Ինչպե՞ս վերականգնել հիշողությունը, արդյո՞ք սերիալների նման՝ գլխին ևս մեկ հարվածով
ԼԱՅՖՄենք գիտենք, որ...
Իբր գլխին վերստին հարված ստանալը կարող է վերականգնել հիշողությունը:
Իրականում այդպես չէ:
Ցանկացած դեպքում գլխին հարվածը վտանգավոր է, մանավանդ, եթե մարդը մի անգամ արդեն հարված ունեցել է: Այն, որ վերստին հարված ստանալը վերականգնում է հիշողությունը, բացարձակ որևէ գիտական կամ գործնական հիմք չունի: Սա ընդամենը սցենարիստների համար ֆիլմերի երկարաձգման և սյուժեի զարգացման տեսակետից հարմար միֆ է: Հարցն այն է, որ ներկայումս այնքան այդպիսի ֆիլմեր են արտադրվել, որ մարդկանց շրջանում արմատավորվել է այս սխալ պատկերացումը: ԱՄՆ–ում 2004 թվականին կատարված մի հետազոտության արդյունքում պարզվել է, որ հարցվողների 42%–ը համոզված է սրանում, նույնը հաստատել է նաև Մեծ Բրիտանիայում հարցվածների 26%–ը: Սրանք ահռելի թվեր են:
Սովորաբար գլխին հարված ստացած մարդկանց մեկ երրորդի մոտ մնում են «հիշողության կղզյակներ», այսինքն՝ նրանք մոռանում են որոշակի բաներ: Դա կարող է շարունակվել մի քանի րոպեից մինչև ամիսներ: Հաճախ այդ մարդիկ սկսում են խճճվել՝ սխալ ենթադրելով, որ իրենք, ասենք, աշխատանքի վայրում են, կամ էլ ուշանում են հանդիպումից, կամ էլ անգամ ահաբեկիչների կողմից պատանդ են վերցված և այլն: Հիշողության կորուստը՝ ամնեզիան, բոլորովին էլ նման չէ ֆիլմային ամնեզիային, երբ կոմայից դուրս եկող հիվանդը ոչինչ չի հիշում իր անցյալից: Սովորաբար նկատվում է հիշողության մասնակի կորուստ, սա կոչվում է ռետրոգրադ ամնեզիա, որի ժամանակ հիվանդը չի հիշում վնասվածքից հետո եղածը, սակայն, իհարկե, հիշում է՝ ով է ինքը և կամ ինչեր են եղել անցյալում: Ցանկացած դեպքում ինչ էլ հիշում է վնասվածք ստացածը կամ չի հիշում, միևնույն է, անհնար է վերականգնել կորուստը կրկնակի հարվածով: Ավելին, մեկ անգամ գլխին հարված ստացածի համար մեծ է հավանականությունը ևս մի հարված ստանալու, քանի որ նրա մոտ խախտված է լինում կոորդինացիան, թուլացած է ուշադրությունը: Նշենք, որ մեկ անգամ գլխին հարված ստացածի համար կրկնակի հարված ստանալը անգամ կարող է մահացու լինել, քանի որ այդ պահին արդեն նրա ուղեղը թուլացած է: Սա անգամ անուն ունի՝ «երկրորդ հարվածի սինդրոմ»: Նույնիսկ մի քանի դեպք է գրանցվել, երբ մարզիկները մի անգամ հարված ստանալուց հետո վերադարձել են պարապմունքների և կրկին հարված ստանալուց մահացել:
Նշենք, որ կա քիչ հանդիպող և քիչ հետազոտված ևս մեկ բժշկական իրավիճակ, որն էլ հենց կարող է հիմք դարձած լինել սցենարիստների համար: Սա կոչվում է դիսսոցիատիվ ֆուգա և արտահայտվում է գլխին հարված ստացածի հիշողության ամբողջական կորստով, հիվանդը անգամ սեփական անունն է մոռանում: Որպես կանոն, սա լինում է ծանր, գիտակցությունը վնասող իրադարձությունների արդյունքում, հնարավոր է անգամ, որ լինի ոչ թե ուղղակի ֆիզիկական, այլ հոգեբանական վնասվածք: Նման մարդը կարող է հայտնվել մի վայրում և բոլորովին չհիշել, թե ով է ինքը: Սովորաբար այդ մարդկանց մոտ հիշողությունը որոշակի ժամանակ անց ինքնըստինքյան վերականգնվում է, բայց շատ մակերեսային են մնում հիշողությունները հենց այդ՝ հիշողության կորստի ժամանակահատվածի վերաբերյալ: Սովորաբար այս վիճակներն էլ մենք տեսնում ենք կինոնկարներում: Բայց և այնպես, այստեղ ևս կրկնակի հարվածը ոչ մի դեր չունի:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը