբ քարոզարշավով էին զբաղված ու այդ վարակը լուրջ չէին համարում։ Իսկ անհետևողականության արդյունքում կորոնավիրուսի համավարակի տարածումը մարդկային մեծ կորուստների պատճառ դարձավ։ Ու թեման միայն կորոնավիրուսով չի սահմանափակվում, այլ վերաբերում է նաև վիրուսային այլ հիվանդությունների։ Ներքին անվտանգության հարց է նաև համապատասխան ենթակառուցվածքների ստեղծումը, որը թույլ կտա լուծել մատակարարման ու լոգիստիկ խնդիրները։ «ՀյուսիսՀարավ» ճանապարհը, որը պետք է արագընթաց երթուղի ապահովեր ոչ միայն Հայաստանի հարավի ու հյուսիսի միջև, այլև արտաքին աշխարհի հետ, մինչ այժմ կառուցված չէ։ Ու, ընդհանրապես, եթե ճանապարհներ կամ այլ ենթակառուցվածքներ էլ կառուցվում են, ապա շատ կարճ ժամանակ անց դրանք շարքից դուրս են գալիս։ Բացի դրանից, պետք է լուծել նաև նոր և այլընտրանքային ճանապարհների գործարկման խնդիրը, որը սուր է հատկապես մայրաքաղաք Երևանում, որտեղ անընդհատ խցանումներ են։ Ենթակառուցվածքների ստեղծման հարցը ու դրանց անվտանգության հարցը հատկապես հրատապ է սահմանամերձ շրջաններում՝ մասնավորապես այն պարագայում, երբ Արցախյան պատերազմից հետո Հայաստանի սահմանամերձ շրջանների քանակն անհամեմատ ավելացել է։ Իսկ անհրաժեշտ պայմանների բացակայությունը կարող է պատճառ դառնալ սահմանամերձ շրջանների բնակչության արտագաղթի, որի արդյունքում կթուլանա բանակի թիկունքը։ Կարևոր է նաև հսկողությունը այն հարցում, որ օտարերկրյա քաղաքացիների կողմից գույք ձեռք բերելու արդյունքում հետագայում ներքին սպառնալիք չառաջանա։
Օրինակ՝ շատ են հրապարակումներն այն մասին, որ Թուրքիայի քաղաքացիները սկսել են մեծ թվով գույք ձեռք բերել Հայաստանում։ Իսկ որոշ ժամանակ անց Ադրբեջանի քաղաքացիները ևս կարող են աշխուժություն դրսևորել Հայաստանում տներ ու հողեր ձեռք բերելու հետ կապված, որի իրագործման համար այդ երկիրը հիմքեր ստեղծել է ու ակտիվորեն պրոպագանդում է, այսպես կոչված, արևմտյան ադրբեջանցիների վերադարձի հարցը։ Մի խոսքով, ինչպես բոլոր հարցերում, ներքին անվտանգային խնդիրների պարագայում ևս գործող իշխանություններն ամեն ինչ «գցել են ոտքներին»՝ ոչինչ անել չեն կարողանում, արդյունքում վտանգում են բոլորիս կյանքն ու առողջությունը: Այնպիսի տպավորություն է, որ այս իշխանությունների օրոք յուրաքանչյուրս ամեն օր քայլում ենք սայրերի վրայով:
ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում