Երաժշտական գործիք, որի հայրենիքը համարվում է Հայկական լեռնաշխարհը. «Փաստ»
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ![Երաժշտական գործիք, որի հայրենիքը համարվում է Հայկական լեռնաշխարհը. «Փաստ»](/timthumb.php?src=disc/18-06-24/e354dc4bd2d2d6f2db9717470cc9d11f.jpg&w=780)
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Զուռնան լեզվակային փողային երաժշտական գործիք է: Այն իր զիլ ու սուր, ճչացող ձայնով փոքր-ինչ մոտ է պարկապզուկին, բայց ավելի «ծակող» երանգով է, ինչով առանձնանում է մյուս բոլոր փողային նվագարաններից: Զուռնայի հայրենիքը համարվում է Հայկական լեռնաշխարհը: Հին Հունաստանում զուռնայի նախորդին անվանել են ավլոս: Այն օգտագործվել է թատերական ներկայացումների, զոհաբերությունների և ռազմական արշավների ժամանակ: Իսկ ավլոս անվանման ծագումը կապված է առասպելական երաժիշտ Օլիմպոսի անվան հետ: Ավլոսը իր ճանաչումն է գտել Դիոնիսոսի մեղեդիների մեջ: Հետագայում այն տարածվել է Ասիայի, Մերձավոր և Միջին Արևելքի պետություններում: Այդ պատճառով էլ զուռնան տարածված է Աֆղանստանում, Իրանում, Հայաստանում, Վրաստանում, Թուրքիայում, Ուզբեկստանում, Տաջիկստանում և այլն: Զուռնան հանրահայտ է դարձել նաև Ռուսաստանում, որտեղ այն կոչել են սուռնա: Հայաստանում լայնորեն տարածված հնագույն գործիք է։
Իսկ ահա սասունցիների շրջանում նվագարանն ունի փող անվանումը, որը ևս շատ տրածված է հայության շրջանում: Ընդհանրապես, զուռնան համարվում է հայկական ամենասիրված գործիքներից և օգտագործվում է ժողովրդական տոնակատարությունների, հարսանիքների և այլ ուրախ արարողությունների ժամանակ: Պարսկաստանում ևս զուռնան օգտագործվել է հնագույն ժամանակներից: Այն ժողովրդականորեն կոչվել է «գարա զուռնա»: Անունը կապված է գործիքի տեսքի և ձայնի հետ: Զուռնա նվագել են հարսանիքների, խաղերի ու մարզական մրցումների, ավանդական ծեսերի ժամանակ: Ներկայումս զուռնայի նման մի քանի գործիք կա: Դրանցից են ավլոսը, որի մասին խոսեցինք, և հոբոյը, որը զուռնայի փոխարինողն է սիմֆոնիկ նվագախմբերում: Վերջինս ունի մեծ դիապազոն և օգտագործվում է քնարական մեղեդիներ նվագելու համար:
Զուռնան պատրաստում են փայտի այնպիսի կարծր տեսակներից, ինչպիսիք են ծիրանենին, թթենին կամ ընկուզենին, իսկ լեզվակը՝ պիպիչը, եղեգից: Զուռնան իրենից ներկայացնում է փայտե փող, որը ծայրում ավելի լայն է։ Ուղիղ, աստիճանաբար լայնացող փողը մի կողմից ունի ութ, հակառակ կողմից՝ մեկ ձայնանցք։ Վերևի մասում հագցվում է ձայնի օղակաձև կարգավորիչը, որը ներառում է ձայնավերարտադրման վերադիր սարքավորումը՝ մետաղե կամ այլ նյութից շրջանակը, որի կենտրոնում գտնվող բարակ գլանի վրա տեղադրված է փչելու երկլեզվակ հարմարանքը՝ պիպիչը։ Նվագելու ձայնը արտադրվում է ռնգային շնչառությամբ: Նվագելու համար գործիքը բերանին է դրվում փոքր թեքությամբ: Կարճ երաժշտության համար երաժիշտը շնչում է բերանով, իսկ երկարի ժամանակ նվագելիս կատարողը պետք է շնչի քթի միջոցով: Սովորականից ավելի թավ ձայնով զուռնայի տեսակը կոչվում է բոռոզա։ Կան վարպետ կատարողներ, ովքեր նվագում են երկու զուռնայով միաժամանակ՝ մեկով հնչեցնելով մեղեդին, իսկ մյուսով՝ դամը։ Երգացանկը բազմազան է ու հարուստ։
ԿԱՄՈ ԽԱՉԻԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
![](/timthumb.php?src=disc/29-06-24/470c4b707eecbbfe0a63b554dbef0caf.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/29-06-24/2afe1c77dd26c3f0e93775f606b30762.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/863f01e996136a6fa364a3eec2bb7cca.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/0ea010546aa55d59b575404b95a458f3.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/78b4f05ed1ef375c8152a487ffd038bf.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/e0b14de4fe4e40a117e7f0e55022bafd.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/76b532512610795f541f4bb66e4c918d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/b72ff63ec6f3e56d0cefb90cf86f920b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/672e1742b555c4d988f5db683fe2302e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/273d152a23edacf75e14d6afcecf6d66.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/0b1c9e14afcac9aede8440e109a29e27.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/b34c2ad3f9978db4fcdc57da33d02b2b.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/6b21b20d2116b940ac828112ef398e74.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/c823bca7a4a23a8bb1ed1192d185f0a2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/0cb3dbe32dd2b68b09060103a987e445.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/28-06-24/c740c7ffbb02507b1918a02bfc763182.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-06-24/898837b87f6d90cff4487f47e9425d99.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-06-24/3282ff2ca84d51aefb7a18e1d4a8b670.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-06-24/b28ea9c02831219871f022600f03ab0f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-06-24/9d48408150fe1b6630947648402f6e4c.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-06-24/274afb34e35ebf210e9547976e9bf9b9.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-06-24/05a8acc7f2cdab2bc4505dd445eb6b8d.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-06-24/7755e5cbfe3b4529485b8f00bd365c69.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/27-06-24/2209a06e121ab95041fc6f99c65765a8.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/bb9a38abbd07f1debd14e4a9ad7db8cb.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/32a073835a026f50c80c2cf6ac4d1290.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/80a32396c99ae08209f86f59ea61ed81.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/1e32564fc3654e1601a0a0328b5dd7fa.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/c79e1a5cf9a7424d625a54c9d8dbf0d7.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/744a5ddb2a92ee5ff8963ba493f54a0e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/a7a7326722520e08c18b886277a38a6e.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/f138ec5b11f07c6026dac472e481ccc1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/1d2ba0c7b4cad4e906087a22a926962a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/222c05d1d7c96bafc5619a6f86a9ecd5.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/db33d6765ec1b6238846da090b3746bf.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/ac74e829b14ae471585bc833d43e4a6a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/8e27d7f92f8315b1fd8158f473f24801.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/307569bac629eb21486ee0396f8d31ba.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/a7601199f5d23a78383fa60557ba4b1f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/b8c60480da2b6f2999bb18d24fabd30a.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/65c987e34110dd89eb96ae8bb8304eb0.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/0f48dafcf45d1d2eb6e9fa1e8e99cdfe.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/26-06-24/6852d527c1927a4c053169dbdd26cdb6.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-06-24/67ce937a5f4099e5553bdcf5ed512c45.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/25-06-24/10c61dde82013b165ccb7cec1a99e49f.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-06-24/f0be478844aee1201fc29f6d38b28ba0.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/24-06-24/39d9f0d1bfe7c12052a1707aa1bffbb1.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/23-06-24/b81375881fc1fa2cb2438031901c8c31.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/22-06-24/970b82b4410e4f1bddd1c245474922e2.jpg&w=60&h=60)
![](/timthumb.php?src=disc/22-06-24/c69a7bb2f50508481601febe8717c011.jpg&w=60&h=60)
![](banners/acba.gif)
![](banners/venus.jpg?v3sd2s)