Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Ի՞նչ գույն ունի Սև ծովը, արդյո՞ք այն իրականում սև է

ԼԱՅՖ

Մենք գիտենք, որ...

Սև ծովը, ինչպես երևում է անունից, սև գույն ունի:

Իրականում այնքան էլ այդպես չէ:

Սև ծովը, ինչպես և ցանկացած ծով, ունենում է տարբեր երանգներ: Ծովի ջրի գույնը կապված է երկնքի գույնի, ամպերի գույնի, հորիզոնից արեգակի բարձրության և այդ տարածքում առկա ֆիտոպլանկտոնի քանակի հետ: Հիմնական երանգը կապտականաչավունն է: Իսկ թե ինչու է այս ծովը կոչվել Սև, չունի միանշանակ պատասխան: Առկա են բազմաթիվ վարկածներ:

Ի սկզբանե մեր թվարկությունից առաջ 6–5–րդ դարերի առաջին հույն ծովագնացները այս ծովը անվանել են Աքսենյոս (Աքսինյան Պոնտոս՝ «Անհյուրընկալ ծով») կամ Պոնտոս Մելաս («Սև ծով»)՝ նկատի ունենալով նրա փոթորկոտ ալիքների պատճառած վնասները և դժվարությունները։ Մեր թվարկության սկզբներին հույները, արդեն ծովը «յուրացնելով», նրա ափերին գաղութներ հիմնելուց հետո այն վերանվանեցին Եվքսենյոս (Եվքսինյան Պոնտոս՝ «Հյուրընկալ ծով»)։ 

Անանիա Շիրակացին (7–րդ դար) այս ծովը հիշատակում է «Պոնտոս» և «Պոնտական ծով» անուններով (իրականում պոնտոս հունարեն նշանակում է ուղղակի ծով)։ 9–րդ դարում երևան է եկել «Ռուսական ծով» անվանումը (այս անվանումը հիշատակվել է ռուսական տարեգրություններում և նշվել քարտեզների վրա մինչև 8–15–րդ դարերը)։

15–16–րդ դարերում թուրքերը, զավթելով Մերձսևծովյան շրջանը, ծովն անվանել են Կարա Դենիզ («Չար (սև) ծով»)՝ ոչ միայն այն պատճառով, որ այն եղել է մրրկածուփ ու վտանգավոր, այլև, հնարավոր է, նաև թուրք նվաճողներին Մերձսևծովյան շրջանի ժողովուրդների ցույց տված դիմադրության պատճառով։

Ծովի անվան առաջացման մեկ այլ վարկած կապված է աշխարհի կողմերը գույներով նշելու հետ։ Ասիայի ժողովուրդների շատ լեզուներով սև գույնը նշանակում է հյուսիս։ Ըստ այդմ, Սև ծովը «Հյուսիսային ծով» է: 

Ըստ նավաստիների վարկածի, ծովը կոչվում է Սև, քանի որ ուժեղ փոթորիկների ժամանակ ծովի ջուրը սևանում է: Իրականում Սև ծովում ուժեղ փոթորիկներ պատահական են լինում՝ տարվա մեջ ամենաշատը 17 օր: Բացի այդ, ցանկացած ծով ուժեղ փոթորկի ժամանակ սև է լինում: Նշվում է նաև, որ Սև ծով կոչվելու պատճառն այն է, որ փոթորկից հետո ծովի ափերին կուտակվում է սև տիղմ, բայց իրականում այդ տիղմը ոչ թե սև է, այլ դարչնագույն:

Ըստ հիդրոլոգների վարկածի, ծովը կոչվում է Սև , քանի որ ջրի մեջ խորը ընկղմած ցանկացած մետաղական իր հետո մակերևույթ բարձրացնելիս սևացած է լինում: Սրա պատճառն այն է, որ Սև ծովի ջուրը 200 մետր խորության վրա պարունակում  է ծծմբաջրածին: Ծծմբաջրածինը առաջանում է ծովի խորքում բնակվող բակտերիաների կենսագործունեության հետևանքով, երբ նրանք քայքայում են բույսերի և կենդանիների մնացորդները: Ծովի ջուրը դժվարությամբ է խառնվում, և հատակին առաջանում է ծծմբաջրածնի կուտակում: Միլիոնավոր տարիների ընթացքում Սև ծովի հատակին կուտակվել է ավելի քան մեկ միլիարդ տոննա ծծմբաջրածին: Այդ իսկ պատճառով Սև ծովի խորքում, սկսած 200 մետրից, համարյա կյանք չկա, և այս ծովը անվանում են նաև «մեռած խորությունների» ծով:

Այս ամենից բացի պարզվել է, որ այս ծովը գիշերները լուսարձակում է: Սրա պատճառը Պերիդենեի կոչվող ջրիմուռներն են, որոնց հետ այդտեղ ապրում են Նոկտիլուկլի կոչվող լուսարձակող գիշատիչներ: Սրանք անգամ ջրից հանելուց հետո էլ շարունակում են լուսարձակել: Լուսարձակման համար պատասխանատու նյութին գիտնականները տվել են «լ յուցիֆերին » անվանումը՝ ի պատիվ Լյուցիֆերի՝ սատանայի: Այս լուսարձակող գիշատիչներից բացի, Սև ծովի ջրերում գիշերը լույս են արձակում նաև մեդուզաների որոշ տեսակներ, ամենահաճախ հանդիպողներն են Աուրելիան և Արմատաբերանը: Առաջինը ամենափոքր մեդուզան է՝ գլխիկի 30 սանտիմետր տրամագծով, իսկ երկրորդը՝ ամենամեծը՝ մեկ մետրից ավելի տրամագծով: Աուրելիան թունավոր չէ, իսկ Արմատաբերանին կպչելու դեպքում առաջանում է այրվածք՝ մոտավորապես եղինջի հասցրած այրվածքի պես:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը

 

Մոսկվա-Երևան թռիչքի տոմսերը կտրուկ էժանացել են․ ի՞նչ արժեն այս պահինՄոսկվայի դատարանը ձերբակալել է «Կրոկուսի» ահաբեկչության մեջ մեղադրվող 9-րդ անձին Արագածոտնի մարզում արձանագրվել են որսագողության 2 դեպք․ առգրավել է որսագողերի զենքերը Ողբերգական դեպք՝ Տավուշում․ կիսակառույց շինությունում հայտնաբերվել է տղամարդու մոխրացած մարմինՍահմանապահ Բաղանիսն ամուր է, քան երբևէՈ՞վ է փչացնում հայ-ռուսական հարաբերությունները Crocus City Hall-ի ահաբեկչությանը մասնակցած տղամարդու ծնողները պատմել են նրա հետ վերջին զրույցի մասին Տաջիկստանում մարդիկ են ձերբակալվել Կրոկուսի ահաբեկչության հետ առնչության համար«Կրոկուսի» ահաբեկչության ժամանակ մի խումբ մարդկանց փրկած Կարեն Ենգիբարյանը մահացել է Ծանրամարտի 2027 թ. աշխարհի առաջնությունը կանցկացվի Երևանում Ավստրալիան մտադիր է իր արևային վահանակներն արտադրելՔննարկվել է էլեկտրոնային դեղատոմսի` մարզերում գործարկման ընթացքը Ոսկեպարում Փաշինյանին այլևս չեն էլ սպասումԹուրք պաշտոնյան ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի պատվիրակության հետ քննարկել է Հայաստան-Ադրբեջան կարգավորման հարցեր Երևանը կարող է հայտնվել կոտրած տաշտակի առաջ. ՌԴ ԱԳՆ «Հայաստանն ու Ադրբեջանը մոտ են խաղաղությանը, ինչպես երբեք». Հաջիև Եղեգնաձորում սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է 32–ամյա բնակիչը 102-րդ բազայի և ՌԴ սահմանապահների առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է. ՌԴ ԱԳՆ Անհայտ ծագման ինքնակոչների խմբավորում է ձևավորվել Շիրակի մարզում. պատգամավորն ահազանգում է Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման հարցը չի քննարկվի. Ստանոն՝ ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ հանդիպման մասին Հայաստանն ու Հնդկաստանը կընդլայնեն համագործակցությունը կինոարտադրության և տեխնոլոգիական բնագավառում «National Geographic»-ը ներկայացրել է Հայաստանում գինու մշակույթը Ապրիլի 1-ից ֆիզիկական անձանց կողմից անձնական օգտագործման ապրանքների համար սահմանված առցանց անմաքս առևտրի արտոնության շեմը ենթարկվելու է փոփոխության Ոսկու գինն աճել է Փաշինյանի թիրախում Արցախի իշխանություններն են Նավթի գներն աճել են Արցախից տեղահանված շուրջ 11 հազար մարդ է արտագաղթել Հայաստանից․ Գեղամ Ստեփանյան Մտքովս նույնիսկ չի անցել, որ վերջին անգամ եմ տեսնում Գագիկին․ երջանիկ տարիներից մնացին միայն քաղցր հուշեր Միջազգային պահանջ է՝ սահմանի որոշման ցանկացած գործընթաց որևէ ուժ չունի, եթե մարդկանց բնականոն կյանքը խաթարվում է. Թաթոյան Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրիԱլիևին նոր պատերազմ է հարկավոր. Ռուսական մամուլի անդրադարձը «Ավտովազ»-ը սկսել է Lada-ի արտադրությունն Ադրբեջանում Իսպանիայում տեղակայվել է ՆԱՏՕ-ի երրորդ ռազմածովային բազան Տաջիկստանում 9 մարդ է ձերբակալվել Crocus City Hall-ի գործով Ինչո՞ւ երեկ չհրապարակվեց Արայիկ Հարությունյանի մասնակցությամբ հարցազրույցը․ AzTV-ի պարզաբանումը Սպասվում է առանց տեղումների եղանակ, օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա Եթե ընդունում ես, որ քեզնից ոչինչ չես ներկայացնում, դրանով նաև քո բանակցային դիրքերն ես թուլացնում. Դավիթ Ջամալյան Գերիների վերադարձը պետք է յուրաքանչյուր հայի աշխատանքի հիմքում լինի. Սեյրան Օհանյան Արտակարգ դեպք՝ Երևանում. BMW-ն հայտնվել է CPS բենզալցակայանի մոտակա տարածքում Մասնագիտությունը պահանջված և արդիական կլինի, քանի դեռ կլինի հանքարդյունաբերությունը. ԶՊՄԿ Հունաստանում 5,7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել Կարևոր․ կենսաթոշակի և նպաստի 10 % հետվճարի ծրագրից ո՞ր բանկերի քարտապաններն են կարող օգտվել «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Երևան-Նոյեմբերյան միջպետական ճանապարհը կարող է մնալ ադրբեջանցիների տոտալ վերահսկողության տակ․ Սուրեն Պետրոսյան (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե ԻսայանԱպրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան