Սպառազինության համաշխարհային շուկայում նոր խաղացողներ են հայտնվում․ Արտակ Զաքարյան
БЛОГ![Սպառազինության համաշխարհային շուկայում նոր խաղացողներ են հայտնվում․ Արտակ Զաքարյան](/timthumb.php?src=disc/05-12-23/997a2b44a9a9ba12ff85b30db5b30be8.jpg&w=780)
Արտակ Զաքարյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է․
Ուկրաինական հակամարտությունը զգալիորեն մեծացրել է վաճառվող զենքի հոսքերն ամբողջ մոլորակում։ Ռազմական ծախսերի տպավորիչ աճ է գրանցվել Եվրոպայում, հատկապես նրա արևելյան թևում, որտեղ նկատելի է Ռուսաստանի ռազմական գործողությունների շարունակականության մտավախությունը:
Իրավիճակը բնականաբար ազդել է նաև ռազմական արդյունաբերության վրա: Լոնդոնի Դոկլենդսում տեղի ունեցած Defense & Security Equipment միջազգային ցուցահանդեսի ժամանակ ( ռազմական տեխնիկայի աշխարհի ամենամեծ ցուցահանդեսներից մեկը), ըստ փորձագետների՝ նկատելի էին ռազմարդյունաբերական համալիրների ամբողջական վերադիրքավորման ազդակները, որոնք փոխում են համաշխարհային սպառազինության արդյունաբերության աշխարհաքաղաքականությունը: Ավելին, այն սկսվել է փոխվել Ուկրաինայում ռուսական հատուկ գործողության առաջին օրերից։
Իրավիճակի գնահատման ամենանշանակալի ցուցանիշը ողջ աշխարհում ռազմական ծախսերի տպավորիչ աճն է։ 2022թ.-ին դրանք հասել են «ռեկորդային մակարդակի»՝ 2, 24 տրիլիոն դոլարի, ինչը մեկ տարում աճել է 3,7%-ով (ըստ SIPRI-ի տարեկան զեկույցի): Եվրոպական երկրները, վերազինվում են ավելի արագ, քան մյուսները։ Նրանց պաշտպանական ծախսերը 2022թ. հասել են 480 միլիարդ դոլարի՝ 13%-ով ավելի, քան 2021թ-ին: Ռուսաստանի գործողություններից առաջացած վախի ազդեցությամբ, առավել նկատելի աճ է գրանցվել արևելյան թևում, մասնավորապես 11%-ով Լեհաստանում, 12%-ով Շվեդիայում, 27%-ով Լիտվայում, 36%-ով Ֆինլանդիայում և այլն: Միևնույն ժամանակ զենքի ներկրումը գրեթե կրկնապատկվել է (+93%)՝ դեպի Ուկրաինա զանգվածային մատակարարումների արդյունքում։
Ուկրաինական ճգնաժամը, կարելի է ասել՝ ստիպել է եվրոպական երկրներին առերեսվել բարձր ինտենսիվության հակամարտության հետ կապված սեփական կարիքների բավարարման հետ։
Երկրագնդի մյուս կողմերում վերազինումը շարունակվում է՝ Թայվան կղզու շուրջ Միացյալ Նահանգների և Չինաստանի միջև լարվածության պատճառով: Չինաստանի ռազմական ծախսերը, որն արդեն ուներ աշխարհում ամենաբարձր պաշտպանական բյուջեն ԱՄՆ-ից հետո, աճել են՝ 2022թ. հասնելով 292 միլիարդ դոլար (+4,2%)։ 2022թ. Ճապոնիայի ռազմական ծախսերը հասել են 46 միլիարդ դոլարի, ինչն ամենաբարձր մակարդակն է 1960թ. ի վեր։
Միացյալ Նահանգները շարունակում են մնալ զենքի առաջատար արտադրող, ինչը 2022թ կազմել է մահացու արտադրանքի համաշխարհային արտահանման 40%-ը, մեծ մասամբ Կիև զանգվածային առաքումների շնորհիվ (ՌԴ ՌՀՕ-ի սկզբից ի վեր ավելի քան $44 մլրդ): Այս առավելությունը պայմանավորված է նաև եվրոպական գնումներով, որտեղ գնումների ավելի քան 60%-ն ամերիկյան սպառազինություն, տեխնիկա և սարքավորումներ են։ Ամերիկյան ընկերությունները շարունակում են գերիշխել շուկայում. նրանցից 40-ը՝ զենք արտադրող և ռազմական ծառայություններ մատուցող 100 առաջատարների թվում են:
Սպառազինության համաշխարհային շուկայում նաև նոր խաղացողներ են հայտնվում, որոնցից ամենաակտիվը Հարավային Կորեան է։ 2022թ.-ին Սեուլը միայն Լեհաստանի հետ ավելի քան 9 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել: Շուրջ տասը տարի է, ինչ հարավկորեացիները զգալի գումարներ են ներդնում իրենց ռազմական արդյունաբերության մեջ: Հյուսիսային Կորեայի հետ լարվածության պատճառով, նրանք գտնվում են «պատերազմական տնտեսության» ռեժիմում: Հարավային Կորեայի առավելություններից մեկն այն է, որ նրա արտադրած սպառազինությունը հիմանականում համատեղելի է նաև ՆԱՏՕ-ի համար օգտագործվող ԱՄՆ-ի զինատեսակների հետ:
Զենքի շուկայի հիմնական խաղացողներից է նաև Իսրայելը, հատկապես կիբերանվտանգության և անօդաչու թռչող սարքերի ոլորտներում: Վերջին երկու տարիներին, Իսրայելը նույնպես անսպասելի բեկում մտցրեց եվրոպական շուկայում, որն ավանդաբար պատկանում է ՆԱՏՕ-ի արդյունաբերողներին: Արևելյան Եվրոպայի երկրների հակաօդային պաշտպանության վերաբերյալ մտահոգությունների ֆոնին, 2022թ.-ին Գերմանիան մեկնարկեց «European Sky Shield» ծավալուն նախաձեռնությունը՝ միավորելով տասնյոթ երկրների, այդ թվում՝ Մեծ Բրիտանիային և Բալթյան երկրներին: ԱԹՍ հարձակումներից մինչև բալիստիկ հրթիռների սպառնալիքներից պաշտպանվելու համար, վահանը կներառի մի շարք սարքեր, ներառյալ իսրայելական “Arrow 3” համակարգը, որն աշխարհում առաջադեմներից մեկն է, և նախատեսված է հեռահար հրթիռներ որսալու համար: Գործարքը կարժենա շուրջ 4 միլիարդ եվրո, որի առաջին 560 միլիոն եվրոանոց տրանշի համար Գերմանիայի խորհրդարանն արդեն քվեարկել է: 2022թ. նոյեմբերին Ֆինլանդիան ևս հայտարարեց, որ Իսրայելի հետ 317 միլիոն եվրոյի համաձայնագիր է ստորագրել «Դավթի պարսատիկ» հակահրթիռային պաշտպանության համակարգը ձեռք բերելու համար: Թե առաջիկայում իսրայելա-պաղեստինյան վերսկսված պատերազմն ինչպես կփոխվի Իսրայելի ռազմարդյունաբերության մատարակարարումների ուղղությունը՝ դեռ պարզ չէ: Սակայն այն երկարաձգվելու պարագայում, բնականաբար Իսրայելը նախապատրվությունը կտա իր կարիքների բավարարմանը:
Ուկրաինական հակամարտությամբ առաջացած համաշխարհային լայնածավալ վերազինման այս իրավիճակում Իրանը և Հյուսիսային Կորեան ևս կարողացան իրենց դրսևորել Ռուսաստանի կարիքները բավարարելու հարցում։ 1992-ից մինչև 2022թ. Իրանը զենք արտահանողների շարքում 38-րդն, իսկ 2022թ-ին բարձրացավ 16-րդ տեղը՝ հիմնականում անօդաչու սարքերի արտահանման շնորհիվ: Հյուսիսային Կորեան ևս համատեղելիություն ունեցող զինատեսակներ մատակարարեց Ռուսաստանին ։
Չնայած, որ Ռուսաստանը պատմականորեն երկրորդ տեղն է զբաղեցրել աշխարհում ռազմական տեխնիկա արտահանող երկրների ցանկում, այն այժմ ժամանակավորապես երրորդ տեղ զբաղեցնելու շեմին է։ Սառը պատերազմից ի վեր Միացյալ Նահանգները մենաշնորհել է համաշխարհային շուկայի 35-40%-ը, Ռուսաստանը՝ 20-25%-ը, իսկ Ֆրանսիան՝ 5-10%-ը։ Այժմ Ռուսաստանն ունի զենքի արտահանման շուկայի մոտ 9% մասնաբաժինը:
Ֆրանսիան կարծես չի կարողանում վերականգնել իր դիրքերն Աֆրիկյան մայրցամաքում, որտեղ կորցրեց ինչպես դիվանագիտական, այնպես էլ ռազմական ազդեցությունը (քանի որ նրա զորքերը ստիպված էին լքել Սահելը), չնայած Ռուսաստանի համար լարված իրավիճակին: Այնուամենայնիվ, Փարիզը նույնպես պայքարում է եվրոպական շուկայում դիրքավորվելու համար: Ներկայումս Ֆրանսիան, շահել է ամբողջ աշխարհում զենքի վաճառքի աճից, որի արտահանումը 2018-2022թթ. աճել է 44%-ով: Սակայն, Ուկրաինայում հակամարտության բռնկմամբ բացված շուկաները նվաճելիս Ֆրանսիան հետ է մնում։ Ոլորտի շատ մասնագետներ կարծում են, որ այդ դժվարությունները պայմանավորված են դիվանագիտական հարաբերությունների խճճվածությամբ, ռազմական գնումների հետ կապված վարչական բյուրոկրատիայի և տեխնոլոգիաներ փոխանցելու ընդհանուր դժկամությամբ: Մինչ Վաշինգտոնն ու Լոնդոնը մրցակցում են ուկրաինական շուկայում, Փարիզը փորձում է գրավել այնպիսի երկրների շուկաներ, ինչպիսիք են Հայաստանը, Ղազախստանը և նույնիսկ Ուզբեկստանը։
Պարզ է, որ ուկրաինական ճգնաժամի արդյունքում վերսկսված սպառազինությունների մրցավազքը չի կարող անվերջ ֆինանսավորվել, նույնիսկ եթե երկրերը դա հրապարակավ չասեն։ Պարտքի պատն աշխարհում դառնում է իրականություն: Այսօր պետությունները պայքարում են բարձր պարտքի, կրթության, սոցիալական և առողջապահության հրատապ մարտահրավերների, ինչպես նաև բնապահպանական խնդիրների վերաբերյալ հասարակության մտահոգությունների դեմ: Այդ պատճառով էլ ԱՄՆ-ում 2024թ. ռազմական բյուջեի ընդունումը բուռն քննարկումների տեղիք է տալիս՝ հարցականի տակ դնելով Ուկրաինային և Իսրայելին ԱՄՆ ռազմական աջակցությունը:
Աշխարհում ստեղծված այս իրավիճակում, Հայաստանի ռազմական կարիքների բավարարումն ու բանակի մարտունակության բարձրացումը դառնում է դժվար լուծելի գերխնդիր: Թե որքանով են կարողանում ՀՀ կառավարիչները լուծել զենքի ձեռքբերման խնդիրը՝ ցավոք տեսնում ենք: Աշխարհը սպառազինվում է, իսկ սրանք, թշնամու քթի տակ, դեռ իրենց արագ քանդվող ասֆալտի ու սալահատակի գովքն են անում:
![](/timthumb.php?src=disc/04-07-24/f7c59d56d586edfeb0ce182b184d2980.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/a7234acc6f2db37fb650c7ba7653303f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/457a921b161eb3f1ab1a700ab24d1041.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/f484c1adf69b209351d973d21ace18c9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/de8b1119c90e18129271b0c95e06255e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/8b36e36d974a42274685250b6461486d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/5319a9687825733ba83ecf8b4460415e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/87ede9fecfa8fe10ec47a6d03cb9959c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/491b2f440640380e0191e14822bb096d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/80482fe72d6923f7dd344fc8a9fdc9a3.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/fca383c18dcc2dca2cbe486412f5b1a4.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/fb22656727a12cbafa2228965705f8e5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/a1933631d243689d0be817b19c5b6af4.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/4d04632a5fb88fead0444e1cdef49a19.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/bb9c7066ae7ca6b8efb7996066b60a8f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/a71f2b7b7dd1c7694c43ea5dbbcd1fd6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/dc8bf59475b14de883ec3d84020f1da4.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/ce517ce33e443eaf98249c3a41af17f7.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/6dacb3863d45913bdd695b906049e9fe.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/0f1c6cd5a8684a950f103a2388481432.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/41b0515f0a8ec194655e135c86f5d83e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/c96301f777ddb2818b0daae6e7f8a78b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/dfab496fb8ec1dddffe9490a035c4f98.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/03-07-24/a853f1ba543e950769214b940c2ca780.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/14f69df25978feb5acc294355c1387f6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/363080b5e5b159afbe0315134a2cae46.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/26d313c978ffb1fbb141296bac3617e3.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/9dddfda0043c7a48f2a09520c9240892.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/0103337148ed49e82524e54f820d080a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/8046b16e8d25718a903531df093dc46a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/970ef30c3db863c3706791a66a41b17a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/4368ccb3ceb18d56b0a179b694f66ccb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/db59fc4be1574b06d506f9b7583130e1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/5c8d35d1ba1a84e634d357c94f4be796.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/67e1355cfa507cd347bece2eb0d7cfa3.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/acecdc629dee4d1f02040b2aa8cc6a00.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/cd73c3a875d8d7d609ee24d9f0d62df5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/9abaa7506b4228436ddf866e45eaf7be.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/8abd0e394692a4f30a00aa7c969bdb59.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/ae81ae992e5b8da628c45fd99478c18e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/02-07-24/5585de5c347822e282733e6cc86aa069.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/c9219659d53ebcd9da803e7af9bd48e9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/c769881576e4cdba0de3a423132b2a21.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/1aec3ae9d71007f6ddcdc4ab6d90ec3d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/06e07c7f5bd759572700d0e938ad9389.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/2afece3a5fbbc0848251b35aac126cc5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/8ec966eee90160ff52769c5ad5d46239.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/22ee62328f4c14864b85cd2ced0f6cd2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/0bd5c1cc1ff53e842f2cfe6f8dfce405.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/01-07-24/e50058be7c9bfb06e62921313ea017d6.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)
1
Азербайджанцы вновь выступили с манипулятивными обвинениями в связи с горнодобывающей промышленности...
2
Грязный заказ бросается в глаза: по стопам одного «горе-СМИ»
3
Путин решил расширить географию Всемирной молодежной организации: кто будет руководителем организаци...
4
Будет ли референдум состоять из одного пункта? Аршак Карапетян
5
Проблему Карабаха можно было решить еще 20, 10 лет назад, но, к моему удивлению, этого не произошло
![](banners/venus.jpg?v3sd2s)