Աշխարհակարգային «եռաոտք» փոփոխությունների առանձնահատկությունները. «Փաստ»
ПОЛИТИКА
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Հիմա աշխարհում յուրահատուկ իրավիճակ է ստեղծվել, որտեղ բախվում են խոշոր գերտերությունների շահերը։ Ինչպես ասել էր ԱՄՆ ԶՈւ գլխավոր շտաբի պետ Մարկ Միլլին, աշխարհը դառնում է եռաբևեռ, իսկ այդ երեք բևեռները Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները, Ռուսաստանը և Չինաստանն են։ Սա նշանակում է, որ միաբևեռ աշխարհակարգը փլուզվում է։ Ու պատահական չէ, որ Արևմուտքը՝ ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ, շատ դժվարությամբ է զիջում իր դիրքերը և փորձում է թույլ չտալ, որ Ռուսաստանն ու Չինաստանը հզորանան ու ավելի ընդլայնեն իրենց ազդեցության գոտին։ Բայց, միևնույն ժամանակ, Արևմուտքի հետ դիմակայությունը հող է նախապատրաստում Ռուսաստանի ու Չինաստանի մերձեցման համար։
Այս երկրները տարբեր հարցերում համագործակցում են, նույնիսկ պարբերաբար համատեղ զորավարժություններ են անցկացնում` որպես ուժի ցուցադրություն։ Ու դա չինացի դիվանագետների կողմից բնորոշվում է որպես առանց սահմանափակումների համագործակցություն։ Բայց դրան զուգահեռ պետք է նկատի ունենալ, որ Ռուսաստանը և Չինաստանը տարբեր քաղաքակրթական արժեքներ են կրում, իսկ որոշ հարցերում էլ երկու երկրների շահերն ուղղակի բախվում են։ Օրինակ՝ Չինաստանը «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» ծրագրի շրջանակներում շատ է մեծացրել իր ազդեցությունը Միջին Ասիայի հինգ երկրում։ Իսկ վերջերս էլ Սիան քաղաքում, որտեղից ժամանակին սկսվել է «Մետաքսի ճանապարհը», անցկացվեց «Չինաստան-Կենտրոնական Ասիա» գագաթաժողովը, որին մասնակցում էին Միջին Ասիայի պետությունների ղեկավարները։
Ընդ որում, չինական կողմը խոստանում է մեծ գումարներ ներդնել այդ տարածաշրջանի ենթակառուցվածքային նախագծերում։ Չինական ազդեցության ընդլայնումը դեպի Միջին Ասիա արդեն իրողություն է այն պարագայում, երբ միջինասիական պետությունները ժամանակին եղել են բացառապես ռուսական ազդեցության գոտի։ Բնականաբար, չինական ներթափանցման հանգամանքը ՌԴ-ի շահերին հակասում է։ Պատահական չէ, որ շատ վերլուծաբաններ նշում են, թե Ուկրաինայում ընթացող կոնֆլիկտից ամենաշատը կարող է օգտվել Չինաստանը, քանի որ Ռուսաստանի պարտության դեպքում ռուսական ազդեցության տարածքները կարող են լիովին ընկնել չինական ազդեցության տակ։
Բացի այդ, Չինաստանը նաև հավակնություններ ունի ՌԴ-ի հեռավորարևել յան որոշ տարածքների նկատմամբ՝ համարելով, որ դրանք չինական տարածքներ են, որոնք ժամանակին անարդար պայմանագրերի արդյունքում են հանձնվել Ռուսաստանին։ Իսկ Ռուսաստանի հաղթանակի դեպքում Չինաստանը կարող է ուկրաինական հաջողված փորձն օգտագործել Թայվան ներխուժելու ու կղզին գրավելու համար։ Թայվանին տիրանալու հանգամանքը էականորեն կփոխի ուժերի դասավորությունը խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում։ Ուստի Արևմուտքի համար առավել մեծ վտանգ են ներկայացնում չինական աճող հավակնությունները, քան Ռուսաստանը։ Դրա համար էլ ԱՄՆ-ի կողմից փորձ է կատարվում Չինաստանի դեմ առավել լայն կոալիցիա ստեղծել, որի շրջանակներում են, օրինակ՝ Quad-ի (Անվտանգության քառակողմ երկխոսության) ձևաչափը, ինչի մեջ ընդգրկված են ԱՄՆ-ը, Ճապոնիան, Հնդկաստանը, Ավստրալիան, և AUKUS եռակողմ պաշտպանական դաշինքը, որտեղ ընդգրկված են Մեծ Բրիտանիան, ԱՄՆ-ը և Ավստրալիան։
Այս ամենի հետ մեկտեղ ԱՄՆ-ը փորձում է նաև Հարավ-արևել յան Ասիայի այլ երկրների ևս ընդգրկել հակաչինական համագործակցության շրջանակներում։ Օրինակ՝ Վաշինգտոնը որոշել է մեծացնել իր ռազմական ներկայությունը Ֆիլիպիններում։ Իսկ Չինաստանը փորձեր է կատարում ռազմաբազաներ բացել խաղաղօվկիանոսյան կղզիների տարածքներում, ինչի մասով ԱՄՆ-ը մեծ վտանգներ է տեսնում։ Օրինակ՝ Արևմուտքի ներգործության արդյունքում էր, որ Սողոմոնյան կղզիները որոշեց թույլ չտալ, որ չինացիները ռազմաբազաներ բացեն իրենց տարածքում։ Ուշագրավ է, որ ԵՄ մաս կազմող պետությունները այնքան էլ շահագրգռված չեն Չինաստանի հետ դիմակայության մեջ մտնելու հանգամանքով, ինչքան որ ԱՄՆ-ն է շահագրգռված։ Նրանք մեծապես հետաքրքրված են Չինաստանի հետ առևտրային ու տնտեսական հարաբերությունների խորացմամբ ու եկամուտներով։ Դրա մասին են վկայում Գերմանիայի կանցլեր Շոլցի ու Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնի՝ Պեկին կատարած այցելությունների արդյունքում հնչած ուղերձները։
Թերևս նաև աշխարհագրական հեռավորությամբ պայմանավորված՝ ԵՄ-ն հակաչինական բլոկի մաս չի կազմում։ Բայց քանի որ ԱՄՆ-ը գնալով մեծացնում է իր ռազմական ներկայությունը Հարավ-արևել յան Ասիայում ու զինում է Թայվանին՝ Չինաստանին զսպելու համար, Պեկինն էլ իր հերթին փորձում է հակակշռել Վաշինգտոնին։ Վերջերս Չինաստանը պայմանագիր կնքեց Կուբայի հետ այդ երկրում հետախուզական բազա ստեղծելու վերաբերյալ` խոստանալով Կուբայում ներդնել մի քանի միլիարդ դոլար։ Այս ամենը նշանակում է, որ Չինաստանը մուտք է գործում ԱՄՆ-ի մերձակա տարածք ու կարող է Կարիբյան ավազանում մշտադիտարկման տակ պահել այդ երկրի ռազմական շարժերը։ Պատահական չէ, որ շատ փորձագետներ այս իրավիճակը նմանեցնում են սառը պատերազմի ընթացքում տեղի ունեցող իրադարձություններին։ Նույնիսկ վերլուծություններ կան, որ առաջիկանում ԱՄՆ-ի ու Չինաստանի միջև նոր սառը պատերազմ է սկսվելու, բայց այն լիովին տարբեր է լինելու ԱՄՆ-ի ու ԽՍՀՄ-ի միջև եղած սառը պատերազմից և ընթանալու է ժամանակակից պայմաններին համապատասխան, որի բնորոշ կողմերից մեկն էլ լինելու է տեխնոլոգիական մրցավազքը։
ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Дон Пиппо открыл выставку в Москве։ «Паст»
Две церемонии в «Двине», связанные с представителями элиты, проживающей в России: «Паст»
"Ждем вас в Баку". Оговорка Путина на встрече с Алиевым
Представители Комитета госдоходов Армении выявили случаи продажи лекарств через соцсети
Аветик Чалабян назвал неприемлемым новый проект закона о высшем образовании и науке в его нынешнем виде
Погода в Армении
Хлоя Кардашьян перестаралась с фильтрами и стала непохожей на себя
Тейлор Свифт обошла Рианну, став самой богатой женщиной-музыкантом в мире
Холли Берри раскритиковала бывшего мужа Эрика Бенета за сексуальную зависимость: «Я не верю в это д…мо»
Киану Ривз дебютировал как профессиональный гонщик
Путин и Алиев начали переговоры в Кремле: на повестке вопрос нормализации отношений Баку и Еревана
Песков: Путин обсудил Зангезурский коридор на переговорах с Алиевым и Пашиняном
Президент Ирана жестко раскритиковал США и Европу «за основание дикого режима Израиля»
Bloomberg: польский миллиардер отстранил сыновей от управления компанией
Brent подешевела до $79,75 за баррель на новостях из Китая
Курсы валют в Армении
Впервые в Армении стартовала Международная конференция CMC для консультантов по управлению и бизнес-сообщества
НПО Армении в рамках конференции ОБСЕ представили преступления Азербайджана против населения Карабаха
В Европарламенте обсудят Грузию
Франция анонсировала передачу Украине истребителей Mirage
Лавров поинтересовался, есть ли в Армении квадроберы
Великобритания выделила Украине около $4,6 млрд на военные нужды
Путин и Пашинян начали переговоры в Кремле
«Священная борьба» предупреждает о мошенничестве с криптовалютой от имени Баграта Галстаняна
Объявлены имена победителей совместной программы SIA «Армения 2024» и «Сила одного драма»
«Факт»: Решение Трибунала национальной гордости – лакмусовая бумага
Скончался брат Мадонны Кристофер «Крис» Джерард Чикконе
Ким Кардашьян отпраздновала пятую годовщину своего бренда Skims
Адвокат утверждает, что существуют секс-видео Шона «Дидди» Комбса с тремя знаменитостями первой величины
Марк Цукерберг показал кастомный Porsche Cayenne Turbo GT, переоборудованным в минивэн для его жены Присциллы
В армии Азербайджана начались перестановки
Какая ситуация на территории горящего в Ереване магазина «Домус»?
АНО "Евразия" организовала посещение Ванадзорского Драматического театра имени Абеляна
МВД: Информации о пострадавших в пожаре на складе и павильоне «Домус» нет
В школе села Нор Ерзнка внезапно скончался 15-летний юноша
Генсек НАТО в годовщину нападения ХАМАС приветствовал усилия союзников для прекращения конфликта
Пожар в «Домусе» потушен
Глава Минэкономики Армении и представители Всемирного банка обсудили совместно реализуемую работу
В Иране планируют заключить «Пакт сопротивления» с рядом стран Ближнего Востока
В Литве начинаются масштабные учения с участием стран НАТО
Погода в Армении
В Ереване планируется благоустроить 121 двор
МИД: У Республики Армения нет иной повестки дня, кроме защиты от возможной агрессии
Группа «Альтернативные проекты»: Власти Армении ведут регион к большой войне
Цена нефти Brent снизилась до $77,8 за баррель
Курсы валют в Армении
Гендиректор Ucom принял участие в международной конференции, организованной Институтом внутренних аудиторов Армении
Живых микробов нашли в скале возрастом 2 миллиарда лет
РСЗО "Ураган" уничтожила пункт дислокации ВСУ в Донбассе
Эрдоган обвинил Израиль в использовании региональных конфликтов «в качестве предлога»
