Երևան, 28.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Կաուչուկից՝ «բանջարանոցային կաշի»

ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ


Մենք գիտենք, որ...

 

Ռետինե ճտքավոր կոշիկները ստեղծվել են 19–րդ դարում, երբ սկսեցին կաուչուկից իրեր պատրաստել:

Իրականում այնքան էլ այդպես չէ :

Պարզվում է, որ դեռևս մեր թվարկությունից առաջ 1600–ականներից սկսած «ռետինե» ճտքավոր կոշիկներ պատրաստելիս են եղել Ամազոն գետի ավազանում ապրող հնդկացիները: Ամերիկայի արևադարձային անտառներում աճում է հևեա ծառը: Այս ծառը բնական կաուչուկի աղբյուր է, որը և օգտագործում էին հնդկացիները «ռետինե» ճտքավոր կոշիկներ ստանալու համար: Բնական կաուչուկը բուսական ծագում ունեցող պոլիմեր է։ Այն պարունակում է հևեածառի կաթնահյութի (լատեքսի) մեջ։ «Կաուչուկ» տերմինը ծագել է «կաուչու» բառից, որով Բրազիլիայի բնիկները կոչել են Ամազոն գետի ափերին աճող հևեայից ստացվող նյութը («կաու» – ծառ, «ուչու» – հոսել, լացել)։ «Ռետինե» ճտքավոր կոշիկներ ստանալու համար հնդկացիները իրենց ոտքերը մինչև ծնկները իջեցնում էին ինչ–որ անոթում հավաքած կաուչուկի ծառի կաթնահյութի մեջ: Այդ հյութի մեջ գտնվող լատեքսը պնդանում էր և ծածկում նրանց ոտքերը: Ստացվում էին միանվագ օգտագործման «ռետինե» ճտքավոր կոշիկներ: Այստեղ, իհարկե, սխալ է ասել ռետինե կոշիկ, ավելի ճիշտը լատեքսի կամ կաուչուկի կոշիկն է, բայց դա համարյա թե նույնն է: 

Կաուչուկի կարևոր հատկությունն առաձգականությունն է, այսինքն՝ արտաքին ուժի ազդեցությամբ իր ձևը փոխելու, օրինակ՝ ձգվելու, սեղմվելու և ապա ազդող ուժի բացակայության դեպքում իր նախկին ձևը վերականգնելու ունակությունը։ Կաուչուկն օժտված է նաև ջրի ու գազի նկատմամբ անթափանց լինելու արժեքավոր հատկությամբ։ Սկզբից կաուչուկի օգտագործումը սահմանափակ էր, քանի որ այն շոգից հալվում էր, ցրտից պնդանում, ինչպես քարը: Անհրաժեշտ էր ստանալ ավելի էլաստիկ նյութ: Դա հաջողվել է իրականացնել 1839 թվականին ամերիկացի գյուտարար Չարլզ Գուդիրին: Նա տաքացրած կաուչուկին ծծումբով խառնած նյութի մի քանի կաթիլ պատահաբար կաթեցրեց խոհանոցային վառարանի վրա և ստացավ նոր նյութ՝ ռետին, որն իր հատկություններով էապես գերազանցում էր կաուչուկին: Կաուչուկը ռետինի վերածելու այս պատահական պրոցեսը կոչվեց «վուլկանացում»՝ ի պատիվ հին հռոմեական կրակի աստծո: Իր հայտնագործությունը նա ցույց տվեց կաուչուկի վաճառականներ Թոմաս Հենկենին և Չարլզ Մակինտոշին: Վերջիններս արտոնագրեցին գյուտը և սկսեցին ռետինե իրեր արտադրել՝ սկսած 1843 թվականից: Այդ թվականին էլ հենց հայտնվեցին ռետինե երկարաճիտ կոշիկները: Չարլզ Գուդիրը փորձեց դատական գործընթաց սկսել, բայց ոչնչի չհասավ և, ամբողջ կյանքը աղքատության մեջ անցկացնելով, այդպես էլ աղքատ մահացավ: Աշխարհում սկսվեց կաուչուկային տենդը: Հասարակածային երկրներում սկսեցին ստեղծել կաուչուկի ծառերի պլանտացիաներ: Քանի որ կաուչուկի ծառ հյուսիսում աճեցնել անհնար է, 1926 թվականին խորհրդային կառավարությունը հայտարարեց սինթետիկ կաուչուկ ստանալու մրցույթ, որի մրցանակն էր 100 000 ռուբլի։ Սինթետիկ կաուչուկի ստացման առաջին արդյունաբերական եղանակը մշակել է ռուս քիմիկոս Ս. Լեբեդևը՝ էթիլային սպիրտից, և առաջարկել է արդյունաբերական նպատակով օգտագործել բութադիենը։ Ավելի վաղ ֆրանսիացի քիմիկոս Բուշարդը արհեստական կաուչուկ էր ստացել իզոպրենից: 1940 թվականին Երևանում ստեղծվեց «Նաիրիտ» գիտաարտադրական միավորումը, այստեղ արհեստական կաուչուկ ստանում էին քլորոպրենից: Բնական կաուչուկ ներկայումս ևս արտադրվում է: Հիմա ամենաշատ բնական կաուչուկ արտադրող երկիրը Մալազիան է: Գուդիրի մահից 40 տարի անց, ի պատիվ նրա է կոչվել ստեղծված մի նոր ընկերություն՝ «Գուդիր Ռաբբեր քըմփընին»: Ներկայումս այս ընկերությունը առաջատարն է աշխարհում ռետինե անվադողերի արտադրության բնագավառում:

Չարլզ Գուդիրը շատ աղքատ է ապրել, նա անգամ պարտքերի պատճառով բանտ է նստել, որը, ի դեպ, նա կատակով կոչում էր «իմ հյուրանոցը»: Միևնույն ժամանակ աղքատությունը նրան փիլիսոփա էր դարձրել: Նա ասում էր, որ կյանքը չի գնահատվում դոլարով կամ ցենտով, ինքը չի բողոքում, որ իր գցած սերմից աճած պտուղներից ուրիշներն են օգտվում, ավելի վատ է, երբ սերմը գցած է, իսկ պտուղները ոչ ոք չի հավաքում: Գուդիրը իր հայտնագործած նյութը՝ ռետինը, կոչում էր «բանջարանոցային կաշի»:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը

Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխելՄեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Տավուշում տեղի ունեցողը կոպիտ սխալների արդյունք է. ԹաթոյանՍեպտեմբերից աշակերտներն այլևս գնահատական չեն ստանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ն օկուպացված Ստեփանակերտում հանդիպել է այնտեղ մնացած արցախցիների հետ «Զանգի, ասա` ռnւմբ կա «Դալմա մոլ»-ում». զգուշացե՛ք, թիրախում երեխաներն են (լուսանկար) Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանԱզատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Հայաստանը վերածվում է Արեւմուտքի՝ ծայրահեղ վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի․ Զախարովա ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Crocus City Hall-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետևանքով տուժածների թիվն աճել է Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Նավթի գներն աճել են Ոսկու գինն աճել է «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Կառավարության որոշումը՝ ջրի սակագնի վերաբերյալ «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը կազմակերպում է ընդունելություն «Զվարթնոց», «Բագրատաշեն» և ՀՀ պետական մյուս սահմանային անցակետերում ծառայության անցնելու համար (տեսանյութ) Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան