«Ծիսական ավտորիտարիզմը» հակադրվում է պուտինյան սանձարձակություններին
ՄՇԱԿՈՒՅԹ«Փաստ» օրաթերթի հյուրն է հրապարակախոս Արա Նեդոլյանը
– Պարոն Նեդոլյան, ռեալ համարո՞ւմ եք, որ ԵՄ–Հայաստան համաձայնագիրը կարող է լինել կամուրջ արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև:
– Ուշադրություն դարձնենք այն հանգամանքին, որ կամրջի մասին տեսությունը իրոք որ շրջանառության մեջ գցեց ռուսական կողմը, մասնավորապես՝ հրապարակախոս–պաշտոնյա Մարկեդոնովը:
Կարելի է ենթադրել, որ Ռուսաստանն ինքն իրեն այդպես բացատրեց կատարվածը, գտավ դրա մեջ մխիթարանք: Իսկ իրականում, իմ կարծիքով, կատարվածը Ռուսաստանի հետ կապ չունի, համաձայնագիրը վկայում է ընդամենը, որ Հայաստանը ձգտում է մնալ մեծ աշխարհի, կամ քաղաքակիրթ աշխարհի գրկում, բայց ստիպված է, ցավոք, այս կամ այն ձևով, խորամանկությամբ դիմակայել Ռուսաստանի իշխանությունների՝ Հայաստանը մեկուսացնելու ձգտմանը:
– Իսկ Ռուսաստանն իրականում շահագրգռվա՞ծ է դրանով: Եվ գուցե այն, ինչ վերջերս կատարվեց նրանց լրատվամիջոցներով, ընդամենը շոո՞ւ էր, որը միտում ուներ փրկել մեծապետական ինքնասիրությունն արտաքին հայացքներից:
– Կարծում եմ այն, ինչը և՛ վերջերս, և՛ պուտինյան իշխանության ողջ ընթացքում կատարվում է ռուսական ԶԼՄ–ներում, ռուսական հետկայսրական համատարած այլատյացության շարքային դրսևորում է: Այս անգամ պարզապես ինֆորմացիոն առիթ տվեց Հայաստանը, և այն կոտրվեց Հայաստանի գլխին:
Ռուսական մամուլ, կայքեր կարդացողի համար նորություն չէ, որ երբ այնտեղ ցանկացած առիթով հիշատակվում են ցանկացած երկիր, ժողովուրդ, այդ թվում՝ Ռուսաստանի կազմում գտնվողները, ապա դրան հետևում է (քոմենթներում) ատելության կամ արհամարհանքի փոթորիկ: Այնպես որ, կարծում եմ, ոչ մի նոր բան էլ տեղի չունեցավ. Հայաստանը պարզապես տվեց ինֆորմացիոն առիթ, աչքի երևաց:
– Իսկ արժեքային այն համակարգերը, որոնք գոյություն ունեն այս երկու հասարակություններում՝ Ռուսաստանի և Եվրամիության երկրների, համատեղելի՞ են, որպեսզի կամուրջը կայանա:
– Արժեքները համատեղելի են ժողովուրդների, հասարակությունների համար: Դրանք բնական են և հիմնականում՝ անվիճելի այդ տեսակետից:
Այլ բան, որ ռուսական իշխանությունները տարիներ շարունակ փորձում են հնարել տարբերվող, «յուրովի» ինչ–ինչ արժեքներ: Սակայն այդ փորձերը ծիծաղից բացի ոչինչ չեն առաջացնում հենց անգամ ռուս «հայրենասերների» շրջանակներում, ընկալվում են իբրև կեղծիք ու խաբկանք:
Իր գոյության վաղ տարիներին «այլ» արժեքներ փորձում էր սահմանել նաև Խորհրդային Միությունը: Բայց երբ այդ փորձը տապալվեց, առանձնահատուկ արժեքների դարը վերջացավ: Այսօր Ռուսաստանը, ինչպես և Հայաստանը, ժողովրդավարական, ազատական եվրոպական հասարակություններ են: Ինչը և ամրագրված է Եվրոպայի հետ կնքված բազմաթիվ պայմանագրերով ու համաձայնություններով: Մնացածը՝ առեղծվածային «յուրովին», կարող են որակվել իբրև իշխանությունը զավթած խմբերի ու անձանց ոտնձգություններ՝ հենց սեփական իրական հանրային արժեքների դեմ:
– Մեր իշխանավորների իրական ցանկությունը երկրում ինչ–որ բան փոխելու, ավելի ճիշտ՝ ժողովրդավարությունը խորացնելու վերաբերյալ, որտե՞ղ կարող է սկսվել և որտե՞ղ ավարտվել:
– Մեր իշխանությունների ցանկությունները, կարծում եմ, սպառիչ նկարագրվում են «ծիսական ավտորիտարիզմ» եզրույթով: Դա այն է, երբ իբրև ծես իրականացվում են ընտրություններ, տեղի է ունենում իշխանական թևերի բաժանում, հայտարարվում են հանրային և անձնական ազատությունների, արտաքին աշխարհի հետ հարաբերությունների մասին, սակայն այդ ամենը կրում է ծիսական, ոչ իրական բնույթ:
Սկզբնական շրջանում նույնը նաև Ռուսաստանում էր: Սակայն վերջին մի յոթ–տասը տարիների ընթացքում պարոն Պուտինը չի համաձայնում պահել նույնիսկ բարիդրացիական ծիսակարգը: Չափազանց անկարգ է դարձել նույնիսկ օլիգարխիկ հասարակության չափանիշներով, վնասում է բիզնեսին, յուրայիններին, մի խոսքով՝ համը հանում է: Հայաստանի իշխանությունը Եվրամիության հետ կնքած Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի միջոցով ցանկանում է ունենալ որոշակի, հարաբերական ու թույլ, բայց պաշտպանիչ վահան պուտինյան սանձարձակությունների դեմ: Քանզի նրանք, ի տարբերություն Պուտինի, շարունակում են գնահատել արտաքին պարկեշտությունը, ծեսը:
Սա՝ իշխանությունների տեսակետից: Իսկ հասարակության համար այդ պայմանագիրը կարող է դառնալ սեփական, իրական արժեքների ու շահերի արտաբերման ու պաշտպանության մի հռչակագիր: Կամ՝ նույնիսկ մեխանիզմ: Քանի որ ներդաշնակ է, ինչպես ասացի, հանրային իրական արժեքներին:
Գոհար Սարդարյան