Այսօր լրանում ա 44-օրյա պատերազմի 4 տարին
ОБЩЕСТВОՍեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին
44-օրյա պատերազմ (նաև՝ Հայ-ադրբեջանական պատերազմ, Արցախյան երկրորդ պատերազմ), պատերազմ Արցախի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև, որը սկսվել է 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայով և ավարտվել նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ընդունված կապիտուլացիոն համաձայնագրով։ Պատերազմի ընթացքում Արցախի Հանրապետությանը ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Հայաստանը, Ադրբեջանին՝ Թուրքիան և մի շարք այլ երկրներ։
Մարտական գործողությունները ընթացել են արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական շփման գծի որոշ հատվածներում։ Մարտական գործողություններն սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան ժամը 07:10։ Ի պատասխան պատերազմի՝ Հայաստանում և Արցախում հայտարարվել է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք։ Ադրբեջանի որոշ շրջաններում սկզբում հայտարարվել է ռազմական դրություն և պարետային ժամ, ապա ընդհանուր զորահավաք։
2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին կնքվեց կապիտուլացիոն համաձայնագիր, ըստ որի Արցախի Հանրապետության տարածքի մեծ մասը հանձնվում է Ադրբեջանի վերահսկողությանը՝ նախկին ԽՍՀՄ կազմում գտնված ԼՂԻՄ-ի տարածքից դուրս բոլոր շրջանները բացառությամբ Բերձորի միջանցքը, Շուշի քաղաքը, Հադրութի շրջանի, Ասկերանի և Մարտունու շրջանի որոշ գյուղեր, իսկ պետության սահմանները պահպանում են ռուս խաղաղապահները։
Պատերազմը նշանակալի դարձավ ԱԹՍ-ների, նորագույն տեխնիկայի և ծանր հրետանու լայնամասշտաբ ռազմական օգտագործմամբ և ինֆորմացիոն դաշտում պաշտոնական հակամարտությամբ՝ հանդես գալով ժամանակակից պատերազմի օրինակ։ Ըստ Հայաստանի ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ռազմական գործողությունների ինտենսիվությամբ և տեխնիկայի օգտագործման ծավալով պատերազմը համեմատելի է 2003թ․ Իրաքյան պատերազմի հետ՝ ԱՄՆ-ի և Իրաքի միջև։
Բազմաթիվ երկրներ և միջազգային կառույցներ խստորեն դատապարտել են հակամարտությունը՝ երկու կողմերին կոչ անելով անհապաղ դադարեցնել կրակը և վերսկսել կառուցողական բանակցությունները[26]։
Միջազգային վերլուծաբանները համակարծիք են, որ մարտերը սկսվել են ադրբեջանական գրոհով[27][28], և հարձակման առաջնային նպատակն է եղել գրավել Արցախի հարավային շրջանները, որոնք ավելի քիչ լեռնային են, և հետևաբար ավելի հեշտ է գրավել, քան շրջանի առավել ամրացված ներքին հատվածը[29]։
Թուրքիան բացահայտ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Ադրբեջանին։ Ենթադրվում է, որ Ադրբեջանին աջակցելով Թուրքիան նպատակ ուներ ինչպես կոնֆլիկտում ամրապնդել Ադրբեջանի դիրքերը, այնպես էլ տարածաշրջանում թուլացնել Ռուսաստանի ազդեցությունը։
Նախապատմություն
Հիմնական հոդվածներ՝ Արցախյան հակամարտություն և Արցախյան պատերազմ
Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շուրջ մեկդարյա պատմություն ունի։ 1988 թվականին ակտիվացավ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, որի գագաթնակետը Արցախյան պատերազմն էր։ 1994 թվականին՝ հակամարտող կողմերի միջև ստորագրված հրադադարից հետո, տարբեր տարիներին տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի և ձևի զինված ընդհարումներ։ Առանձնանում է հատկապես ապրիլյան պատերազմը։
2020 թ․ հուլիսին սկսվեցին բախումներ Հայաստանի և Ադրբեջանի զինված ուժերի միջև Տավուշի շրջանում, որի ավարտից հետո Ադրբեջանը սկսեց պատրաստվել լայնածավալ պատերազմի։
Պատերազմից մեկ ամիս առաջ՝ հուլիսի վերջից մինչև օգոստոսի 10-ը Նախիջևանում և Բաքվում կայացել են թուրք-ադրբեջանական համատեղ զորավարժություններ, որից հետո թուրք հրամանատարները, հրահանգիչները և F-35-ները մնացել են Ադրբեջանում։
Սեպտեմբերի 22-ից Ադրբեջանում առգրավել կամ հաշվառել են անձնական գույք հանդիսացող պիկապ մեքենաներ՝ պատճառաբանելով, որ այն բանակի կարիքների համար է[31]։ Ըստ Սիրիայի մարդու իրավունքներին հետևող կազմակերպության սեպտեմբերի 24-ի տարածած հաղորդագրության Թուրքիայի կառավարությունը Սիրիայի հյուսիսից Ադրբեջան է տեղափոխում Սուլթան Մուրադ և Ալ Համզա դիվիզիաների 300 վարձկանների։ Պատերազմը սկսելուց մեկ օր առաջ ԱՄՆ-ն իր քաղաքացիներին կոչ արեց լարվածության սրացման և վերջին բախումների պատճառով հեռու մնալ հայ-ադրբեջանկան սահմանին մոտ գտնվելուց։
Սեպտեմբերի 27
Հավելյալ տեղեկություն՝ Ստեփանակերտի ռմբակոծում (2020)
Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի քարտուղարի՝ առավոտյան սկսված ռազմական գործողությունների արդյունքում Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետակոծում են նաև խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում՝ մայրաքաղաք Ստեփանակերտը։ Ստեփանակարտում հայտարարվել է օդային տագնապ։
Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակի՝ հայկական կողմը խոցել է ադրբեջանական երկու ուղղաթիռ և երեք ԱԹՍ, Ադրբեջանը ունեցել է նաև մարդկային և տեխնիկական կորուստներ, մասնավորապես 3 տանկի կորուստ[38]։ ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանը հանդես է եկել մարտակոչով։
Ըստ Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպանի՝ Ադրբեջանի հարձակման հետևանքով Արցախի քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան կորուստներ[40]։ Մարտունու շրջանում երկու անձ է զոհվել՝ մեկ կին ու մեկ երեխա, կա երկու վիրավոր։
Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը երկրի տարածքում հայտարարել է ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք:
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտնել է երկրում ռազմական դրության և ընդհանուր զորահավաք հայտարարելու մասին։
Ըստ տեղեկատվական փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի՝ Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter-ը։
Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ հայտնել է, որ Արցախի դեմ լայնածավալ պատերազմում Ադրբեջանի հետ կռվում է նաև Թուրքիան, որը ներկայացված է մեծաքանակ ռազմական տեխնիկայով, օդուժով և վարձկան զինվորներով։
Зеленский: У Украины есть все шансы закончить войну в следующем году
Цены на газ в Европе растут
В блоке «Армения» прокомментировали мысль Пашиняна про «Западный Азербайджан»
Ученые разработали пластырь, контролирующий артериальное давление в режиме нон-стоп
Интересные киноленты, которые вы могли пропустить
Пашинян: Попросил Овика Агазаряна сложить мандат - надеюсь, моя просьба не останется без отклика
Оппозиция анонсировала масштабную протестную акцию в Тбилиси
Россия заявила, что Франция и Британия «ответят» за помощь Украине
Крупная победа «Интера» (видео)
Прокуратура Азербайджана не позволила международному адвокату Рубена Варданяна посетить Баку
Минобороны: Россия хочет разделить украинские территории на три части
Парламент Азербайджана обрушился с критикой на Пашиняна из-за «Западного Азербайджана» и Западной Армении
Азербайджан намерен усилить «боеспособность войск на границе с Арменией»
Новый глава МВД Армении: Начало диалога о либерализации визового режима с ЕС откроет новые горизонты
Банки Турции и еще пяти стран перестали обслуживать карты российской платежной системы
В разведке США сообщили, что рассекретили сведения об убийствах неугодных Путину лиц
На Рождественской ярмарке Шпиттельберга в Вене представлены работы 40 армянских мастеров
Никол Пашинян: Если я этого не сделаю, значит, я сознательно веду страну к потере государственности
Интервью Никола Пашиняна Общественной телекомпании Армении
Стоимость биткойна приближается к 100 тыс. долларов
Кто станет депутатом? «Паст»
Очередная «шустрость» свалить на других собственные ошибки: «Паст»
Даст ли ход «папкам», или удовлетворится увольнением? «Паст»
В 42 км к северо-востоку от Сюника произошло землетрясение
В списке основных налогоплательщиков также есть грузоперевозчики: «Паст»
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации
Мэр Еревана отправился в США
Уголовное преследование в отношении предпринимателей продолжается: «Паст»
На Украине назвали примерное количество ракет «Орешник» у России»
Ракеты ATACMS и Украина: что сделает Дональд Трамп? - The National Interest
Ученые выяснили, как избежать смертельных столкновений китов с кораблями
Какие требования предъявляют друг другу Ливан и Израиль?
ООН: В 2024 году в мире было убито рекордное количество сотрудников гуманитарных организаций
Politico: Азербайджан будет отмывать российский газ для Европы
Омбудсмен Армении обсудила с послом Нидерландов вопрос защиты прав насильственно перемещенных армян Арцаха
Генерал Каракаев на совещании с Путиным: Российский «Орешник» может поражать цели по всей Европе
Никол Пашинян: Если я этого не сделаю, значит, я сознательно веду страну к потере государственности
Open Source Centre: С марта Россия поставила Северной Корее более миллиона баррелей нефти
Политолог: Худший сценарий, если Трамп решил оказать давление на Иран, в том числе и на Армению
От несчастного случая скончался многократный чемпион по карате Мкртич Казарян
Как не разориться в Черную пятницу: 5 полезных советов
В ВОЗ предсказали исчезновение трёх видов рака в ближайшие десятилетия
В Москве 29 ноября состоится II Общественный форум «Россия-Армения»
Уличный пейзаж Рене Магритта был продан на аукционе Christie's за рекордный 121 млн. долларов
Театру оперы и балета имени Спендиарова выделено 191,5 млн. драмов
Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей Анпилогов
Арзуманян: Рынки станкостроения и микроэлектроники ЕАЭС характеризует серьезная зависимость от импорта
Армения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепита
В Ереване перевернулась бетономешалка
МИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсами 