Զիբիլը ժամանակին տեղափոխելու, ջրամատակարարում կազմակերպելու քաղաքականը ո՞րն է. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Քաղաքական գիտությունների դոկտոր Գարիկ Քեռյանն, անդրադառնալով Երևանի և հանրապետության մյուս երկու խոշոր քաղաքների ավագանուն, ըստ այդմ՝ քաղաքապետի ընտրությունները քաղաքականացնելուն, Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցի իր միկրոբլոգում գրել է. «Զիբիլը ժամանակին տանելու, ջրամատակարարում և այլն կազմակերպելու քաղաքականը ո՞րն է: Արդյոք նույն գործառույթները չունի՞ մարզպետը, որին ոչ թե ընտրում, այլ նշանակում են: Նույն անիմաստ քաղաքականացված ընտրություններն են Գյումրիում և Վանաձորում: Առաջարկում եմ վերանայել հանրապետության երեք խոշոր քաղաքների կառավարման այս մեխանիզմները: Օրինակ՝ վատ կլինի՞, եթե քաղաքապետին նշանակի վարչապետը, և որպես հույժ կարևոր պաշտոնյա, նրա թեկնածությունը հաստատի խորհրդարանը: Այսպիսով համ ավելորդ ընտրական ծախսերից կխուսափենք, համ էլ գզվռտոցից կպրծնենք»,- գրում է Քեռյանը:

Նրա դիտարկմամբ, Երևան քաղաքի և հանրապետության մնացած տարածքի համեմատական տնտեսա-քաղաքական նշանակության, բնակչության թվաքանակի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ Երևանը իր ռեսուրսներով զգալիորեն գերակա դիրք ունի, որը նաև ազգային անվտանգության խնդիր է: «Փաստորեն, անիմաստ կերպով քաղաքականացնում ենք մայրաքաղաքային տնտեսության կառավարման գործը, ավագանին վերածում ենք շոուի: Փորձն արդեն կա: Իսկ ավելի լուրջ՝ պետության մեջ պետություն ենք ստեղծում իր քաղաքականացված կառավարման ինստիտուտով»,- «Փաստ»-ի հետ զրույցում նշում է քաղաքագետը:

Ժողովրդավարության հաստատման ճանապարհին մի երկիրը չպետք է միանշանակ մյուսին ընդօրինակի: Եվ եթե լավ ուսումնասիրվեր արևմտաեվրոպական երկրների փորձը, ապա պետք է որ ուսումնասիրված լինեին նաև դրանց հետևանքով առաջացած ճգնաժամերը: Բացի այդ, Հայաստանի առանձնահատկություններից ելնելով, Գ. Քեռյանի կարծիքով, նման ձևով քաղաքապետի ընտրություն անցկացնելը մեր երկրում ոչ միայն աննպատակահարմար է, այլև նույնիսկ մարտահրավեր ազգային անվտանգությանը: Եվ խոսքը միայն մայրաքաղաքի բնակչության թվաքանակին, տնտեսական պոտենցիալին չի վերաբերում, այլ իր ունեցած ռեսուրսներին և տեսակարար կշռին, քանի որ այդ տեսանկյունից այն կազմում է հանրապետության կեսից ավելին: 

«Եվ ստացվում է, որ Երևանը պետություն է պետության մեջ, իսկ Երևանի քաղաքապետը՝ վարչապետին հակակշիռ, քանի որ կառավարման առումով բավականին մեծ անկախություն ունի: Այս պայմաններում, դե ֆակտո, ստացվում է, որ, օրինակ, Երևանի քաղաքապետն ու ավագանին իրենց կշռով շատ ավելի հզոր են, քան Ազգային ժողովը կամ վարչապետը: Այսինքն՝ ստացվում է, որ քաղաքական իշխանության փոփոխության դեպքում կարող է երկիշխանություն ձևավորվել, ինչը չի կարող 2 միլիոնանոց բնակչություն ունեցող երկրում հանդուրժելի լինել, այն էլ, երբ բնակիչների ստվար մասն ապրում է մայրաքաղաքում»,- ասաց Գ. Քեռյանը: 

Այստեղ խորը մտորումների առիթ կա և հարկավոր է եղած միջազգային փորձից օգտվել, համոզված է նա: Մյուս կողմից, եթե Երևանը մարզի կարգավիճակ ունի, ապա ինչպես կարող է մարզպետի պաշտոնը նշանակովի լինել, իսկ քաղաքապետինն՝ ընտրովի: 

«Եվ, փաստորեն, քաղաքապետին, որը մարզպետի կարգավիճակ ունի, առանձնացնում ենք և դարձնում քաղաքական և արհեստականորեն ստեղծում ենք ևս մեկ ներքաղաքական ճգնաժամերի, կուսակցական գզվռտոցների և երկիշխանական վտանգավոր իրողության առաջացման հարթակ: Այս հարցը պետք է լուծվի, որպեսզի այլևս հնարավոր չլինի երկրի կառավարման ընթացքում ճգնաժամային իրավիճակների առջև կանգնեցնել իշխանություններին»,- համոզված է քաղաքագետը:

Ըստ նրա, կարելի է գնալ հետևյալ ուղղությամբ. Երևանի քաղաքապետին առաջադրի վարչապետը, բայց նրա թեկնածությունը հաստատի ԱԺ-ն: Այդ պարագայում մենք կունենանք համապետական գործադիր մարմնի ղեկավար՝ վարչապետի տեսքով, և վարչապետի ու ԱԺ-ի համար ընդունելի քաղաքապետ: Հակառակ պարագայում կստացվի երկրի և մայրաքաղաքի կառավարիչների անհամատեղելիություն, ինչն էլ իր հերթին ճգնաժամի կհանգեցնի: 

«Եվ եթե իրապես նայում ենք քաղաքապետի գործառույթներին, ապա հստակ է, որ օրենքը պետք է ֆիքսի, որ քաղաքապետը պետք է պարտադիր անկուսակցական լինի: Եվ եթե վարչապետի կողմից առաջադրելը կարող է երևանցիների իրավունքների ոտնահարում ընկալվել, ապա այդ պարագայում քաղաքապետը պետք է ուղիղ ընտրությունների միջոցով ընտրվի: Բայց քանի որ մենք գնացել ենք խորհրդարանական կառավարման ճանապարհով, ճիշտ կլինի, որ առաջին տարբերակն ընտրվի: Այս դեպքում, իշխանությունը հեռու կմնա հնարավոր սաբոտաժներից, ինչպես երկար տարիներ տեղի է ունեցել տարբեր երկրներում: Օրինակ՝ Ֆրանսիայում երկրի նախագահը այլ քաղաքական ուժ է ներկայացրել, վարչապետը մեկ այլ, և մեկը մյուսին սաբոտաժի ենթարկելուց ազատվելու և քաղաքական ճգնաժամից դուրս գալու համար ֆրանսիացիները մոտ 20 տարի են պայքարել»,- ասաց Գ. Քեռյանը: 

Աշխարհի փորձը հաշվի առնելու փոխարեն, հարց է ծագում, թե ինչու պետք է Հայաստանն էլ նույն «ճանապարհով» սխալվի՝ ավագանին կուսակցությունների միջոցով ընտրվի: Ըստ նրա, Երևանի նախորդ ավագանին իր ներկայությամբ արդեն իսկ ապացուցել է, որ մայրաքաղաքի կառավարման հարցում դակիչի դերում հանդես գալուց բացի որևէ այլ դերակատարում չունի: 

«Մի կողմից պասիվ ճահիճն էր, մյուս կողմից ծայրահեղական շոումենները, որի արդյունքում Երևանի ավագանին այդպես էլ չկարողացավ որևէ էական հարց լուծել: Այսինքն, փորձը ցույց տվեց, որ ավագանու ինստիտուտն անիմաստ միավոր է, որը ոչ մի քաղաքական գործառույթ չի իրականացնում: Եվ շատ հարմար պահ է, որպեսզի այս պահին քաղաքապետի ժամանակավոր պաշտոնակատար նշանակվի, ԱԺ-ն սեպտեմբերին Երևան քաղաքի կառավարման նոր օրենք ընդունի: Դրանից հետո մենք կունենանք ԱԺ արտահերթ ընտրություններ, որից հետո վարչապետը կառաջադրի քաղաքապետի թեկնածուին, իսկ նոր ընտրված ԱԺ-ն կհաստատի կամ չի հաստատի քաղաքապետի թեկնածությունը: Նույն ձևով կարելի է նաև Գյումրի և Վանաձոր քաղաքների քաղաքապետերին նշանակել, քանի որ այնտեղ նույնպես վիճակը ոգեշնչող չէ»,- ասաց Գ. Քեռյանը: 

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում