Ինչո՞ւ գրավվեց Ռայխստագը, և արդյո՞ք անհրաժեշտ էր այն գրավել
ԼԱՅՖՄենք գիտենք, որ...
Հայրենական մեծ պատերազմի կուլմինացիոն և ամենակարևոր գրոհներից մեկը Ռայխստագի վրա գրոհն էր, որը էսէսականները կատաղի պաշտպանում էին:
Իրականում այնքան էլ այդպես չէ:
Ուղղակի «մեծ առաջնորդ» Իոսիֆ Ստալինը սխալվել էր: Ռայխստագը գրավելու իմաստ չկար: Ստալինը Բեռլինի գրոհի ժամանակ գլխավոր նպատակ նշել էր Ռայխստագը գրավելը և նրա վրա Հաղթանակի դրոշ բարձրացնելը, որը և կատարեց բանակը: Այդտեղ անգամ կազուսային իրավիճակ եղավ: Բաբաջանյանի տանկային կորպուսը հրաման էր ստացել ճեղքում իրականացնել դեպի Ռայխստագ: Այդ ճեղքումը տանկային կորպուսը իրականացրեց այն փողոցով, որի մոտ գտնվում էր Ռեյխսգրասենյակը, որտեղ նստած էր դեռ կենդանի Ադոլֆ Հիտլերը: Թողնելով այս հիմնական նպատակը՝ տանկերը, համաձայն հրամանի, ուղղվել են դեպի Ռայխստագ: Իսկ այդ ժամանակ Ռայխստագի նախկին փառահեղությունից ոչինչ չէր մնացել: 1945 թվականին այնտեղ արդեն մի քանի տարի էր, ինչ տեղաբաշխված էր մի ոչ այնքան որոշիչ և ռազմական նշանակություն չունեցող հիմնարկ՝ բժշկական արխիվը: Արխիվը Ռայխստագի շենքը և հրապարակը կիսում էր հոսպիտալի, ծննդատան և մանկապարտեզի հետ: Ռայխստագի հրապարակը կառուցապատված էր հոսպիտալի և ծննդատան տարբեր օժանդակ և լրացուցիչ ժամանակավոր շինություններով: Ռայխստագը պաշտպանում էր ծերերից և երեխաներից կազմված աշխարհազորայինների պահակախումբը: Այնտեղ ոչ մի էսէսական էլ չկար: Հաշվի առնելով այն, որ այդտեղ մարտից հետո գերեվարվել էր 120 «զինվոր», կարելի է ենթադրել, որ պահակախումբը ունեցել է մոտավորապես 200–240 մարտիկ: Իսկ ի՞նչ ուժեր ուներ խորհրդային բանակը: Մոտավոր հաշվարկով միայն գրոհին մասնակցում էր 350–600 մարտիկ: Բացի այդ, մոտավորապես 100–130 հրետանային համակարգեր ուղիղ նշանառությամբ գնդակոծում էին հակառակորդին, գրոհին մասնակցում էին նաև մեծ թվով տանկեր և զրահամեքենաներ: Հարցն այն է, որ ինչպես լրացուցիչ հրետանի օգտագործելու, այնպես էլ տանկերի և զրահամեքենաների շարժվելու համար տեղ չկար: Չնայած այս ուժերի ոչ համարժեք հարաբերակցությանը, Ռայխստագը գրավվել է միայն երրորդ գրոհից հետո՝ եռօրյա մարտերից հետո: Ապրիլի 30–ի առավոտյան սկսված գրոհը ավարտվել է մայիսի 2–ի առավոտյան ժամը 10–ին, այն էլ՝ Ռայխստագի պաշտպանների կողմից սպիտակ դրոշ բարձրացնելուց և հանձնվելուց հետո:
Հետագայում պարզ դարձավ, որ անիմաստ էր գրավել Ռայխստագը, բայց այդ մասին ոչինչ չգրվեց, խորհրդային պատմաբանները չէին կարող Ստալինի սխալը բարձրաձայնել, և այդ գրոհի շուրջ սկսեցին լեգենդներ հյուսվել, կինոնկարներ նկարահանվել: Ամեն ինչ անթերի կատարելու համար հաղթանակից հետո սկսեցին գրի առնել գրոհին մասնակցած զինվորների հուշերը և, չափազանցնելով այդ ամենը, տպագրել տարբեր թերթերում և հանդեսներում, ցուցադրել հեռուստատեսությամբ, գրքեր գրել, ֆիլմեր նկարել: Այս ամենը այնքան զանգվածային դարձավ, որ անգամ Ռայխստագը չտեսած, բայց Բեռլին մտած նախկին զինվորը կարողանում էր մանրամասն պատմել այդ գրոհի մասին և հաստատել, որ դա բացարձակ ճշմարտություն է:
Ինչքան կարևոր է կռվելու ոգին: Գեբելսը արդեն ինքնասպանություն է գործել, Ռեյխսգրասենյակից գեներալների մեծ մասը առնետների պես փախել է, Հիտլերի պահակախմբի «Մոնկե» ջոկատը վերջին փորձն է արել Բեռլինից դուրս գալու համար, իսկ ծերուկներից և երեխաներից կազմված ֆոլքսշտուրմի պահակախումբը շարունակում է պաշտպանել Ռայխստագը: Եվ հանձնվում է միայն Բեռլինի պաշտպանությունը ղեկավարող գեներալ Վեյդլինգի՝ կապիտուլ յացիայի հրամանը ստորագրելուց երեք ժամ հետո:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը