Այս հարցում ևս բախվում են տարածաշրջանային խոշոր խաղացողների շահերը․ «Փաստ»
ПОЛИТИКА
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Վերջին շրջանում ակտիվացել են Անդրկասպյան միջազգային տրանսպորտային միջանցքի գործարկման շուրջ քննարկումները, որը հայտնի է նաև «Միջին միջանցք» անվանումով։ Թուրքիան ու Ադրբեջանն այդ թեման սկսել են անպայմանորեն կապել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» բացման հետ, որպեսզի մյուս երկրներին ևս շահագրգռեն այդ հարցում։ Նշենք, որ Անդրկասպյան միջազգային տրանսպորտային միջանցքն անցնում է Չինաստանով, Ղազախստանով, Կասպից ծովի ջրատարածքով, Ադրբեջանով, Վրաստանով, Թուրքիայով և Սև ծովով՝ դեպի եվրոպական երկրներ։
Ճիշտ է, «Միջին միջանցք» բացվել է դեռ 2017 թվականին, բայց այն չի հասել իր տրանսպորտային բացառիկ նշանակությանը։ Ուստի, Թուրքիան ու Ադրբեջանը ջանք ու եռանդ չեն խնայում ցույց տալու համար, թե «Միջին միջանցքի» միջոցով կարող են Արևմուտքի համար Ռուսաստանը և Իրանը շրջանցող ուղի ապահովել ապրանքափոխանակության և էներգակիրների արտահանման ուղղությամբ։ Պատահական չէ, որ ԱՄՆ առևտրի դեպարտամենտի գլոբալ շուկաների հարցերով փոխքարտուղար Արուն Վենկատարաման Բաքվում հայտարարեց, թե իրենք աջակցում են «Միջին միջանցքի» գաղափարին։
Դրան զուգահեռ, ուշագրավ է, որ Ղազախստանն ու Ադրբեջանն արդեն բանակցում են ղազախական նավթն Ադրբեջանի տարածքով՝ Բաքու-Սուփսա խողովակաշարով տեղափոխելու շուրջ։ Մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիան ու Ադրբեջանը փորձում են շահագրգռել Չինաստանին, թե «Միջին միջանցքի» գործարկումը կարող է Չինաստանը Եվրոպային կապող այլընտրանքային ուղի դառնալ ու «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» չինական խոշոր ծրագրի մաս կազմել։ Այդպիսով Միջին Ասիայով անցնող տրանսպորտային ուղին կնվազեցնի Չինաստանի կախվածությունը Ռուսաստանով անցնող ցամաքային և Մալակկայի նեղուցով անցնող ծովային ճանապարհներից։
Վրաստանի վարչապետը հայտարարել էր, թե իրենք «Միջին միջանցքի» նախագծի մաս են կազմելու, բայց հետաքրքրականն այն է, որ թուրքական ծրագրերի մեջ մտնում է կոնկրետ Սյունիքով իրենց վերահսկողության տակ գտնվող «միջանցքի» ուղին, որը ճանապարհ կբացի դեպի պանթուրքական ծրագրերի իրականացում և, ի վերջո, կարող է դառնալ հենց պանթուրքական միջանցք։ Բայց «Միջին միջանցքի» գործարկումն առաջին հերթին ձեռնտու չէ Ռուսաստանին, քանի որ Չինաստանը և Միջին Ասիան Եվրոպային կապող նոր ուղի է ստեղծվում, որը շրջանցում է Ռուսաստանի տարածքը ու նվազեցնում մատակարարման շղթաներում ռուսական պետության նշանակությունը։ Բացի դրանից, հետագայում պանթուրքական ծրագրերի առաջխաղացման պարագայում Ռուսաստանը Հարավային Կովկասում և Միջին Ասիայում իր ազդեցությունը պահելու խնդիր է ունենալու։
Պատահական չէ, որ «Միջին միջանցքի» թեման վերջերս Թյուրքական պետությունների կազմակերպության հատուկ ուշադրության կենտրոնում է հայտնվել։ Պանթուրքական ծրագրերը կարող են վտանգ ներկայացնել նաև Չինաստանի համար Սինցզյան-Ույղուրական ինքնավար շրջանում ապրող ույղուրների միջոցով հուզումներ հրահրելու տեսանկյունից, որոնց անջատողական ձգտումները փորձում է Պեկինի դեմ օգտագործել նաև Արևմուտքը։ Մյուս կողմից էլ՝ «Միջին միջանցքը» ձեռնտու չէ նաև Թեհրանին, որովհետև այն ամբողջովին շրջանցում է Իրանը։ Քանի որ վերջին շրջանում Ռուսաստանի և Իրանի համագործակցությունը տարբեր ուղղություններով մեծ թափով զարգանում է, ապա, հաշվի առնելով Իրանին սպառնացող պանթուրքական վտանգն ու Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների լարվածությունը, միանշանակ ավելի նպատակահարմար է, որ Իրանը Ռուսաստանին, իսկ ավելի լայն իմաստով Հնդկաստանը Եվրոպային կապող «ՀյուսիսՀարավ» միջանցքն անցնի հենց Իրանի ու Հայաստանի տարածքով։
Ադրբեջանը ևս փորձում է «Հյուսիս-Հարավ» միջանցքում ամենակարևոր դերը խաղալ, բայց հաշվի առնելով Հայաստանի, Իրանի, Ռուսաստանի ու Հնդկաստանի շահերի համընկնումը՝ անհրաժեշտ է առաջ մղել այն տարբերակը, որ այս նախագծի ամենակարևոր մասնակիցներից դառնա հենց Հայաստանը։ Ճիշտ է, Հայաստանով անցնող ենթակառուցվածքների ստեղծումը կարող է մի քիչ թանկ լինել, բայց դրա քաղաքական նշանակությունն ավելի կարևոր է։ Իսկ այս ուղու գործարկումը հնարավորություն կտա թուլացնել տարածաշրջանում Թուրքիայի ու Ադրբեջանի աճող ազդեցությունն ու հավակնությունները։
Թերևս թուրք-ադրբեջանական տանդեմը նպատակ ունի այս ծրագրի կյանքի կոչումը թույլ չտալ, դրա համար էլ ձգտում են կտրել Հայաստանն Իրանին կապող ճանապարհը, վերցնել իրենց վերահսկողության տակ ու դրա փոխարեն թուրքական տրանսպորտային նախագիծն իրականացնել։ Փաստացի ստացվում է, որ, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը առավել մեծ աշխարհաքաղաքական համատեքստ ունի և այս հարցում բախվում են տարածաշրջանային խոշոր խաղացողների շահերը։
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Дон Пиппо открыл выставку в Москве։ «Паст»
Две церемонии в «Двине», связанные с представителями элиты, проживающей в России: «Паст»
"Ждем вас в Баку". Оговорка Путина на встрече с Алиевым
Представители Комитета госдоходов Армении выявили случаи продажи лекарств через соцсети
Аветик Чалабян назвал неприемлемым новый проект закона о высшем образовании и науке в его нынешнем виде
Погода в Армении
Хлоя Кардашьян перестаралась с фильтрами и стала непохожей на себя
Тейлор Свифт обошла Рианну, став самой богатой женщиной-музыкантом в мире
Холли Берри раскритиковала бывшего мужа Эрика Бенета за сексуальную зависимость: «Я не верю в это д…мо»
Киану Ривз дебютировал как профессиональный гонщик
Путин и Алиев начали переговоры в Кремле: на повестке вопрос нормализации отношений Баку и Еревана
Песков: Путин обсудил Зангезурский коридор на переговорах с Алиевым и Пашиняном
Президент Ирана жестко раскритиковал США и Европу «за основание дикого режима Израиля»
Bloomberg: польский миллиардер отстранил сыновей от управления компанией
Brent подешевела до $79,75 за баррель на новостях из Китая
Курсы валют в Армении
Впервые в Армении стартовала Международная конференция CMC для консультантов по управлению и бизнес-сообщества
НПО Армении в рамках конференции ОБСЕ представили преступления Азербайджана против населения Карабаха
В Европарламенте обсудят Грузию
Франция анонсировала передачу Украине истребителей Mirage
Лавров поинтересовался, есть ли в Армении квадроберы
Великобритания выделила Украине около $4,6 млрд на военные нужды
Путин и Пашинян начали переговоры в Кремле
«Священная борьба» предупреждает о мошенничестве с криптовалютой от имени Баграта Галстаняна
Объявлены имена победителей совместной программы SIA «Армения 2024» и «Сила одного драма»
«Факт»: Решение Трибунала национальной гордости – лакмусовая бумага
Скончался брат Мадонны Кристофер «Крис» Джерард Чикконе
Ким Кардашьян отпраздновала пятую годовщину своего бренда Skims
Адвокат утверждает, что существуют секс-видео Шона «Дидди» Комбса с тремя знаменитостями первой величины
Марк Цукерберг показал кастомный Porsche Cayenne Turbo GT, переоборудованным в минивэн для его жены Присциллы
В армии Азербайджана начались перестановки
Какая ситуация на территории горящего в Ереване магазина «Домус»?
АНО "Евразия" организовала посещение Ванадзорского Драматического театра имени Абеляна
МВД: Информации о пострадавших в пожаре на складе и павильоне «Домус» нет
В школе села Нор Ерзнка внезапно скончался 15-летний юноша
Генсек НАТО в годовщину нападения ХАМАС приветствовал усилия союзников для прекращения конфликта
Пожар в «Домусе» потушен
Глава Минэкономики Армении и представители Всемирного банка обсудили совместно реализуемую работу
В Иране планируют заключить «Пакт сопротивления» с рядом стран Ближнего Востока
В Литве начинаются масштабные учения с участием стран НАТО
Погода в Армении
В Ереване планируется благоустроить 121 двор
МИД: У Республики Армения нет иной повестки дня, кроме защиты от возможной агрессии
Группа «Альтернативные проекты»: Власти Армении ведут регион к большой войне
Цена нефти Brent снизилась до $77,8 за баррель
Курсы валют в Армении
Гендиректор Ucom принял участие в международной конференции, организованной Институтом внутренних аудиторов Армении
Живых микробов нашли в скале возрастом 2 миллиарда лет
РСЗО "Ураган" уничтожила пункт дислокации ВСУ в Донбассе
Эрдоган обвинил Израиль в использовании региональных конфликтов «в качестве предлога»
