Հայաստանը վերջին տարիներին ջանքեր է գործադրել մերձենալու արևմտյան աշխարհին․ «Փաստ»
ПОЛИТИКА«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ամերիկյան ազգային կաթոլիկ պահպանողական ncregister.com հրատարակությունը «Համարյա բոլոր էթնիկ հայերը փախել են Լեռնային Ղարաբաղից» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանի բոլոր էթնիկ հայերը, բացառությամբ մի քանիսի, լքել են իրենց նախնիների հայրենիքը: Հայաստանի կառավարության տվյալներով, Լեռնային Ղարաբաղի 120 հազար բնակչից 100 617-ը բռնի տեղահանվել ու փախստական է դարձել։ Միևնույն ժամանակ, վերջերս հայ-ադրբեջանական սահմանի մոտ տեղի ունեցած փոքր ռազմական բախումը ցույց է տալիս երկու հարևան երկրների միջև լարվածության նոր աճ: Մինչև սեպտեմբերի 19-ի ադրբեջանական կարճատև, բայց ինտենսիվ ռազմական հարձակումը և տարածաշրջանի նկատմամբ վերահսկողությունը վերականգնելը Լեռնային Ղարաբաղը էթնիկապես հայկական և քրիստոնյա էր:
2020 թվականի Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո Հայաստանից ցամաքով անջատված այդ տարածաշրջանի էթնիկ հայերն ունեին իրենց բանակը և ինքնիշխանությունը Արցախի Հանրապետություն անվամբ։ Բայց այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանը զավթեց տարածաշրջանը, ցեղասպանության, կրոնական ու մշակութային հալածանքների համատարած վախերը ստիպեցին Լեռնային Ղարաբաղի գրեթե ողջ բնակչությանը լքել տարածաշրջանը: Հայ լրագրող Լարա Սեդրակյանը CNA-ին պատմել է, որ «ինն ամիս առաջ այդ մարդիկ չէին ցանկանում լքել իրենց տները», բայց «Ադրբեջանի կառավարության կողմից ճնշումների և զրկանքների արդյունքում նրանք հուսահատ հեռացել են»: Սեպտեմբերի 25-ին ավտոմայրուղու մոտ պայթեցվել է վառելիքի մեծ տարողություն, որի հետևանքով զոհվել է առնվազն 68 հայ փախստական, հարյուրավոր մարդիկ վիրավորվել են։
«Նրանք անմեղ մարդիկ էին, ովքեր հուսահատորեն փորձում էին փախչել Ադրբեջանի ռազմական հարձակումից հետո Լեռնային Ղարաբաղում տիրող սարսափելի պայմաններից,- ասել է Սեդրակյանը,- նրանք ընտանիքներ էին, որոնք սպասում էին իրենց մեքենաների համար վառելիքի, որպեսզի տարհանվեն անվտանգ վայր»: Քանի դեռ շարունակվում էր զանգվածային գաղթը Լեռնային Ղարաբաղից, Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը հոկտեմբերի 2-ին հայտնել է, որ ադրբեջանական զորամասերը կրակ են բացել սահմանի մոտ տեղակայված հայ զինվորների ուղղությամբ, ինչի հետևանքով զոհվել է մեկ և վիրավորվել երկու զինծառայող։ Ըստ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության, ադրբեջանական զինուժի ստորաբաժանումները հայ-ադրբեջանական սահմանի մոտ «թեթև հրաձգային զինատեսակներից կրակ են բացել Կութի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի անձնակազմի համար սնունդ տեղափոխող մեքենայի վրա»։
Նաև հայտնվել է, որ ադրբեջանցի զինվորները «թիրախավորել» են շտապօգնության մեքենան, ինչը, ըստ նրանց, «միջազգային մարդասիրական իրավունքի կոպիտ խախտում է»։ Թեև այս բախումները չնչին են, սակայն դրանք տեղի են ունենում փորձագետների շրջանում արդեն տարածված այն մտավախությունների ֆոնին, որ Ադրբեջանը, Թուրքիայի աջակցությամբ, ծրագրում է ներխուժել Հայաստան: Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը և Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը առաջարկել են ավտոճանապարհ կառուցել հայկական Սյունիքի մարզի հարավային մասով, որը սահմանակից է Ադրբեջանին և՛ արևելքից, և՛ արևմուտքից։ Ճանապարհը կմիացնի Ադրբեջանի հիմնական հատվածը նրա արևմտյան անկլավի հետ, որը հայտնի է որպես Նախիջևան, և կկապի նաև Թուրքիայի հետ։ Փորձագետները մտավախություն ունեն, որ եթե այն ստեղծվի, ապա Ադրբեջանը կարող է հետագայում վերահսկողության տակ առնել ողջ Սյունիքը։ «Եկեք իրատես լինենք, - անցյալ շաբաթ CNA-ին ասել է ամերիկացի իրավապաշտպան Սիոբհան Նաշ-Մարշալը,- Ադրբեջանն արդեն գրավել է տարածաշրջանի մի մասը։
...Արդեն մեկ տարի է, ինչ գնդակոծում է նաև սահմանամերձ գյուղերը։ Այդ դեպքում ի՞նչ վտանգ է սպառնում Հայաստանին։ Իհարկե ներխուժում»: Իրավապաշտպան Էրիկ Հակոբյանը, որը եղել է Լեռնային Ղարաբաղում, նույնպես CNA-ին ասել է, որ Հայաստան ներխուժումը «շատ հավանական է»: Հայաստանը նախկին խորհրդային երկիր է, որը վաղուց դաշնակից է Ռուսաստանի հետ։ Ներկայում Հայաստանը կարծես թե հեռանում է ռուսական ազդեցությունից այն բանից հետո, երբ ռուսական խաղաղապահ ուժերը չկարողացան կանխել Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի բռնի գրավումը: Հայաստանի խորհրդարանը քվեարկել է Միջազգային քրեական դատարանին (ՄՔԴ) միանալու օգտին, որը ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի նկատմամբ կալանավորելու օրդեր ունի, այսինքն, եթե Պուտինը ոտք դներ Հայաստան, իշխանությունները պարտավոր են նրան ձերբակալել։ Ռուսաստանի կառավարությունը դատապարտել է որոշումը՝ այն անվանելով «սխալ» և «ոչ բարեկամական քայլ»:
Նիկոլ Փաշինյանն իր հերթին փորձել է Ռուսաստանին հանգստացնել, որ այդ քայլն արվել է միայն ի պատասխան Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի ագրեսիայի։ Վերջերս Washington Times-ում հրապարակված հոդվածում Սեմ Բրաունբեքը՝ կրոնական ազատությունների հարցերով ԱՄՆ նախկին գլխավոր դեսպանը, կոչ է արել ԱՄՆ-ին՝ անվտանգության հարցերով աջակցել Հայաստանին: Բրաունբեքն ասել է, որ այժմ ժամանակն է, որ ԱՄՆ-ը, փոխարինելով Ռուսաստանին, մերձենա Հայաստանին որպես տարածաշրջանում հիմնական ազդեցության կրող: «Հայաստանի հիմնական որոշիչ հատկանիշը նրա հավատքն է»,- գրել է Բրաունբեքը։ Նա Հայաստանն անվանել է Մերձավոր Արևելքի սակավաթիվ քրիստոնեական ժողովրդավարություններից մեկը «մահմեդական ավտորիտար պետությունների ծովում»։
Նա նաև ասել է, որ Հայաստանը «վերջին տարիներին ջանքեր է գործադրել մերձենալու արևմտյան աշխարհին, չնայած Ռուսաստանի կողմից դա թույլ չտալու ինտենսիվ ջանքերին»: «Ռուսաստանը թուլացած պետություն է,-ասել է Բրաունբեքը իր հայտարարության մեջ,- Միացյալ Նահանգների համար հիանալի հնարավորություն է առաջացել ընդլայնելու իր ազդեցությունը այդ կարևոր տարածաշրջանում և միաժամանակ աջակցել Հայաստանին ու նրա ժողովրդին այս կենսական անհրաժեշտության պահին»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում