2025-ին սպասելիս... աշխարհը՝ պայթյունավտանգ անհանգստությունների լաբիրինոսթում. «Փաստ»
АНАЛИТИКА
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ներկա պայմաններում աշխարհը շատ արագ փոխվում է, ու իրադարձություններն այնպիսի գլխապտույտ արագությամբ կարող են զարգանալ, որ շատ դեպքերում դժվար է նույնիսկ մոտավոր կանխատեսել։ Այդուամենայնիվ, անգամ նման արագ զարգացումների պարագայում որոշ հիմնական գործընթացներ նախանշվում են։ Այս տեսանկյունից շատ կարևոր է մեզ համար վերլուծել և հասկանալ, թե ինչ է մեզ սպասում եկող տարի։
2025 թվականին առաջին հերթին աշխարհաքաղաքական լուրջ փոփոխություններ են տեղի ունենալու, որոնք կապված են լինելու առաջին հերթին մի շարք հակամարտությունների շուրջ ԱՄՆ նոր վարչակազմի դիրքորոշմամբ։ Գաղտնիք չէ, որ Թրամփը խոստացել է կանգնեցնել այն պատերազմները, որոնք գլոբալ հակամարտության վերածվելու հնարավորություն ունեն։ Բայց եթե Գազայի հատվածում ընթացող ռազմական գործողությունների շուրջ լարվածության որոշակի թուլացում է նկատվում, ապա նույնը չի կարելի ասել Ուկրաինական պատերազմի մասին։ Այն կարող է կրակի մեջ առնել ամբողջ Եվրոպան ու նույնիսկ միջուկային պատերազմի պատճառ դառնալ։ Ուստի, Թրամփի թիմն արդեն աշխատում է Ուկրաինայի շուրջ ստեղծված իրավիճակում լուծումներ գտնելու և հրադադար հաստատելու ուղղությամբ։
Միևնույն ժամանակ, նոր վարչակազմը առաջին հերթին ԱՄՆ-ի ներքին խնդիրների վրա կենտրոնանալու մոտեցում ունի, ինչը ենթադրում է, որ թուլանալու է տարբեր տարածաշրջաններում Արևմուտքի ներգրավվածության աստիճանը, ինչն էլ ենթադրում է, որ Հարավային Կովկասում կարող է ուժեղանալ տարածաշրջանային դերակատարների՝ մասնավորապես Թուրքիայի, Ռուսաստանի ու Իրանի ազդեցությունը։ Զուգահեռ՝ բացառված չէ տարածաշրջանային դերակատարների միջև լարվածության խորացումը՝ հաշվի առնելով, որ ինչպես Հարավային Կովկասում, այնպես էլ Սիրիայի հարցում մի կողմից՝ Ռուսաստանի ու Իրանի, իսկ մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիայի շահերը հակասում են։ Թուրքիային հաջողվեց Ռուսաստանին ու Իրանին դուրս մղել Սիրիայից, ուստի բացառված չէ, որ նույնը կարող է տեղի ունենալ նաև Հարավային Կովկասում՝ հատկապես որ թուրքական կողմն Արցախյան պատերազմից հետո զգալիորեն ամրապնդել է իր դիրքերը։ Ու Թեհրանի ու Մոսկվայի շահերի տեսանկյունից Հարավային Կովկասն ավելի կենսական նշանակություն ունի, քան Սիրիան։
Հաջորդ տարվա համար բնորոշ կլինեն նաև տնտեսական պատերազմներն ու պրոտեկցիոնիստական քաղաքականության մղումն առաջին պլան։ Թրամփը խոստանում է բարձրացնել մաքսատուրքերը Չինաստանի ու Եվրոպայի համար, իսկ Բրյուսելն ու Պեկինն իրենց հերթին են խոստանում պատասխան քայլեր ձեռնարկել։ Ռուսաստանի ու Իրանի նկատմամբ էլ պատժամիջոցային քաղաքականությունն, ըստ էության, կշարունակվի։ Ըստ որոշ փորձագետների, այս ամենը կարող է հանգեցնել մատակարարման շղթաների խաթարման, թանկացումների ու համաշխարհային տնտեսության աճի խաթարմանը։ Ուստի, այս պայմաններում Հայաստանը պետք է ադապտացվի նոր իրավիճակին ու այնպիսի քաղաքականություն վարի, որ մեր շուկան դառնա գրավիչ։ Բայց եթե հայթուրքական սահմանի բացման թեման ակտուալ դարձավ, ապա պետք է պատրաստ լինել թուրքական էժան ապրանքների ներհոսքին, որը կարող է Հայաստանի տնտեսվարողներին բարդ իրադրության առաջ կանգնեցնել։
Մյուս կողմից էլ՝ շարունակվելու է միջազգային մակարդակով տնտեսությունների ռազմականացումը։ Բազմաթիվ երկրներ արդեն սկսել են խոշոր ռազմական բյուջեներ ձևավորել հաջորդ տարվա համար, ինչն էլ իր հերթին մեծացնելու է սպառազինությունների մրցավազքը։ Իսկ սպառազինությունների կուտակումը պայմաններ է ստեղծում նաև հակամարտությունների բռնկման համար։ Հարավային Կովկասում ևս առկա է ռազմական բախման հավանականությունը։ Ի մասնավորի՝ Ադրբեջանը ցույց է տալիս, որ շահագրգռված չէ խաղաղության պայմանագրի կնքմամբ ու արագ տեմպերով շարունակում է զինվել, Թուրքիան էլ մեծապես օգնում է նրան այս հարցում և վարժեցնում է ադրբեջանական զինծառայողներին։ Բացառված չէ, որ հաջորդ տարի Բաքուն փորձի նոր էսկալացիա հրահրել, որպեսզի Հայաստանին զիջումների դրդի։ Ուստի, պետք է ամեն կերպ պատրաստված լինել զարգացումների նման սցենարի՝ մանավանդ որ ադրբեջանական կողմից սաստկանում է ագրեսիվ հռետորաբանությունը։
Ինչ վերաբերում է եկող տարվա ներքաղաքական զարգացումներին, ապա այն բուռն զարգացումներով կարող է աչքի ընկնել՝ հաշվի առնելով նաև այն իրողությունը, որ 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից առաջ քաղաքական ուժերը փորձելու են դիրքավորվել։ Բայց մեկ իրողություն պարզ է, որ իշխող կուսակցության և դրա ղեկավարի վարկանիշը շարունակաբար անկում է գրանցում։ Մարդիկ սպասում են, թե իշխանություններն ինչպես են հերթական զիջումները կատարելու հակառակորդին, ինչպես են թշնամական թեզերը ներմուծելու մեր հանրային դիսկուրս։ Եվ հասարակական դժգոհությունների ուղղորդման պարագայում հնարավոր է նաև արտահերթ ընտրությունների կամ իշխանափոխության հեռանկարը։ Մի կողմից էլ՝ բացառված չէ նաև իշխող թիմի «պայթեցումը» ներսից, քանի որ չկա միավորող գաղափարական գործոն, թիմի ներսում միմյանց նկատմամբ թշնամանքն ու խոր անվստահությունն է թագավորում։
ԱՐՍԵՆ ՍԱՀԱԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
В Китае реализуют крупнейший в мире гидроэнергетический проект
Житель Калифорнии сорвал один из крупнейших джекпотов в истории лотереи Mega Millions в размере 1,3 млрд. долларов
Tasnim: В Иране капитан полиции погиб в результате нападения террориста-смертника
Аббас Аракчи: 2025 год станет важным годом с точки зрения ядерного вопроса Ирана
В городе Коджаэли в Турции прогремел взрыв в жилом доме: пострадали 13 человек
В Москве экстренно приземлился рейс Ташкент - Франкфурт-на-Майне
Reuters: Пророссийские хакеры временно вывели из строя сайты МИД Италии и двух аэропортов Милана
Кандидат в канцлеры ФРГ: Отправка немецких миротворцев в Украину возможна лишь при согласии России
Фидан и Блинкен обсудили по телефону вопрос курдских сил и «стабильность» в Сирии
В Армении машина насмерть сбила пешехода
Иран отказался от участия во Всемирной выставке в Японии «после рассмотрения условий»
Ливан выслал в Сирию около 70 сирийских офицеров и солдат
«Кухня — это моё, это душа»: Жорж Арутюнян - непрофессиональный кулинар из Бельгии о профессиональной любви к армянской кухне
Лавров и Байрамов обсудили ситуацию вокруг крушения самолета «Азербайджанских авиалиний»
До 8 января включительно прием посетителей в консульском отделе посольства РФ в РА осуществляться не будет
В Москве экстренно приземлился рейс Ташкент - Франкфурт-на-Майне
На автодороге Апаран-Нигаван застрял большегруз с прицепом: скопилось около 30 фур
В ряде регионов Армении идет слабый снег
Эксперт: Имеем дело с кризисными показателями, которые отображают всю реальность экономики Армении
Российский «Газпром» с 1 января прекратит поставки газа в Молдову
Глава МВД Армении провела рабочее совещание в Армавирской области
Землетрясение в Грузии: оно ощущалось также в Шираке и Лори силой 3-4 балла
Alpha News: Армения может выйти из ОДКБ, но не может уйти из региона — Виктор Согомонян
Азербайджан меняет срок временного пребывания для граждан России
В некоторых регионах Армении наблюдается туман
Умерла актриса Оливия Хасси, сыгравшая Джульетту
Никол Пашинян: Результат моего теста на ковид окончательно отрицательный
Погода в Армении: ожидается похолодание
В Баку совершил вынужденную посадку авиарейс Дубай-Москва
«Во внешнеполитических отношениях Армения стала гостем: главная цель руководства нашей страны - зарабатывать деньги»: «Паст»
В связи с авиабилетом Тиграна Авиняна в мэрии произошло увольнение: «Паст»
Армянские добровольцы отправились в Анапу, чтобы помочь ликвидировать последствия стихийного бедствия: «Паст»
Какие проекты были наиболее обсуждаемыми и какие государственные ведомства наиболее активными с точки зрения законодательных инициатив в уходящем году? «Паст»
«Я родился в Арцахе»: стартовала еще одна образовательная программа по инициативе Сергея Смбатяна
Globe Soccer Awards: Роналду - лучший бомбардир всех времен
Товарооборот между Узбекистаном и Арменией составил 18,7 млн. долларов
Пашинян остался доволен своим решением
La Repubblica: Туристы выбирают Армению за ее природу, превосходные вина и богатую кухню
Статистика: В Армении – самый низкий уровень инфляции среди стран ЕАЭС
Главы МИД Турции и Азербайджана провели переговоры
В Армении машина насмерть сбила пешехода
Обвинение в отношении мэра Степанакерта Давида Саркисяна изменено
В России могут ввести запрет на звонки из зарубежных стран
Армения на фоне крушения азербайджанского самолета не будет ограничивать авиасообщение с РФ
Пусть праздник согреет сердца: Idram и IDBank для детей героев
Роберт Кочарян провел заседание парламентской фракции блока «Армения»
Родственники пропавших без вести военнослужащих проводят встречу со спикером парламента Армении
Армения – одно из главных направлений россиян для отдыха на новогодние каникулы
С гирляндами и огоньком: Автоелка колесит по улицам Еревана
Алиев продолжает держать наземные границы на замке под предлогом карантинного режима
