Դատավորները չեն կարողանում առանց մեսիջի կողմնորոշվել. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Այն, ինչ տեղի է ունենում այս օրերին, ոչ թե Սահմանադրական կարգի հաստատում է, այլ արդարադատություն իրականացնող ողջ համակարգի հաստատում: Ու եթե իրավապահ մարմինները նախկինում Սահմանադրությունն ու օրենքները մի կողմ են թողել ու սպասարկել են իշխող վերնախավի շահերը, ապա հիմա, ըստ էության, կարող ենք ասել, որ ունենք անկողմնակալ դատարան, որը չի ղեկավարվում իշխող կուսակցության վերնախավի կողմից, իսկ դատարաններն էլ չեն սպասարկում այդ կուսակցության շահերը: 

Այսինքն, իրավապահ համակարգն անկախությունից հետո առաջին անգամ շանս է ստացել գործունեություն ծավալել երկրում գործող օրենքների և միջազգային պարտավորությունների շրջանակներում: Բայց, որպեսզի յուրաքանչյուր մարդ իր մաշկի վրա կարողանա զգալ նոր իրողությունների պտուղները, պետք է որոշակի ժամանակ անցնի, համոզված է փաստաբան Նիկոլայ Բաղդասարյանը: 

Նա չբացառեց, որ վերջին շրջանում ԱԱԾ–ի բացահայտումների մասին կարող էին նախկինում նույնպես իրավապահ մարմինները տեղյակ լինել: Եթե այս հարթությամբ ենք հարցը դիտարկում, ապա հետաքրքիր է, թե ինչու իրավապահ մարմինները նախկինում իրազեկված լինելով այդ ամենի մասին՝ որևէ գործողություն չէին կատարում: Եվ այս կոնտեքստից ելնելով՝ տրամաբանական է դիտարկումը, որ այն, ինչ այս օրերին տեղի է ունենում, եղած իրողություններին պետական մակարդակով բոլորովին նոր իրավական մոտեցում ցուցաբերելու արդյունք է: 

«Թավշյա հեղափոխությունից հետո ստեղծված իրավիճակում, երբ իշխանությունների բիզնես շահերը սպասարկելու խնդիր այլևս չկա, իրավապահ մարմիններն արդեն շահագրգռված էին, որ նման դեպքերը բացահայտվեն: Ինչ վերաբերում է հարցին, թե իրականացվող բոլոր գործողությունները համապատասխանո՞ւմ են օրենսդրությամբ նախատեսված պահանջներին, ապա ասեմ, որ չունենալով ելակետային տվյալներ, դժվար է որևէ գնահատական տալ, թե իրականացվող գործողություններն օրինաչափ են, թե՞ ոչ»,– ասաց Ն. Բաղդասարյանը: Խոսելով դատավորների կողմից վերջին շրջանում իրենց իսկ նախկին որոշումներին հակասող, այսպես ասած՝ «մարդասիրական» որոշումներ ընդունելու մասին, փաստաբանը նշեց, քանի որ երկար տարիներ դատական համակարգը գոյատևել է վերևից տրվող ցուցմունքների համաձայն, հիմա, երբ նման «պատվեր» չկա, իր մոտ նույնպես այնպիսի տպավորություն է, որ նոր իրողությունների պայմաններում դատական համակարգի գործելաոճում որոշակի շփոթմունք կա:

«Անկախությունից ի վեր մեր դատական համակարգը գործել է տվյալ ժամանակների իշխանությունների ցուցումներով: Եվ հիմա, երբ իրավիճակ է փոխվել, դատարանների համար նոր իրողությունների պայմաններում նորովի աշխատելն ինչ–որ տեղ դժվարություն է առաջացրել: Դժվար է մեկ ամսում աշխատանքի ոճը փոխել: Կան դատավորներ, ովքեր երկար տարիներ այդ ոճով են աշխատել, հիմա, ասենք, եկել է թոշակի գնալու պահը, և պարզվում է, որ վերջին 20 տարիների ընթացքում նրանք սխալ են աշխատել: Իմ կարծիքով, դա է պատճառը, որ շատերը չեն կարողանում իրենց պատշաճ դրսևորել: Եվ ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն է, որ դատավորները չեն հասկանում, թե ինչ պետք է անեն: Որևէ մեկը այլևս մեսիջ չի ուղարկում, նրանք էլ շփոթմունքի մեջ են»,– ասաց Ն. Բաղդասարյանը: 

Փաստաբանը հույս ունի, որ դատավորները շատ արագ կկարողանան դուրս գալ այդ «հոգեվիճակից» և կկարողանան վերափոխվել և աշխատել օրենքների և Սահմանադրության պահանջների համապատասխան: Խոսելով նախորդ ռեժիմների օրոք վերևներից ստացած «հրահանգների» շրջանակներում այս կամ այն անձի համար դատավճիռներ «ձևելու» գործելաոճի հետևանքների մասին՝ փաստաբանը նշեց, որ անշուշտ կլինեն այնպիսի դատավորներ, որոնք նույնպես կկանգնեն արդարադատության առջև:

«Եթե ուսումնասիրենք դատավորների կողմից նախկինում կայացված որոշումները, ապա բազմաթիվ են այնպիսիք, որոնց մեջ կարելի է քրեական տարրեր հայտնաբերել: Այսինքն, քիչ չեն դեպքերը, որ անարդարացի դատական ակտ կայացնելու ժամանակ դիտավորություն է եղել»,– ասաց Ն. Բաղդասարյանը:

Նա նաև նշեց, որ դիտավորության տարրեր պարունակող դատավճիռների բեկանման դիմումների հոսք դատարաններ դժվար լինեն, քանի որ օրինական ուժի մեջ մտած վճիռների բեկանման համար օրենսդրությամբ սահմանված կարգով պետք է նոր ի հայտ եկած հանգամանք լինի, իսկ պատիժը կրելուց հետո վճիռը բողոքարկելու դեպքերով նոր քննություն սկսել հնարավոր է:

«Մենք ունեցել ենք դեպքեր, երբ անձը 40– ական թվականներին դատապարտվել է, ապա վճիռը փոփոխվել է, այսինքն՝ խորհրդային ժամանակաշրջանի ընթացքում ընդունված անօրինական դատական ակտերը նորանկախ Հայաստանի պայմաններում վերանայվել են: Ըստ էության, եթե անձինք ունեն հիմնավոր փաստարկներ, ապա կարող են դիմել Վճռաբեկ դատարան արդեն իսկ հրապարակված դատական արկտերը վերանայելու համար»,– ասաց Ն. Բաղդասարյանը:

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում