«Միգուցե սրանց նպատակը ոչ թե Հայաստանը շենացնելն է, այլ Հայաստանը վերջնականապես կործանելը». «Փաստ»
ИНТЕРВЬЮ![«Միգուցե սրանց նպատակը ոչ թե Հայաստանը շենացնելն է, այլ Հայաստանը վերջնականապես կործանելը». «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/13-11-23/9ca45dfb1ce80c95e3151908e9776a67.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«2024 թ.-ի պետական բյուջեն նույնն է, ինչ նախորդ տարիներինը»,-«Փաստի» հետ զրույցում կարծիք է հայտնում Աուդիտորների պալատի նախագահ Նաիրի Սարգսյանը, երբ առաջարկում ենք քննարկել պետբյուջեի նախագիծը: «Նախատեսված տնտեսական աճը բավականին համեստ է, որը միշտ բոլոր կառավարությունները նախատեսում են: Ինչի՞ վրա են սովորաբար հիմնվում: Միշտ ասել ենք, որ բիզնեսը, այսինքն՝ տնտեսության իրական հատվածը 5-ից 7 տոկոս աճ, այնուամենայնիվ, պլանավորում է և փորձում է իրականացնել իր համար: Եթե կառավարությունները ոչինչ չանեն ու չխանգարեն տնտեսական հատվածին, ապա յոթ տոկոսը շատ հեշտ ու հանգիստ հնարավոր կլինի ապահովել: Այդքան մեծ աշխատանք չեն կատարել, որ դեռ մի բան էլ յոթ տոկոսի մասին են խոսում: Ինչ վերաբերում է բյուջեի եկամուտները 300 միլիարդ և ավելիով ավելացնելուն, աստեղ արդեն Հայաստանի քաղաքացուն աղքատացնող քաղաքականությունն է:
Այս փուլում՝ բյուջեի քննարկման ժամանակահատվածում դեռևս չեն խոսում Հարկային օրենսգրքի փոփոխությունների մասին: Բայց դեկտեմբերի 20-ից հետո արագ ընդունելու են օրենքներ, որոնք վերաբերելու են, օրինակ՝ շահաբաժինները հարկելուն: Այժմ հարկվում և ներդրման դեպքում վերադարձվում են, այս դրույթն ուզում են չեղարկել: Սա նշանակում է, որ շահութահարկը 18 տոկոսից դառնում է 23 տոկոս, այսինքն՝ միանգամից հինգ տոկոսային կետով հարկադրույքի բարձրացում է տեղի ունենում այն դեպքում, երբ մասնավորաբար Վրաստանում 17,75 տոկոս է: Այսինքն՝ տարածաշրջանում ներդրումները դիտարկելիս շատ ավելի շահութաբեր ու գայթակղիչ կլինի վրացական առաջարկը, քան հայկականը»,-նշում է մեր զրուցակիցը:
Ընդգծում է՝ 300 միլիարդը, որն ավելացնում են բիզնեսի վրա՝ որպես հարկային բեռ, ուղղակի ազդեցություն է ունենալու ապրանքների և ծառայությունների գների բարձրացման վրա: «Զուգահեռ աշխատավարձը չի բարձրացվում, որովհետև բիզնեսն իր շահույթն է հաշվարկում, ու տեսեք, թե ինչ է լինելու: Բիզնեսը տեսնում է, որ շուկայում այդ գնով աշխատող այլևս չի կարողանում գտնել և ոչ թե փորձում է աշխատավարձերի բարձրացում իրականացնել, որի հնարավորությունը շատ դեպքերում օբյեկտիվորեն չունի, այլ հայկական աշխատուժին փոխարինում է հնդկական աշխատուժով: Եթե բիզնեսի համար հնարավորություն չի ստեղծվում, որ նա այնպիսի շահութաբերություն ապահովի և Հայաստանի քաղաքացու աշխատավարձը բարձրացնի, այլ փորձում է բիզնեսը փրկելու և պահելու համար բառիս բուն իմաստով «հնդիկ ներմուծել», արդեն խոսում է 2024 թ.-ի շատ ավելի աղետալի վիճակի մասին: Երկրորդը՝ 2024 թ.-ին գանձվող տույժերը՝ տուգանքները, կրկնապատկելու են, ինչը նույնպես բերելու է գնաճի աշխատավարձի չբարձրացման պայմաններում:
Հաջորդը՝ բյուջեի պլանավորման կապիտալ ծախսերի՝ ներդրումների մասով երկու թիրախային խնդիր ընդգծենք: Առաջինը՝ կապիտալ ծախսերը միշտ գրում են, բայց երբեք չեն կատարում, կեսից ավելին միշտ թերակատարվում է: Սա նշանակում է, որ մեր տնտեսական հնարավորությունները չենք օգտագործում: Երկրորդ խնդիրն այն է, որ անշահութաբեր վայրերում ենք ներդրում կատարում: Վերջերս, օրինակ՝ իշխող խմբակցությունից ինչ-որ մեկը հայտարարում էր, որ 2018 թ.-ից այս կողմ պետական բյուջեն կրկնապատկել են, բայց չեն ասում, որ պետական պարտքն էլ են կրկնապատկել՝ 6 միլիարդից համարյա 12 մլրդ դարձնելով: Ո՞ւմ էր պետք մեր կրկնապատկված բյուջեն, եթե այնպիսի պարտքեր եք ներգրավում, որ այլևս չեք կարողանում փոխհատուցել: Այս բյուջեի 10 տոկոսից ավելին նորից գնալու է պետական պարտքի տարեկան սպասարկմանը, մինչդեռ կարող էինք ավելի շահութաբեր ներդրումներ իրականացնել:
Դասեր չեն քաղում, գուցե սխալ եմ ձևակերպում, որովհետև նպատակ ունեցող մարդն է դասեր քաղում նախորդ տարիների սխալներից: Միգուցե սրանց նպատակը ոչ թե Հայաստանը շենացնելն է, այլ Հայաստանը վերջնականապես կործանելը, դրա համար էլ այդ բյուջեն ուղղված է դրան: Բյուջեն, դրա հոդվածները, դետալներն ու էֆեկտիվությունը քննարկելն անիմաստ զբաղմունք է, քանի որ այն ուղղված չէ Հայաստանի բարեկեցությանը»,-ընդգծում է Աուդիտորների պալատի նախագահը: «Փաստը» Սարգսյանի հետ մոտ մեկ ամիս առաջ տեղի ունեցած զրույցում անդրադարձել էր Արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցների խնդիրներին: Նա կարծիք էր հայտնել, որ «եթե շարունակենք անընդհատ սոցիալական բեռ սպասարկել, ամբողջությամբ ենք տապալելու ամեն ինչ», նաև ընդգծել՝ մեր հայրենակիցների համար կարճ ժամանակում պետք է մեկնարկեն երկարաժամկետ ծրագրեր: Կառավարությունն այս ուղղությամբ քայլեր կատարե՞լ է:
«Իհարկե, ոչ: Մեր կանխատեսումներում կա՛մ չենք սխալվել, կա՛մ շատ քիչ ենք սխալվում: Այսօր, ավաղ, շատերի տրամադրություններն ուղղված են Հայաստանից արտագաղթելուն: Նեղ շրջապատում որքան հնարավոր է ուսումնասիրելով՝ տեսնում ենք, որ Հայաստան ժամանած մեր հայրենակիցներից շատերը չեն ցանկանում այստեղ վերջնականապես հաստատվել: Նույնիսկ Ռուսաստանի այս ծանր վիճակում նախընտրում են իրենց ապագան այնտեղ ստեղծել: Անձամբ տեսել եմ մարդկանց, որոնք պատրաստվում են տեղափոխվել: Արևմտյան որոշ երկրներ են ակտիվացել՝ փորձելով իրենց հետաքրքրող մասնագիտությունների կամ էլ գիտական հատվածի ներկայացուցիչներին տանել իրենց մոտ: Այսքան չարիքի մեջ մի դրական բան կա. մարդիկ ժամանել են Հայաստան, պետք է նրանց գիտելիքներն ու աշխատանքն օգտագործել Հայաստանը հզորացնելու համար, այնուհետև Արցախը վերադարձնելու մասին մտածել, նույնիսկ այդ վերջին շանսերն ենք կորցնում»,-ասում է մեր զրուցակիցը:
«Խաղաղության խաչմերուկ» դառնալը, ըստ իշխանությունների, մեր երկրի համար տնտեսական բում է ապահովելու: Մեր զրուցակիցն ընդգծում է՝ «խաղաղության դարաշրջանը», «խաղաղության խաչմերուկը» անհասկանալի ձևակերպումներ են: «Դրանք չունեն գիտական հիմնասյուն, չենք կարող բացատրել, թե ինչ տնտեսական, սոցիալական, առողջապահական, անվտանգային էֆեկտներ կարող են ապահովել: Դրանք իրենց կողմից շուկա նետած հերթական դատարկ թեզերն են: Մի բան կարող ենք կանխատեսել և հասկանալ, որ «խաղաղության խաչմերուկ» ասվածը զիջողական և նորից հայաստանակործան ծրագիր է: Եթե «խաղաղության դարաշրջանի» մեկնարկը տրվում էր Արցախի հանձնումով ու հայաթափումով, ապա երկրորդի դեպքում գուցե ինչոր խաչմերուկի բաժանեն, որտեղ հայեր չպիտի բնակվեն, և այդտեղով թուրքերը խաղաղ անցնեն: Նման դեպքում չի կարող լինել տնտեսական բում, խոսք անգամ դրա մասին լինել չի կարող:
Տնտեսությունը խաղաղությունով չի կառուցվում: Անվտանգությունը շատ կարևոր է տնտեսության զարգացման համար, բայց միակ գործոնը չէ, իսկ անվտանգության ստեղծման համար տնտեսությունն է շատ կարևոր, որպեսզի ֆինանսապես սնուցի այն: Դրանք փոխկապակցված են, բայց մենք չունենք անվտանգություն: Խոսեցինք բյուջեի մասին, այն պետության թիվ մեկ ֆինանսական փաստաթուղթն է: Մեր բյուջեն ուղղված չէ ներդրումների ներգրավմանը, տնտեսական պոտենցիալ ի ստեղծմանը, զուգահեռ ներդրումային միջավայրն ավելի ենք տապալում, հարկադրույքները բարձրացնելով, ներդրողներին ասում ենք՝ Հայաստան մի՛ եկեք, սա վատ երկիր է ներդրողների համար, Վրաստանում ներդրում կատարեք: Եվ այստեղ խոսել տնտեսության բումի մասին, ուղղակի զարմանալի է: Այս մարդիկ այսքան ժամանակ չեն ասել, թե սահմանների բացումով ու «խաղաղության խաչմերուկ» լինելով ինչ ենք արտադրելու, որտեղ ենք վաճառելու և ինչ օգուտ ենք ստանալու: Մեր հարցազրույցներն ընթերցելով՝ երևի նրանց զեկուցում են, որ այսպիսի հարցադրումներ կան փորձագիտական հանրույթի կողմից, տվե՛ք սրա պատասխանը: Երբեմն նույնիսկ կառավարության ղեկավարի խոսքում տեսանելի են լինում պատասխաններ այդ դիտարկումներին, բայց դրանք լինում են անբովանդակ և լղոզված: Օրինակ՝ խոսում են գյուղատնտեսության զարգացման, պետական աջակցության տրամադրման մասին, բայց խաղողագործությունը այդքան աջակցություններից հետո այս տարի 20 տոկոս անկում է գրանցել:
Այդպես էլ չհայտարարեցին, թե Թուրքիային և Ադրբեջանին ինչ ենք վաճառելու, բայց հեշտ ու հանգիստ կարողանում են հայտարարել, թե ինչ ենք նրանցից ձեռք բերելու: Ասում են՝ կարող ենք ադրբեջանական գազ, բենզին գնել շատ ավելի մատչելի գներով: Հայաստանի տնտեսությունն այժմ կախված է Ռուսաստանից և ԵԱՏՄ շուկայից, հետո կախվածություն ձեռք կբերի ադրբեջանական և թուրքական շուկաներից: Եթե տնտեսական բոլոր թելերը կապենք նրանց հետ, մի օր այդ թելերը քանդելը շատ ավելի բարդ կլինի: Այդ ժամանակ ոչ թե կասենք՝ ռուսն ինչ ասում է, անում ենք, այլ կասենք՝ թուրքն ու Ադրբեջանն ինչ ասում են, դա էլ անում ենք: Նրանք մի օր կխոսեն գազի անջատման կամ սակագնի էական բարձրացման, բենզինի և գյուղատնտեսական արտադրանքի մատակատարումների դադարի մասին և այլն: Եվ այսպես՝ «խաղաղության խաչմերուկը» երևի կվերաձևակերպվի որպես «չարիքի խաչմերուկ»»,-եզրափակում է Նաիրի Սարգսյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=disc/17-06-24/f4d1d927d415e4de38bc5f69ac16b498.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/17-06-24/54f2fa974b2def407040e32705b1822a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/17-06-24/71095ec0392911ee8daf4313842d4020.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/17-06-24/75492d390aded654f88c127e50a813e8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/17-06-24/0d0b52dbd53bf3ad8895bc4f0c7328eb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/16-06-24/9684a67095becc0c2af354efe5c80def.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/16-06-24/f65ae144813a7d4967383a9b2d1695c8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/15-06-24/36c6e57adf5083d37948eeb873fc4c51.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/15-06-24/d2b58b47c097191e6115d4f2ee9a78da.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/15-06-24/b02a946aae241da20f8a6e7b94c5873e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/ae134aa859d55b34d0360b30cbe414c5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/506cdfe5b053074555980d76e426fb07.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/b23043c353518e6feca46e55ed32017d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/9eb8f9c5186c210f86fb73408b19490f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/a2bf059353ad01a2e6e66288f40e94a7.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/bf00b029989cf6489b1c578cfbef050d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/f02d793e5883ff106d4904a6583679e3.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/f42078b06e098098b7f46127af6cbe27.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/31a00e2b0c78330de1c5fd0a06d7a077.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/bbe7ba1aaf2f61467470e9be4e66c63c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/e49acf08e263c6a5e5ffee82cd6376a3.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/167833f19802eed124452b3e91127aba.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/c992c8bb026b2b61b45186558336cd21.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/af562f64929d42dea0e6d51329a547a1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/9150a0474381c9ce424696de01b11519.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/0229a4c3011424fc1b2d9031b98c2520.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/eae056d205f25de4a2fd435d02a1200d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/54d814e3e0d1a425a42fb3ef4a577374.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/38e2c4bebf5553c6890de9386e756eff.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/0de7697736605fcd92c2ca3cd4ca0963.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/7128fa338d4ef23e60cdcdd33514b5a3.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/12530a2fa719591dcad40d120b948208.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/6462c0d8df0b4a45036807e233ad0297.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/14-06-24/c9ee7cf0814da56b6bb1dc3cffb560fb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/cfddab7e6ccee9677ae6d373c7535b75.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/ee7841e505ece2182589733e9d981cdb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/0f5d6022ab6ec96122fe72e6e6a5941f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/60de7981ae848feb068af6e51e56f96e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/4404aefb8405be6f1d25957eec50d2a0.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/cc2b38b41ed5753d821238b3be000f26.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/7aed5595783e6880471646288c369342.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/2e157e28b382dc80fbc6a2b805e07661.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/c23a9de1de725bab43ff0dd4086d40c3.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/09afed134d474bacefb69fcacba937f2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/fb6f1e84b4bb0fd59b9059f28af0b8a2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/728a784b2782615045f2f06e0a9a8240.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/d032931883d8aac337904c11a7431596.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/37530da3ee1f03277b68065b3d101745.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/087b218c65fd0f0eeeb9a257899f6f5e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/13-06-24/0cc53f23718d6d5fa2799e4d37c4b671.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)
![](banners/venus.jpg?v3sd2s)