Ереван, 15.Ноябрь.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ВАЖНО


Ինչպես են Հայաստանի ու Ադրբեջանի իշխանությունները քննարկում խաղաղությունն առանց ժողովուրդների մասնակցության. «Փաստ»

ПОЛИТИКА

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

bbc.com-ը «Ինչպես են Հայաստանի ու Ադրբեջանի իշխանությունները քննարկում խաղաղությունն առանց ժողովուրդների մասնակցության» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ չորս տարի առաջ ավարտվեց Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմը, որին զոհ գնաց գրեթե 7000 մարդ։ Ադրբեջանական ռազմական գործողության արդյունքում հայերը փախան Լեռնային Ղարաբաղից։ Հաղթողն ու հաղթվածը փոխեցին տեղերը և սկսեցին արագացված տեմպերով նախապատրաստվել խաղաղության: Բայց երկու երկրների միջև մնում են անհաշտ տարաձայնություններ, ինչի մասին զգուշացրել են այն փորձագետներն ու ակտիվիստները, որոնք տարիներ շարունակ փորձել են ընդհանուր լեզու գտնել: Սակայն Իլհամ Ալիևի վարչակազմը և Նիկոլ Փաշինյանի գրասենյակը գաղտնի են պահում խաղաղության բանակցությունների մանրամասները և չեն խորհրդակցում իրենց երկրների քաղաքացիական հասարակությունների հետ:
 
Ադրբեջանում ակտիվիստներին ձերբակալում են հայերի հետ նամակագրության և հանդիպումների համար։ Հայաստանում էլ խաղաղության հավատարիմ կողմնակիցները մնում են մեկուսացված և փոքրամասնության մեջ: 2020 թվականի Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի և դրան հաջորդած սրացումների ժամանակ ադրբեջանցի ակտիվիստների նոր սերունդն իր մասին բարձր հայտարարեց սոցիալական ցանցերում, այդ թվում՝ անգլերենով։ Նրանք սերտ շփվում էին հայ երիտասարդների հետ, միասին մասնակցում էին փոդքասթներին և Instagram-ի Lives-ին, վիճում և պայմանավորվում միմյանց հետ X-ում (Twitter), ելույթներ ունենում սեմինարներում և համատեղ հոդվածներ հրապարակում լրատվամիջոցներում: Այդ ամենն էլ գրավեց իշխանությունների ուշադրությունը, որի արդյունքում, օրինակ՝ ձերբակալվեց ոչ միայն Բահրուզ Սամեդովը, այլ նաև բռնաճնշումներ եղան այլ ակտիվիստների ու անկախ լրագրողների վրա։
 
Վիեննայի Կենտրոնական Եվրոպայի համալսարանի հայազգի օսմանագետ Ֆլորա ՂազարյանԱբդինը ներգրավված է եղել այդ ծրագրերում: Նա ասում է, որ Սամեդովի ձերբակալությունից հետո հանդիպումներն ու քննարկումները ժամանակավորապես դադարեցվեցին՝ ադրբեջանցի մասնակիցներին չբացահայտելու համար։ Հիմա իրենց ազատությանն ու անվտանգությանը սպառնացող վտանգներից ելնելով՝ երիտասարդները թողնում են պացիֆիստական նախաձեռնությունները, քանի որ նրանք չեն զգում հետաքրքրություն հասարակության կողմից և հոգնել են: Նարմինան (անունը փոխվել է անվտանգության նկատառումներով) 15 տարի մասնակցել է ադրբեջանական կողմի խաղաղապահպան ծրագրերին, սակայն Բահրուզ Սամեդովի ձերբակալությունից հետո լքել է դրանք։ Դա կապված է նաև ոչ կառավարական կազմակերպություններում աշխատելու առումով հիասթափությունների հետ, քանի որ կախվածությունը դրամաշնորհներից և դոնորներից նշանակում է, որ հաշվետվությունները երբեմն ավելի շատ ժամանակ են պահանջում, քան իրական աշխատանքը:
 
«Կարելի է ռիսկի դիմել, եթե այդ ռիսկերն ինչ-որ իմաստ ունենան, բայց պարզապես թղթաբանություն անելու համար որպես հայրենիքի դավաճան դատվելը ռացիոնալ չէ»,- բացատրել է Նարմինան: Այդ միջավայրում շատերն են գիտակցում, որ խաղաղապահպան նախաձեռնությունները հիմնված են ոչ թե հանրային պահանջի, այլ եվրոպական կառույցների դրամաշնորհների վրա: Գերմանացի ակտիվիստ Օլիվեր Մյունսթերը ցանկանում էր փոխել դա և խաղաղապահպանությունը դարձնել զվարճալի ու գրավիչ: Կլոր սեղաններ անելու փոխարեն նա ստեղծել է «Տոլմայի օրագրեր» կատակերգական սերիալը Ադրբեջանի և Հայաստանի ուսանողների մասին, ովքեր ստիպված են ապրել Բեռլինի նույն բնակարանում։
 
Մյունսթերը կարծում է, որ երկու երկրում էլ մարդիկ խաղաղություն են ուզում. «Հայաստանում, որովհետև այլընտրանքը կարող է կործանարար լինել, և Ադրբեջանում, որովհետև Ղարաբաղի դառը վերքը բուժվել է»: Բայց գերմանացի ակտիվիստը նաև պարզել է, որ շատ դժվար է այդ մասին հրապարակավ խոսելը։ Մինչ Ադրբեջանում իշխանության քննադատները բանտարկության են ենթարկվում, Հայաստանում ենթարկվում են հասարակական ճնշման։ «Խաղաղություն բառը շատ հայերի համար ունի բացասական նշանակություն, քանի որ այն կապված է Իլհամ Ալիևի կողմից խաղաղության թելադրանքն ընդունելու հետ, - ասել է Մունսթերը,- ակտիվիստները, որոնք բացահայտորեն արտահայտում են իրենց տեսակետները խաղաղության վերաբերյալ, կարող են բախվել հրապարակային կամ նույնիսկ անձնական բացասական արձագանքի դյուրահավատ լինելու, իսկ վատագույն դեպքում՝ Ադրբեջանի ծրագրերը խթանելու մեղադրանքով»։
 
Երկար ժամանակ հակամարտող կողմերի մեջ կար ըմբռնում, որ առաջնորդները պետք է համաձայնության գան, իսկ հետո հասարակական կազմակերպությունները գան ու դա վաճառեն հասարակություններին։ 2020 թվականի պատերազմից հետո հասարակության մեջ քննարկման հնարավորություն կար, սակայն Ադրբեջանում վերջին ձերբակալություններից հետո այն կրկին անհետացել է։ Այն, ինչ հիմա կատարվում է, պարտադրված խաղաղության գործընթաց է, որը ծառայում է էլիտաների շահերին, այլ ոչ թե ողջ հասարակությանը: Խաղաղության հեռանկարները երերուն են թվում նույնիսկ ԱՄՆ նախագահական ընտրություններում Դոնալդ Թրամփի հաղթանակի ֆոնին, որը խոստացել է կենտրոնանալ ԱՄՆ-ի ներքին խնդիրների վրա։ Ղարաբաղում 2020 թվականի պատերազմը տեղի ունեցավ Թրամփի առաջին նախագահության ժամանակ, և Միացյալ Նահանգները հեռու մնաց հակամարտությունից։
 
Հրադադարի մասին համաձայնագիրը կազմվեց Ռուսաստանի առաջնորդ Վլադիմիր Պուտինի կողմից և ապահովվեց Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների տեղակայմամբ։ Ջո Բայդենի վարչակազմը, չնայած ուկրաինական պատերազմին, փորձեց ավելի ակտիվ ներգրավվել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև դիվանագիտական գործընթացում։ Բայց հիմա Ամերիկայի հնարավոր շրջադարձը դեպի մեկուսացում անհանգստացնում է հետխորհրդային երկրներին, ներառյալ Կիևին: Բեռլինի Անկախ սոցիալական հետազոտությունների կենտրոնի սոցիոլոգ Սերգեյ Ռումյանցևը կարծում է, որ դա միակ զուգահեռը չէ Ռուս-ուկրաինական պատերազմի և Ղարաբաղյան հակամարտության միջև։
 
«Օրինակ՝ Ուկրաինայում պատերազմի մեկնարկով խաղաղության գաղափարը և դրան հասնելու համար փոխզիջումների որոնումը չափազանց անհավանական դարձան, և խաղաղության ցանկացած կոչ ճանաչվում է որպես Պուտինի դիրքորոշման աջակցություն,- ասել է նա,- մարտի դաշտում հաղթանակն է համարվում խաղաղության հասնելու միակ մեթոդ»։ Ռումյանցևը, սակայն, կարծում է, որ ամենևին էլ խաղաղության նախաբանը պատերազմը չէ։ «Խաղաղության հասնելը միշտ պահանջում է մեծ աշխատանք և հաստատակամություն, և այդ աշխատանքի մեծ մասը վերաբերում է պատերազմական վերքերի հաղթահարմանը»,ասել է նա։
 
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Экономим вместе. IDBank и IdramПентагон: С весны США передали Украине 83% из обещанных снарядов и 67% из ПВО The Economist: от Зеленского скрывают ухудшение ситуации на фронте ООН: около 90% детей в Газе младше пяти лет страдают от инфекционных заболеваний Министр: Госпредприятие по строительству нового энергоблока Армянской АЭС начнет набирать персонал уже в 2025 году Текст проваленного проекта заявления парламента Армении по пленным Кобахидзе: выборы президента, предположительно, пройдут в начале января Очередное заседание правительства Армении состоится 15 ноября Президент Армении отправился в Швейцарию Джон Красински назван самым сексуальным мужчиной 2024 года по версии журнала People Действие предстоящего эпизода сериала HBO «The Franchise» будет происходить в Армении 66-летняя Мадонна рассталась с 28-летним бойфрендом: Разница в возрасте стала проблемой Белла Хадид в кампании Chopard «Sculpted by Light» «Гражданский договор»: В 2024 году 47 сотрудников Полиции были уволены за употребление наркотиков Figaro: COP29 проходит в то время, когда режим Алиева все еще удерживает армянских пленных «Айакве»: С 1 января Ереван станет столицей, предоставляющей самые дорогие в СНГ транспортные услуги Бюст, купленный за 5 фунтов, оказался работой известного скульптора: он может быть продан за более чем 2,5 млн. фунтов Деятельность компании «Рагмак» по производству томатной пасты приостановлена Подача природного газа в Армению будет временно приостановлена из-за аварийно-восстановительных работ в Грузии Brent подорожала до $72,11 за баррель В Армении раскрыт случай незаконного оборота весом более 10 кг Министр: Перед ВС Армении поставлена одна задача – защитить 29,8 тыс. кв. км. суверенной территории Курсы валют в Армении Глава МИД: Ереван и Баку очень близки к окончательно согласованному тексту мирного договора Захарова обвинила Запад в провале договоренностей по транспортным маршрутам на Южном Кавказе СМИ: В дисбате скончался 19-летний солдат АНО «Евразия» организовала поэтический вечер «Чаренц и Горький. Литературные судьбы» Технологический саммит Silicon Mountains пройдет при поддержке Ucom Образовательная поездка в Дубай: эксклюзивное предложение Фонда «Музыка во имя будущего»Эвокабанк стал первым банком, присоединившимся к открытой QR-инфраструктуре IdramИран, Россия и Турция выступили с совместным заявлением по ситуации на Ближнем Востоке Хлоя Кардашьян объявила о запуске нового бренда, разместив фотографию в соблазнительном нижнем белье Деми Мур поздравила свою любимую собаку по кличке Pilaf с днем рождения Сериал «Гарри Поттер» рассматривает Марка Райлэнса на роль Дамблдора Виктория Бекхэм не в восторге от новой подружки сына, которая на 10 лет старше него Пускай сами генерируют: Власти Армении отказались поднимать зарплаты работников музеев и библиотек Директор Спасательной службы посетил российско-армянский центр гуманитарного реагирования Госдума предложила запретить брать в школы детей мигрантов без знания русского языка Минфин: Экономический рост в Армении должен повернуть колесо эмиграции вспять Байрамов: Основные пункты проекта мирного соглашения с Арменией согласованы BILD: Контрнаступление в Курской области стало катастрофой для российской армии Посол США в Азербайджане: Ереван и Баку разрабатывают схему управления ресурсами трансграничных рек Депутат: Баку продолжает придерживаться позиции возможного применения силы FT: Украина разработала два пункта своего «плана победы» специально под Трампа Руководитель группы дружбы НС Армения-Ирак принял временного поверенного в делах посольства Ирака ДТП в Гегаркуникской области: есть погибший Депутат: Конференция СОР-29 проходит в стране, повально попирающей международное право Замминистра экономики Армении: У нас уже есть около 2600 га разбитых садов Шурин премьер-министра Армении не знает, за чей счет сестра отправилась в Танзанию Погода в Армении