«Իշխանությունը մեր երկրի ինքնիշխանությունն ու անկախությունն իջեցրել է շրիշակից ցածր. Նիկոլ Փաշինյանը վա բանկ է գնում». «Փաստ»

ИНТЕРВЬЮ 26 Сентябрь, 2023 9:29

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Անհանգստություն, տագնապի զգացողություն, անորոշություն: Այս բոլոր զգացումները, մի բան էլ ավելի, ունեինք արցախյան շրջափակման օրերին, թշնամու զորաշարժի կադրերը դիտելիս: Սեպտեմբերի 19-ից հետո ամեն ինչ փոխվեց: Սկսվեց Արցախից մեր հայրենակիցների տեղահանումը. թողնելով իրենց տները՝ նրանք տեղափոխվում են Հայաստան: Նման զարգացման շատերս պատրաստ չէինք: Քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանի խոսքով, այն պահից սկսած, երբ Հայաստանի իշխանությունները Պրահայի բանակցություններում հայտարարեցին, որ Արցախը Ադրբեջանի մաս է, բանակցային բոլոր գործընթացները և ռազմաքաղաքական բալանսը տարածաշրջանում համարյա թե փոխվեց:

«Մի բան է, երբ եռակողմ հայտարարությամբ փորձում ես դետալների հարց լուծել այն պարագայում, երբ Արցախը վիճելի տարածք է: Հիշում ենք՝ ռուսներն ասում էին, որ Արցախի կարգավիճակի հարցը թողնենք ապագա սերունդներին: Մեկ այլ բան է, երբ հայտարարում ես, որ փաստացի դուրս ես գալիս եռակողմ ֆորմատից, ի դեպ, դա ևս խայտառակ ֆորմատ էր, չեմ ուզում ընկալումն այնպիսին լինի, թե դա նորմալ բան էր: Կապիտուլ յացիոն ֆորմատից դուրս ես գալիս, ստորագրում կապիտուլ յացիա, որ Արցախն Ադրբեջանի կազմում է: Այդ պահից սկսած աշխարհաքաղաքական և տարածաշրջանային բոլոր կենտրոնները վերանայում են իրենց դիրքորոշումը խնդրի նկատմամբ և վերաբերվում են վիճելի տարածքին որպես ոչ վիճելի տարածք, որտեղ տարածքի տերը, տվյալ դեպքում՝ Ադրբեջանը, կարող է իրականացնել գործողություններ, որոնք բխում են իր ներքին օրենքներից, Սահմանադրությունից և այլն: Այդ պահից սկսած, ըստ էության, Ադրբեջանը, Նիկոլ Փաշինյանի մատուցմամբ, ստացավ լեգիտիմ իրավունք իրականացնելու ցանկացած գործողություն այդ տարածքում:

Ասում են՝ ռուսական խաղաղապահ ուժերը սա չարեցին, իրանցիներն ինչոր հայտարարություն արեցին, բայց գործողություն չարեցին, ֆրանսիացիներն ամենաբարձր մակարդակով բազմաթիվ հայտարարություններ արեցին, ԱՄՆ-ն մտահոգություն հայտնեց, անգամ զանգեց Ալիևին, բայց, միևնույնն է, ոչինչ չարեց: Այս նվնվոցների ու «մունաթի» համար հիմքեր կան, բայց նախ և առաջ Նիկոլ Փաշինյանի մատուցմամբ Արցախի հարցը միջազգայինից դարձավ Ադրբեջանի ներպետական, քաղաքական հարց: Դրա համար էլ Ադրբեջանն ասում է՝ եթե մեր տարածքն է, կարող ենք Լաչինի միջանցքը փակել ու անցակետ դնել, եթե մեր տարածքն է, ի՞նչ գործ ունեն այնտեղ նախագահ, պատգամավորներ, կառավարություն և այլ օղակներ, եթե մեր տարածքն է, ի՞նչ գործ ունի այնտեղ պաշտպանության բանակը, ոստիկանությունը և այլն: Տար բեր պատր վակ ն ե րով Ար ց ա խ ի անունը դրեցին չկառավարվող տարածք, որտեղ գործում են իբր ահաբեկիչներ, ռազմական վերջին գործողության անունը դրեցին լոկալ հակաահաբեկչական օպերացիա, որն իրականացնում է Ադրբեջանն իր, այսպես կոչված, սուվերեն տարածքում, այն է՝ Արցախում՝ Նիկոլ Փաշինյանի թեթև ձեռքով, եթե կարելի է այն թեթև անվանել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Հակոբյանը:

Այս ընթացքում Արցախում նաև արձանագրում են ռազմական վերջին գործողությունների ժամանակ տեղի ունեցած վայրագությունները, հավանաբար ինչ-որ պահից սկսած կլինեն նաև զեկույցներ, հրապարակումներ և դիմումներ միջազգային կազմակերպություններին: «Կարծում եմ՝ պրակտիկ տեսակետից այդ փաստահավաքությունը, արձանագրումները գուցե հենց այս պահին արդյունք չտան, բայց ինչ-որ պահի, երբ աշխարհաքաղաքական կոնյուկտուրան հնարավոր է փոխվի, օրինակ՝ ինչ-որ աշխարհաքաղաքական կենտրոնի պետք լինի Ադրբեջանին թուլացնել, կարգի հրավիրել, կամ էլ, որպես աշխարհաքաղաքական ինչ-որ կոնգլոմերատի անդամ, «տեղը դնել», այդ պահին փաստահավաք խմբի տվյալները կարող են օգտակար լինել, և խորը պահած տուփերից փաստաթղթերն ու տեսարանները դուրս բերվեն: Նույնը եղավ նաև 1915 թ. Ցեղասպանության պարագայում, երբ 100 տարի անց Արևմուտքի ինչ-որ երկրների՝ ԱՄՆ-ին, Գերմանիային և մյուսներին, անհրաժեշտ էր Թուրքիայի հետ ինչ-որ հարցեր լուծել, որպես մահակ, լծակ ու գործիք սկսեցին օգտագործել Հայոց ցեղասպանության գործոնը: Գուցե հետագայում ինչ-որ պահի բարձրացնեն Արցախում ադրբեջանական ցեղասպանության կամ էթնիկ զտումների հարցը: Ամեն դեպքում դա օգտակար ու կարևոր գործ է: Կարծում եմ, որ համապատասխան կառույցները զբաղվում են դրանով, պետք է շարունակել փաստերի արձանագրումը»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Երևանում այս օրերին անհնազանդության ակցիաներ են Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով: Այս ընթացքում նա ուղերձով դիմեց ժողովրդին՝ խոսելով Հայաստանի ինքնիշխան , ազատ, ժողովրդավարական պետություն կամ վախվորած ծայրագավառ լինելու երկընտրանքի մասին. «Արդեն գրեթե բաց և թափանցիկ այս ընտրությունն է դրվում Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում»: Խոսեց նաև Ռուսաստանի մասին, մասնավորաբար, որ արցախցիների՝ Լեռնային Ղարաբաղից հեռանալու պարագայում «պատասխանատվությունն ամբողջությամբ կընկնի էթնիկ զտումների քաղաքականությունը որդեգրած Ադրբեջանի և Լեռնային Ղարաբաղում Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախմբի վրա»: Ռուսաստանին մեղադրեց նաև Հայաստանի հանդեպ իր պարտավորությունները չկատարելու մեջ:

«Ինչ վերաբերում է նրան, որ իբր հիմա Հայաստանում դիլեման անկախականների ու գուբերնիստների մեջ է, կարծում եմ, որ Նիկոլ Փաշինյանը հիմա վա բանկ է գնում՝ փորձելով խնդիրն այդ դաշտ տեղափոխել: Հանրապետության հրապարակ եկող և նաև ելույթ ունեցող անհատները և ուժերն իրենց աշխարհաքաղաքական մոտեցումներով շատ տարբեր կարող են լինել: Ուզում եմ մեկ բան հիշեցնել՝ Նիկոլ Փաշինյանը թե՛ 2018, թե՛ 2021 թվականներին իշխանության չէր կարող գալ, եթե չլիներ Ռուսաստանի «դաբրոն»: Այլ հարց է, թե ինչո՞ւ դա տեղի ունեցավ նաև Ռուսաստանի «դաբրոյով»: Արդյո՞ք ոչ նրա համար, որ Ռուսաստանը, օգտվելով Նիկոլ Փաշինյանի այս իբր միտումնավոր հակառուսական դեմարշներից, հետագայում Արցախի և Հայաստանի «բարեմասնություններով» իր սիտուացիոն դաշնակից Թուրքիային և Ադրբեջանին լավություն անի:

Այսինքն՝ այստեղ մեծ հարց է, թե փաստացի ով է ավելի մեծ ծառայություն մատուցել Ռուսաստանին՝ Նիկոլ Փաշինյա՞նը, թե՞ այն ընդդիմությունը, որը Նիկոլ Փաշինյանին իշխանազրկելու համար անընդհատ նույն տեխնոլոգիաներով և մեթոդաբանությունը կիրառելով, փորձում է ամեն անգամ տարբեր արդյունքներ ստանալ: Դա, իհարկե, զարմանալի է, երբ անընդհատ նույն տեխնոլոգիաները կիրառելով, ակնկալում ես, որ հաջորդ անգամ արդյունքն այլ է լինելու: Ամեն ինչ, թացն ու չորը խառնվել է իրար: Արդեն չես հասկանում, թե ով է պրոռուսական, ով է պրոարևմտյան և այլն: Բայց հստակ է, որ թե՛ 2018, թե՛ 2021 թթ. կար աշխարհաքաղաքական կոնսենսուս Նիկոլ Փաշինյանին իշխանության բերելու համար, որի ակտիվ ու գործուն մասնակիցն էր նաև Ռուսաստանը:

Այսօր ունենք մի իշխանություն, որը մեր երկրի ինքնիշխանությունն ու անկախությունն իջեցրել է շրիշակից ցածր: Հիմա համարյա թե արտաքին կառավարման երկիր ունենք, ընդ որում՝ աշխարհաքաղաքական մի քանի կենտրոններից, յուրաքանչ յուրն իր շահից ելնելով: Ասենք, մեկը կառավարում է Արցախի, մյուսը՝ Սյունիքի, երրորդը՝ մյուս տարածաշրջանների, հաջորդը՝ տնտեսական հարցերի շուրջ և այլն: Մենք ունենք արտաքին կառավարման տակ եղած երկիր, ընդ որում՝ բազմավեկտոր կառավարվող երկիր»,-եզրափակում է քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը: