«Տա­րի­ներ շա­րու­նակ բիզ­նե­սը պա­հել են կո­ռուպ­ցի­ա­յով». ՓՄՁ–նե­րի վախն ու հար­ցադ­րում­նե­րը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ստվերը ոչ միայն խոշոր, այլև փոքր և միջին բիզնեսում է` սկսած մաքսային ներմուծումներից, վերջացրած` հարկային տեսուչ– ՓՄՁ պայմանավորվածություն: Ստվեր ասվածն ավելի շատ խոշորի հետ է ասոցացվում, որովհետև մարդիկ տեսնում են, թե ինչպես է խոշոր բիզնեսով զբաղվող արտոնյալ անձն արագ հարստանում: Ոչ ոք չի կարող ասել, որ ստվերը միայն խոշորում է. պարզապես խոշորում շատ ավելի մեծ թվեր են, փոքրում ու միջինում` ավելի փոքր: Նման համոզմունք ունի ՓՄՁ համագործակցության ասոցիացիայի նախագահ Հակոբ Ավագյանը, ով ստվերը դուրս բերելու 4 հիմնական մեխանիզմ ու պայման է առանձնացնում նոր կառավարության համար: 

«Առաջին պայմանը քաղաքական կամքն է, քաղաքական ազատությունը, ինչն ունենք այս պահին: 2–րդ` պետք է լինեն այնպիսի մեխանիզմներ, որոնք հնարավորինս կբացառեն մարդկային գործոնը: Օրինակ` միևնույն ՀԴՄ–ով երկու տնտեսվարող իրենց հասույթը չեն կարող ֆիքսել` օրենքն արգելում է: Սա այս օրերի ամենավառ օրինակներից է: Բայց օրենքից դուրս այլ պայմանավորվածություն է լինում, ինչի մասին ակնհայտ հայտարարեցին թե՛ տնտեսվարողները և թե՛ ՊԵԿ ներկայացուցիչները: Սա նշանակում է, որ մարդկային գործոնի արդյունքում մենք ունենում ենք ինչ–որ ստվերային գործող մեխանիզմներ: Պետք է դուրս բերել մարդկային գործոնը: Իսկ եթե մարդկային գործոնից դեռ չենք կարողանում հրաժարվել, ապա պետք է կադրային լուրջ փոփոխություններ լինեն, որոնք բացի «վերադաս» մասից , այլ շերտեր էլ կընդգրկեն: Գերփոքր բիզնեսի դեպքում ասվածն ավելի ակնառու է. երբ նշված բիզնեսի ներկայացուցիչը նոր հարկային տեսուչի կամ սննդի անվտանգության նոր տեսուչի է հանդիպում, նոր կուլտուրա է տեսնում»,–«Փաստ»–ի հետ զրույցում նշեց Հ. Ավագյանը: 

Որպես 4–րդ կետ, նա առանձնացրեց պարզ իրազեկվածության խնդիրը: «Մարդկանց իրազեկվածությունը պետք է բարձրացնել. ինչպե՞ս իրենց հարկերը հաշվարկեն, ինչպե՞ս հրաժարվեն ստվերային մեխանիզմներից: Հիմա իրենք հրաժարվել են, որովհետև հակառակ կողմի մոտ վախի մթնոլորտ կա: Բայց շատերի մոտ էլ կա իրավիճակ` «հիմա ինչպե՞ս ենք աշխատելու» հարցադրմամբ: Կոռուպցիան հյութեղ ու գայթակղիչ երկկողմանի գործարք է: Նա տարիներ շարունակ այդ գործարքով պահել է իր բիզնեսը: Հիմա այդ գործարքը «կտրվել» է: Այսինքն` այժմ լուրջ աշխատանքներ պետք է տարվեն նաև իրավագիտակցության բարձրացման առումով»,– ասաց մեր զրուցակիցը:

Նշենք, որ ՓՄՁ ներկայացուցիչները ՀԴՄ տրամադրելու հարցում այդքան էլ առատաձեռն չեն: Խոսքը հատկապես փոքր խանութների մասին է: Մի կողմից կա այն տրամադրելու պահանջ, բայց մյուս կողմից` անգամ սնանկացման վտանգի առաջ կանգնելու խնդիր: Հակոբ Ավագյանի հետ զրույցում փորձեցինք հասկանալ նաև այս հարցի շուրջ առկա խնդիրների լուծման հնարավորությունը:

Նա նշեց, որ կան և՛ օբյեկտիվ, և՛ սուբյեկտիվ պատճառներ, որոնց արդյունքում ՓՄՁ ներկայացուցիչները ՀԴՄ չեն տալիս:

«Բացի այդ, այստեղ միայն ՀԴՄ–ի խնդիրը չէ: Եթե հարցն ընդհանուր դարձնենք, ապա լինի ծառայություն, արտադրություն, թե վաճառք, կա հասույթը ճիշտ ֆիքսելու խնդիր: Այսինքն` հասույթը ճիշտ հայտարարագրելու, պետությանը ճիշտ ներկայացնելու և պետությանը չխաբելու խնդիր: Մի բան է հստակ` նույն քաղաքական կամքից ու քաղաքական հայտարարություններից ելնելով, բոլորն այսօր պետք է վերադասավորվեն, որովհետև ռիսկերն արդեն անձնապես իրենք են կրում: Այսինքն` ոչ մի պայմանավորվածություն իրենց այլևս չի փրկի` պետք է գրագետ հաշվապահություն վարեն և հասույթները հայտարարագրեն: Վերոնշյալ իրազեկվածության, գրագիտության բարձրացման կետերով պետք է անցնեն նաև ՓՄՁ ներկայացուցիչները` հասկանալու, թե ինչպե՞ս վարել ճիշտ հաշվապահություն, բայց չխաբել պետությանը, ինչի խնդիրը մենք ունենք»,–շեշտեց նա:

Մյուս խնդիրը, ըստ մեր զրուցակցի, օրենսդրական է. «Իրենք շարունակելո՞ւ են մնալ շրջանառության հարկի ռեժիմում: Այսօր գործող շեմի համաձայն` մինչև 115 միլիոն դրամ շրջանառություն ունեցողները կարող են գործել շրջանառության հարկի ռեժիմում: Բայց Հարկային օրենսգրքով մյուս տարվանից այդ շեմն իջնելու է մինչև 58 միլիոնի: Այստեղ սկսում է վախ առաջանալ: Կան տնտեսվարողներ, կարող եմ ասել նաև ՓՄՁ–ների նույնիսկ մի ստվար զանգված, որոնք վախենում են հասույթը ֆիքսել` հաշվի առնելով, որ մյուս տարվանից արդեն ոչ թե շրջանառության, այլ ավելացված արժեքի հարկ և շահութահարկ են վճարելու: Հարկային բեռը բարձրանում է և վախենալով այդ բեռից, իրենք փորձում են իրական հասույթը չֆիքսել: Եթե իրենք հասույթը ճիշտ ֆիքսեն, ապա մյուս տարվանից հարկային բարձր բեռի տակ են հայտնվելու: Այս պարագայում պետք է նախօրոք երկարաժամկետ օրենսդրական փոփոխություն արվի, որի լուծումը կլինի, օրինակ, հետևյալը. 3–5 տարի շրջանառության հարկի գործող շեմը մնալու է, դուք էլ հարկային բարձր բեռի տակ չեք լինելու»:

Հակոբ Ավագյանը հայտնեց, որ մոտ երկու շաբաթ առաջ այս առումով նոր կառավարությանը առաջարկ են ներկայացրել. «Մենք ֆոկուս խմբով փորձեցինք հավաքել ՓՄՁ ներկայացուցիչներին: Իրենք քննարկումներ արեցին և դուրս բերեցին այն առաջնահերթ խնդիրները, որոնք իրենց խանգարում են օրենսդրական դաշտում: Բացի այդ, առանձնացրել ենք նաև օրենքի կիրառելիության խնդիրները: Ամբողջ փաթեթն արդեն մուտք է արված կառավարություն, սպասում ենք: Խնդրել ենք, որ վարչապետը ՓՄՁ խորհրդի նիստ հրավիրի»:

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում