Ո՛չ թերագնահատել, ո՛չ էլ գերագնահատել. «Փաստ»
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ինչպես չգերագնահատել ու չթերագնահատել ոչ համակիրներին, ոչ էլ ընդդիմադիրներին: Այս պարզ թվացող հարցը ցանկացած իշխանության համար կենսական նշանակություն ունի մի շարք առումներով: Ընդհանրապես, իշխանությունը, թող կոպիտ չհնչի, բթանալու, իրականությունից կտրվելու հատկություն ունի: Սա գուցե և նորմալ չէ, սակայն տրամաբանական է, քանի որ հաճախ իշխանությունը սկսում է հավատալ այն ամենին, ինչ ինքն է ասում: Իսկ իշխանությունները շատ են խոսում, չնայած այս տեսանկյունից ընդդիմություններն էլ գտնվում են իշխանության հետ նույն հարթության մեջ: Սակայն, անկախ ամեն ինչից, որպեսզի իշխանությունը մշտապես սթափ գնահատի առկա իրադրությունը, այն պետք է առավելագույնս քննադատական մոտեցում ունենա և՛ իր գործունեությանը, և՛ հանրության մեջ ընթացող ու նկատվող իրողություններին:
Այս տեսանկյունից պիտի արձանագրենք, որ արդեն իսկ նկատվում են որոշակի ճաքեր տարբեր հարթակներում իշխանության ընկալումների և կատարվող գործընթացների միջև: Ի դեպ, շեշտենք, որ մեր խնդիրը ոչ թե իշխանությանը պատեհ–անպատեհ քննադատելն է, այլ մտահոգիչ երևույթների մասին բարձրաձայնելը: Իսկ մտահոգություններ այսօր իսկապես էլ կան: Դիցուք՝ Ռոբերտ Քոչարյանի շուրջ կատարվող գործընթացները, խոսքը իրավական գործընթացների մասին չէ: Ակնհայտ է, որ իշխանությունը և մի շարք այլ շրջանակներ ի դեմս Քոչարյանի չեն տեսնում ո՛չ որպես մրցակցի, ո՛չ էլ որպես հակառակորդի, այլ կերպ ասած՝ մի կողմից գերագնահատվում է հասարակության հեղափոխականությունը, մյուս կողմից՝ թերագնահատվում Քոչարյանի գործոնը:
Իսկ հնարավոր կատաղի հակառակորդին թերագնահատելը, ինչպես կասեր Նապոլեոնի ներքին գործերի նախարար Ժոզեֆ Ֆուշեն, ավելին է, քան հանցագործությունը, դա սխալ է: Ներկայիս հայաստանյան հեղափոխական և գրեթե նույնքան էլ լարված ու հեղհեղուկ իրավիճակում, իշխանությունը սխալվելու իրավունք չունի: Գումարած սրան՝ Քոչարյանը ոչ թե հնարավոր հակառակորդ է, այլ արդեն իսկ հայտարարել է այդ մասին բոլոր հնարավոր կերպերով՝ թե՛ ներկա իշխանությանը իր նկատմամբ վենդետա իրականացնելու մեջ մեղադրելով, թե՛ քաղաքական առանցք դառնալու մասին հայտարարությամբ, թե՛ արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցելու հայտով: Ավելին՝ Քոչարյանը ոչ միայն հայտարարում է, այլև շատ ակտիվ գործունեությամբ է զբաղված՝ ձեռք է բերում լրատվամիջոցներ, իր շուրջ է հավաքում տարբեր քաղաքական ուժերի կամ նրանց ներկայացուցիչների, մեծ հաշվով ստեղծում է որոշակի ցանց՝ փորձագետներով, քաղաքագետներով, քարոզչությամբ, մի խոսքով՝ անում է այն, ինչ անում են ակտիվ քաղաքական գործունեության պատրաստվող գործիչները: Վերջապես Քոչարյանը չունի փողի խնդիր, որևէ մեկի համար սա գաղտնիք չէ, ինչպես գաղտնիք չէ, որ ֆինանսական ռեսուրսը քաղաքականության մեջ կարևորագույն պայման է:
Մյուս կողմից, սակայն, անընդունելի և անտեղի են քոչարյանական վտանգը գերագնահատողները, երբեմն էլ նույնիսկ վախեցողները կամ վախի մթնոլորտ ստեղծողները: Ի վերջո, անկախ ամեն ինչից, ներկայումս առկա է որոշակի իրավիճակ՝ իր բոլոր թեր և դեմ կողմերով, այդ իրավիճակի ռացիոնալ գնահատականն այն է, որ ներկա իշխանությունը վայելում է ժողովրդական վստահություն, սա նույնպես փաստ է, որի հետ չի կարող հաշվի չնստել ո՛չ Քոչարյանը, ո՛չ էլ որևէ այլ մեկը:
Սակայն մի կողմ թողնելով Քոչարյանին, պետք է նշենք, որ ոչ միայն նրա առնչությամբ, այլ ընդհանրապես տարբեր լարվածության կենտրոնների կապակցությամբ, կարծես թե, համարժեք վերաբերմունք չի նկատվում: Իսկ լարվածության կենտրոններ, ուզենք թե չուզենք, լինելու են, դա առավել քան նորմալ է: Ի վերջո, իշխանափոխությունից հետո անցել է գրեթե 4 ամիս, հասարակական կյանքը վերադարձել է իր բնականոն հուն և այս պայմաններում արդեն հեղափոխական ոգևորությանը փոխարինելու են գալիս առարկայական ակնկալիքներ, ասպարեզում սկսում են ակտիվանալ որոշակի դժգոհություններ ունեցող խմբեր՝ լինի դա Ամուլսարի շուրջ ստեղծված թնջուկը, թե որևէ այլ բան:
Այս բոլոր տրամադրությունները պարզապես հնարավոր չէ լռեցնել հեղափոխության ոգևորության ներքո, այս բոլոր, այսպես ասած, թեժ օջախները վերջնական արդյունքում վերածվելու են ընդդիմադիր տրամադրությունների: Անտեսել դրանք պարզապես չի կարելի, ինչպես չի կարելի թերագնահատել կամ էլ համարել նախկին իշխանությունների «բզբզոց»: Ի դեպ, վերջինս բոլորովին էլ չի բացառվում, սակայն դրանից երևույթների բովանդակությունը չի փոխվում: Վերջապես մեկ այլ խնդիր է նշմարվում, երբ իշխանությանն ուղղված ցանկացած քննադատություն ընկալվում է որպես «չուզողություն», սա ամենավտանգավոր միտումներից մեկն է, որը հատուկ էր նաև նախկին իշխանությանը: Այնուամենայնիվ, հուսանք, որ այսօրինակ երևույթները կմնան միայն անցումային շրջանին հատուկ մնացուկներ և չեն դառնա նորմ, քանի որ այս դեպքում արդեն իշխանությունը պարզապես կարող է կորցնել իրականության զգացողությունը, իսկ իրականությունը բոլորովին էլ վարդագույն չէ և հղի է տարբեր շերտավորման ու բնույթի երևույթներով, իրողություններով, վտանգներով ու առավելություններով:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում