Խու­սա­փել ծայ­րա­հեղ փոր­ձար­կում­նե­րից. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ընտրական բարեփոխումների շրջանակներում քննարկվում է հանրապետության մակարդակով ռեյտինգային համակարգի անցման հնարավորությունը: Քննարկվում է նաև անցողիկ շեմը 1 տոկոսով իջեցնելու հարցը` կուսակցությունների դեպքում առաջարկվում է դարձնել 4, դաշինքների դեպքում` 6 տոկոս:

«Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ» հ/կ նախագահ Արտակ Կիրակոսյանն անցողիկ շեմն իջեցնելու առաջարկը դրական է համարում:

«Խնդիրը հետևյալն է. քաղաքական կուսակցությունները դեռևս կայացած չեն, իսկ ներկա իրավիճակում իրենց ապագան ավելի է խճճվում: Պարզ չէ, թե ով ինչ դեր կարող է ունենալ: Ըստ իս` անցողիկ շեմն իջեցնելու հնարավոր փոփոխությունը շատ լավ է, որովհետև մենք կունենանք տարբեր կուսակցությունների ներկայացվածություն: 

Գլոբալ առումով տարիներ շարունակ ընդդիմությունը մեկ խնդիր է դրել`օրենքի և իրավունքի գերակայությունը: Այսինքն` նորմալ ընտրություններ անցկացնելու խնդիր է դրել, և որ ընդունվող օրենքները պարտադիր չլինեն միայն ինչ-որ մի մասի համար, իսկ արտոնյալների համար` ձևական բնույթ կրեն: Հույս ունեմ, որ հիմա օրենքի գերակայության իմաստով դաշտը կմաքրվի, և կգանք մի իրավիճակի, որի ընթացքում ձախական, աջական կուսակցություններ կտեսնենք և ավելի գաղափարական պայքարի դաշտ կտեսնենք: Գաղափարական տարբեր ուղղությունների զարգացման համար խորհրդարան ոտք դնելը շատ կարևոր է: Խորհրդարանում խմբակցություն կամ ձայն չունենալու դեպքում հանրային դաշտում երևալը մեզ մոտ շատ դժվար է»,- «Փաստ»-ի հետ զրույցում ասաց Ա. Կիրակոսյանը` հավելելով, որ առաջարկվող փոփոխությունը նպաստելու է կուսակցությունների կայացմանը:

Ա. Կիրակոսյանը չի կիսում այն կարծիքները, թե անցողիկ շեմը իջեցնելը ճիշտ չէ: Ըստ նրա` յուրաքանչյուր չկայացած կուսակցություն կայանալու նպատակով կարող է հայտնվել խորհրդարանում, ինչը ոչ թե բացասական երևույթ է, այլ շատ լավ է ու ճիշտ. «Բոլոր կուսակցություններում, ըստ էության, որպես գաղափարական, մի քանի հոգու գիտենք: Այսօր ՀՀԿ-ն դեմ է խոսում այս ամենին, բայց իրենք էլ են խոստովանում, որ իրենց գաղափարական կորիզը խորհրդարանում հազիվ թե 10 հոգի լինի: Մնացածը, այսպես ասած, քվեարկող մեքենա են: Իսկ որքան հասարակության տարբեր սեգմենտներ ներգրավված լինեն, որքան տարբեր գաղափարներ ներկայացնողներ լինեն, այնքան հետաքրքիր և արդյունավետ կլինի»:

Ինչ վերաբերում է հանրապետության մակարդակով ռեյտինգային համակարգին անցնելու առաջարկներին, մեր զրուցակիցը նախ ընդգծեց.

«Հարցը բարդ է` բոլոր ժամանակների համար լավագույն լուծում չկա: Մեծ իմաստով ես ռեյտինգային համակարգը հեռանկարային եմ համարում, բայց ինչպես տեսանք նախորդ ընտրություններում, այն ուղղակի դարձավ օլիգարխներին ներքաշելու մեթոդ, որ շահագրգռված լինեն ու փող դնեն: Հիմա վերոնշյալ պարագայում հարցն իսկապես քաղաքական մոտեցումների դաշտում է: Այսինքն` ինչպե՞ս են կուսակցությունները պատկերացնում, ինչպես են իրենց տեսնում այդ պարագայում: Մյուս կողմից էլ կա վտանգ, որ կունենանք մի իրավիճակ, ըստ որի` մարդիկ ընտրություն կկատարեն միայն կուսակցության լիդերով, իսկ մնացած ցուցակը բացարձակ կարևոր չի լինի: Բայց այդ համակարգի մեջ լավ պոտենցիալ կա. մարդիկ ուղղակի ընտրության հնարավորություն ունեն, կա նաև ներկուսակցական դեմոկրատիայի հանգամանքը. այսինքն`առաջին շարքերում ընդգրկում եմ ոչ թե նրանց, ովքեր ինձ հավատարիմ են ու դուր են գալիս, այլ նրանց, ովքեր հանրության մեջ վստահություն են վայելում: Մեծ հաշվով` առաջնաին խնդիրը ընտրական գործընթացներում փողի ազդեցության նվազեցումն է: Կարծում եմ` ամբողջովին ծայրահեղ փորձարկումներ պետք է չանենք»,-ասաց նա` ընդգծելով, որ ինչ-որ ձևով ռեյտինգային համակարգը պետք է մնա` խոսքը առաջարկվող հանրապետության մակարդակով ռեյտինգայինի ներդրման մասին է:

Դիտարկմանը, թե արդյո՞ք ընտրողի համար դժվարություն չի առաջանա հանրապետության մակարդակով ռեյտինգայինի դեպքում, մեր զրուցակիցը պատասխանեց. 

«Չեմ կարծում, թե էական խնդիր կլինի, որովհետև մեր երկիրն այդքան մեծ չէ ու քաղաքական դաշտում երևալու մեծ խնդիր չեմ տեսնում: Այսինքն` մեր քաղաքական գործիչները տեսանելի են և ընտրողին թերագնահատել չարժե: Հակառակը` մի քիչ պետք է, որ ընտրողն էլ շահագրգռված լինի, հասկանա` ով է, ինչ է ներկայացվող անձը: Իսկ առկա համակարգը նեղացնում է գաղափարական, մարդկային ռեսուրսի խնդիրները»:

Նրա խոսքով` ամենավատ Ընտրական օրենսգրքով էլ կարող ենք լավ ընտրություններ անցկացնել, որտեղ բարդ տեխնիկական դրույթներ չեն լինի: Արտակ Կիրակոսյանը նշեց, որ մեզ մոտ հիմնական խնդիրներից են ադմինիստրատիվ ռեսուրսը, բռնությունը, ընտրակաշառքը:

«Խնդիրը նշվածների բացառումն է: Դրանք պետք է օրենսդրությամբ ու քաղաքական կամքով լուծվեն, հիմնականում իրավապահ համակարգի միջոցով, որովհետև նշվածները կազմակերպված հանցավորության տեսակներ են: Պետք է ռեալ օպերատիվ աշխատանք կատարվի: Օրինակ` օրենսդրական որևէ փոփոխություն չի օգնի, որ ընտրակաշառքները բացառվեն: Պրակտիկան ինչպիսի՞ն է. ասում ենք` ընտրակաշառքներ են եղել, ասում են` կոնկրետ մարդկանց ցույց տվեք: Սա մոտավորապես նույնն է, որ, օրինակ, թմրանյութերի հետ կապված հանցավորության դեմ պայքարում սկսես ամենավերջից` թմրանյութերից կախվածության մեջ գտնվողից: Այդպես չի ստացվի: Պետք է օպերատիվ աշխատանք լինի, ըստ որի` կհայտնաբերվեն կաշառքի ձևավորման որջերը»,-ասաց նա` ավելացնելով, որ այդ առումով իրավապահ մարմինների ներկայիս գործողությունները հույս են ներշնչում:

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում