Ստամոքսային մտածելակերպի վտանգը. «Փաստ»
ПОЛИТИКА«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ընդհանուր առմամբ շատ է քննարկվում Հայաստանի շուրջ ստեղծված իրավիճակից ելքեր գտնելու հարցը, քանի որ իրադրությունն այնպիսին է, որ մեր երկիրը կանգնած է իր ինքնիշխանությունը կորցնելու լուրջ վտանգի տակ։ Ադրբեջանը կոնկրետ տարածքային հավակնություններ է ներկայացնում Հայաստանի նկատմամբ։ Բաքվից հնչող լկտի, կեղծ, ագրեսիվ հայտարարություններով հող է նախապատրաստվում Հայաստանի դեմ հերթական ագրեսիայի համար։ Ագրեսիայի ու հնարավոր նոր հանցագործ քայլերի միջոցով թուրք-ադրբեջանական տանդեմը նպատակ ունի լուծել առաջին հերթին, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» ու պանթուրքական ծրագրերի կյանքի կոչման վաղեմի երազանքը։ Բայց, ցավոք, մեր հանրության մի զգալի հատվածն ամենայն լրջությամբ չի ընդունում այդ վտանգը, ինչպես որ 2020 թվականին կամ դրանից առաջ մարդկանց պատկերացումների մեջ չէր տեղավորվում Արցախի դեմ հնարավոր պատերազմի ու պարտության հավանականությունը։
Սովորաբար հասարակությունը մոբիլիզացվում է այն ժամանակ, երբ վտանգն արդեն «տեղ հասած» է լինում, երբ դանակը ոսկորին է հասնում։ Դրան նպաստում են նաև Հայաստանի օրվա իշխանությունները, որոնք այնպիսի քաղաքականություն են վարում, ինչը միտված է վտանգի նկատմամբ հանրային զգոնության թուլացմանը։ Շատերը հավատում են (կամ իրենք իրենց հավատացրել են, որ... հավատում են), թե Փաշինյանը «խաղաղության դարաշրջան» է բացելու, բայց դրա փոխարեն հայկական կողմն անընդհատ կորուստներ է ունենում, իսկ սահմանային լարվածությունը չի նվազում։ Երեկվա էսկալացիան ադրբեջանական հանցագործ ագրեսիայի հերթական դրսևորումն էր: Երբ նախկինում սահմանին որևէ միջադեպ էր տեղի ունենում կամ զինվոր էր զոհվում, մեծ աղմուկ էր բարձրանում, իսկ հիմա գրեթե ամեն օր նման երևույթներ են տեղի ունենում, ու... ձայն բարբառո անապատի։ Երկրում փոփոխությունները կարող են տեղի ունենալ նաև ներքևից՝ հանրային պահանջով, բայց մարդկանց մեջ բացակայում է ստրատեգիական մտածողությունը։
Դրա արդյունքում է, որ առաջին պլան են մղվում այնպիսի փոքր ձեռքբերումներ, ինչպես, օրինակ՝ որոշ ճանապարհների ասֆալտապատումը, աշխատավարձի կամ թոշակի մի երկու հազար դրամ բարձրացումը, իսկ որ մեր հայրենիքի մի զգալի հատվածը հանձնվել է, պետականության գոյությունն էլ դրվել է հարցականի տակ, կարծես շատերին չի հետաքրքրում, կամ պարզապես նրանք իրոք չեն գիտակցում։ Եթե որևէ այլ ցանկացած երկրում այնպիսի իրավիճակ լիներ, ինչպես Հայաստանում է, ապա հենց պարտությունից հետո հանրությունը միանգամից հրաժարական կպահանջեր ու կհեռացներ իշխանություններին։ Բայց մեզանում օրինաչափությունից դուրս իրադարձություններ են կատարվում, որը նաև իրավագիտակցության, ընկալման հարց է ու 2018 թ. իշխանափոխության շահառու արևմտյան կենտրոնների կողմից տարիներ շարունակ ուղեղների լվացման հետևողական քաղաքականության։ Շատերին թվում է, թե երկրի վարչապետի գործառույթների մեջ է մտնում ասֆալտ անելը, որոշակի տարածքներ բարեկարգելը, աշխատավարձի կամ թոշակների մի քանի կոպեկ բարձրացումը, ու դրանով հարցը լուծված է։
Դրա համար էլ, երբ Փաշինյանը մարզային այցերի է մեկնում, քաղաքացիները դիտարկում են հիմնականում աչքի ընկնող մի քանի փոքր փոփոխություններ ու մեծարում նրա իշխանության կատարած միայն այն աշխատանքը, որը վերաբերում է բնակիչների առօրյա կյանքի ընդամենը մի մասին։ Բայց, որպես կանոն, այդ հանդիպումներում չեն բարձրացնում այնպիսի ռազմավարական նշանակություն ունեցող հարցեր, որոնք վերաբերում են պետությանը կամ պետության հետագա կենսագործունեությանը։ Օրինակ՝ չտեսանք, որ Փաշինյանի մարզային այցերի ժամանակ որևէ մեկը ձախողված արտաքին քաղաքականության հետ կապված հարց բարձրացներ, Արցախի ապագայի հետ կապված խոսեր, երկրի անվտանգության մասին խոսեր։ Ու, որպես կանոն, շատերը միայն քծնում են Փաշինյանին, որպեսզի իրենց անձնական շահերն առաջ տանեն ու նեղ անձնական խնդիրներ լուծեն։ Իհարկե, հասկանալի է, որ Փաշինյանի ցանկացած այց կազմակերպված է շոուի բոլոր կանոններով, ընդհուպ, թե որտեղ պիտի կանգնի, ովքեր կարող են մոտենալ, ինչ հարց տան՝ ինչի դիմաց, որպեսզի խայտառակ վիճակում չհայտնվի։ Պատահական ոչ մի «համբույր», գրկախառնություն, գովերգում չի լինում: Այդուամենայնիվ, ընդհանուր առմամբ, մեր հանրության մտածելակերպի հետ կապված վերոնշյալ գնահատականը չի փոխվում:
Փաստը մնում է փաստ, որ շատերն իսկապես կա՛մ չեն հասկանում առկա վտանգները, կա՛մ իրենց համար կարևորը սեփական փորի կշտությունն է միայն, կա՛մ իրենց պաշտոնը, մի երկու դրամ ավելի գումար ունենալը ավելի թանկ են, քան երկիրը, պետությունն ու պետականությունը, քան հազարավոր զոհերը... Կարճ ասած՝ մեզանում հավաքական մտածելակերպի զարգացման խնդիր կա, քանի որ իշխանությունները քանդում են այդ մտածելակերպը ու այնպիսի մոտեցում սերմանում, որ եթե հիմա կուշտ ես, կարևորը դա է, իսկ մնացածը՝ երկրորդական։ Ուստի ազգային ուժերի խնդիրն է վերականգնել ազգային հավաքական արժեհամակարգը, այլապես օխլոսը երկիրը տանելու է կործանման՝ իր ստամոքսային մտածելակերպով։
ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում