Փաշինյանն ու Հայաստանը՝ գենսեկների ակումբում. «Փաստ»
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ«Փաստ» օրաթերթը (հեղինակ՝ Լևոն Մարգարյան) գրում է
Աստանայում նախօրեին տեղի ունեցած ՀԱՊԿ մշտական խորհրդի նիստը հայաստանյան քաղաքական շրջանակների հետաքրքրության թիրախում էր: Ի թիվս այլ հարցերի նիստը պետք է որոշեր, թե Յուրի Խաչատուրովի՝ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը լքելուց հետո, ով է փոխարինելու նրան: Հետաքրքրության հիմնական առարկան այն էր, թե արդյոք Հայաստանը կկարողանա պահել քարտուղարի պաշտոնում իր մանդատը, թե ոչ: Սակայն նոր գլխավոր քարտուղարի ընտրության հարցը հետաձգվեց մինչև տարեվերջ: Հետաքրքրական է, որ հետաձգվեցին նաև օրակարգում առկա այլ հարցեր, մասնավորապես միասնական ՀՕՊ և ՀՀՊ ձևավորելու հարցերը:
Այս փաստը հատկապես կարևոր է Հայաստանից հնչող հակասական, հաճախ պրիմիտիվ գնահատականների կոնտեքստում: Խոսքը մասնավորապես այն ապոկալիպտիկ տրամադրությունների մասին է, որոնք հաղորդվում են Փաշինյանի քաղաքական մրցակիցների կողմից՝ կապված Խաչատուրովի հետկանչի ու ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը կորցնելու հետ: Այն, որ հայկական կողմը դիվանագիտական անփութություն ու անփորձություն է դրսևորել այս հարցով, աներկբա է: Սակայն աներկբա է նաև մեկ այլ բան, որ որևէ միանշանակ ապոկալիպտիկ իրավիճակ չկա: Ավելին, ՀԱՊԿ–ում ամեն ինչ չէ, որ այդքան պարզ, միաշերտ ու միանշանակ է:
Գուցե Հայաստանին հաջողվի կամ չհաջողվի պահել գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը: Բայց նախօրեի նիստը՝ հետաձգված այլ հարցերի առկայությամբ հանդերձ, ցույց տվեց, որ մեծ հաշվով գործ ունենք բավական հակասական, բուտաֆորիկ կառույցի հետ: Առաջին հայացքից է միայն ՀԱՊԿ–ը հանդես գալիս նախկին Խորհրդային Միության տարածքում ՆԱՏՕ–ի հակակշիռ: Իրականում, սակայն, ՀԱՊԿ–ը թե՛ իր ներքին խնդիրներով, թե՛ անվտանգության հարցերում առայժմ դեռ ոչ շոշափելի ազդեցությամբ գտնվում է սաղմնավորման փուլում, եթե, իհարկե, սաղմնավորումն ինչ–որ մի օր կայանա:
Բելառուսի, Ղազախստանի ու Ռուսաստանի շահերը միշտ չէ, որ համընկնում են: Ավելին՝ այս երեք հիմնական անդամ պետությունների շահերի բախման կիզակետում Հայաստանը հաճախ հայտնվում է գործիքի դերում: Եվ հենց այս կոնտեքստում է, որ Ռուսաստանը նաև պահում է Հայաստանի հանդեպ հովանավորյալի իր կարգավիճակը, ու հենց սա է պատճառը, որ ռուսական կողմը դժգոհում էր Խաչատուրովի հետկանչից: Խնդիրը ոչ այնքան Խաչատուրովի «գեղեցիկ աչքերն» էին, որքան այն, որ հայաստանյան ներկայացուցչի հետկանչից հետո առաջ էր գալու նոր քարտուղարի ընտրության հարց՝ Բելառուսի և Ղազախստանի ենթադրվող ամբիցիաներով:
Մեր խնդիրը, սակայն, ոչ թե ՀԱՊԿ ներքին խոհանոցը բացահայտելն է, այլ վերոնշյալ հանգամանքների մատնանշմամբ արձանագրելը, որ ամեն ինչ չէ, որ այնքան միանշանակ է, որքան մեկնաբանվում է` ելնելով հայաստանյան ներքաղաքական իրողություններից: Ինչպես նախկինում, այդպես էլ հիմա՝ Հայաստանն, ըստ էության, գերի է դարձել բուտաֆորիկ, ռուսական կայսերապաշտական ամբիցիաների հիմքով ձևավորված կառույցների անդամագրվելով: Այդ կառույցներում միակ օրակարգը անդամ պետությունների միջև ներքին ազդեցության պայքարն ու այդ ամենը որպես Արևմուտքին հակակշիռ հանդիսացող անվտանգության համակարգ ներկայացնելն է: Հայաստանի «գերությունն», իհարկե, հասկանալի պատճառներ ունի: Սակայն այդ պատճառները միշտ մնում են ստվերում, ու ամեն հաջորդ ընդդիմություն քննադատում է պահի իշխանությանը «գերությունից» եկող տխրահռչակ որոշումների համար: Այնինչ խնդիրն առավել խորքային է, և ընդդիմությունն այս դեպքում պետք է փորձի ոչ թե թիրախավորել հետևանքները, այլ պատճառները: Այլապես տպավորություն է ստեղծվում, թե մենք անվերջ նույն փակ ցիկլի մեջ ենք: ՀԱՊԿ–ին և ԵԱՏՄ– ին Հայաստանի անդամակցությունը այդ փակ ցիկլի վառ վկայությունն է, երբ նախկին իշխանություն–ներկայիս ընդդիմությունը նախկին ընդդիմություն–ներկայիս իշխանությանը քննադատում է նույն թիրախներով ու հռետորաբանությամբ:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում