ՀՀԿ–ն ու ՀՅԴ–ն՝ խաղից դուրս. հին համակարգը մտնում է «պարտիզանական» կռիվ. «Փաստ»

 

«Փաստ» օրաթերթը (հեղինակ՝ Լևոն Մարգարյան) գրում է

Ըստ ձայների նախնական հաշվարկների, ՀՀԿ–ն ու ՀՅԴ–ն նոր խորհրդարանում չեն լինելու: Վերջին մի քանի գումարման ԱԺ–ներում այս ուժերը մշտապես ներկա են եղել, հաճախ կոալիցիաներ կազմել: Հեղափոխական տրամաբանության շրջանակներում հենց այս ուժերն էին թիրախավորվում որպես նախորդ համակարգի հիմնասյուներ, անկախ այն հանգամանքից, որ հետհեղափոխական առաջին ամիսներին ՀՅԴ–ն տեղ էր գտել անցումային կառավարության կազմում: Հիմա էլ, երբ ընտրության նախնական արդյունքներն արդեն հայտնի են, կա, այսպես ասած, սիմվոլիկ ոգևորություն առ այն, որ ոչ միայն հաղթեց հեղափոխության թիմը, այլ պարտվեցին ու խորհրդարան չեն անցնում հին համակարգի երկու հենասյուները: 

Թե՛ ՀՀԿ–ի, թե՛ ՀՅԴ–ի խորհրդարան չանցնելը ազդակ է, որ հին համակարգի այս երկու ուժերը չկարողացան նոր իրավիճակում ռեաբիլիտացվել ու մնալ քաղաքականության պաշտոնական հարթակներում: Մյուս կողմից էլ, սակայն, կյանքը ցույց է տվել, որ Հայաստանում քաղաքական օրակարգը չի թելադրվում միայն խորհրդարանից: Խորհրդարանը մեծամասամբ գործադիրի նախաձեռնությունները դակողի և քաղաքական կյանքի հրապարակային տեսարանների ապահովման գործով է զբաղված: Ավելին՝ շատ հաճախ խորհրդարանում ներկայացված ուժերից դուրս կան քաղաքական այլ սուբյեկտներ ու դերակատարներ, որոնք,  օրինակ, ավելի ազդու կերպով են ներգործում քաղաքական կյանքի վրա:

Ասել է թե, խորհրդարանով քաղաքական կյանքը ոչ ավարտվում, ոչ էլ սկսվում է: Հետևաբար, երբ խոսում ենք ՀՀԿ–ի ու ՀՅԴ–ի և ի դեմս այս երկու ուժերի՝ հին համակարգի պարտության մասին, պետք է հաշվի առնենք, որ հին համակարգն իր սատելիտներով պարտվել է այս ընտրություններում: Բայց քաղաքական կյանքում նրանք շարունակում են գոյություն ունենալ: Նախ՝ որովհետև ունեն ֆինանսական և կազմակերպչական զգալի ռեսուրսներ: Երկրորդ՝ ներկա կարգավիճակով, երբ հայտնվել են քաղաքական լուսանցքում ու չունեն ինքնապաշտպան լեգալ, պաշտոնական գործիքներ, նրանց պայքարը քաղաքական գոյության համար մտնում է առավել դժվար փուլ:

Սա, իհարկե, չի նշանակում, թե չլինելով խորհրդարանում՝ այս ուժերը կարող են փոխել քաղաքական օրակարգը խորհրդարանից դուրս: Սա նշանակում է, որ այս ուժերի խորհրդարան չանցնելը մեկնաբանել որպես հին համակարգի վերջնական կապիտուլյացիա, սխալ է: Հակառակը՝ խորհրդարան չանցնելը նշանակում է, որ հին համակարգը այլևս չունենալով կորցնելու ոչինչ, պատրաստվելու է առավել պարտիզանական ու վերջնական մարտի, գուցեև կամիկաձեի տրամաբանությամբ: 

Ի վերջո, չմոռանանք, որ կա Ռոբերտ Քոչարյանի գործոնը, որի ակտիվացմանը խանգարեց Սերժ Սարգսյանի վերստին ակտիվությունը և ՀՀԿ–ին դեպի ընտրություններ մոտիվացնելու գործոնը: Ընտրություններում պարտությունը զգալիորեն նվազեցնում է Սերժ Սարգսյանի՝ ՀՀԿ–ի անփոխարինելի ու անսխալական կուրատորի էֆեկտը, ինչը նշանակում է, որ ՀՀԿ–ից շատերն այլևս ազատ են կոնսոլիդացվել նույն Քոչարյանի շուրջ: Նույնը վերաբերում է նաև ՀՅԴ–ին, որի կապերը Քոչարյանի հետ նույնիսկ ավելի ամուր են, քան ՀՀԿ–ինը: Սա, սակայն, սցենարներից միայն մեկն է: Գուցե Քոչարյանի շուրջ հին համակարգի բեկորների կոնսոլիդացիա տեղի ունենա, գուցե ոչ, գուցե արդեն հայտարարված պիկետների շարքը՝ Քոչարյանին կալանքից ազատելու պահանջով, դառնա այդ կոնսոլիդացիայի սիմվոլիկ սկզիբը, գուցե հին համակարգի բեկորները միառժամանակ տեսադաշտից անհետանան: Գլխավորն այստեղ այլ բան է: Խորհրդարանը քաղաքական կյանքում մեծ հաշվով որոշիչ դերակատարում չունի: Պատահական չէ, որ Փաշինյանը քանիցս կրկնում էր, որ սա նախ վարչապետի ընտրություն է: Հետո՝ խորհրդարանից դուրս կան սուբյեկտներ, որոնք ունեն զգալի ռեսուրսներ՝ ֆինանսական, կազմակերպչական: Ընտրություններում ձախողվելն ու մարգինալ դառնալը նրանց դրդելու է էլ ավելի կազմակերպվել: 

Հետևաբար հին ու նոր համակարգերի միջև պայքարը դեռևս ավարտված չէ: Ընտրություններում հաղթելով՝ բնականաբար նոր համակարգը հերթական կարևոր ճակատամարտը հաղթեց: Բայց պատերազմն ամբողջությամբ դեռ ընթացքի մեջ է: Նոր համակարգի հաղթանակն, ընդհանրապես, պայմանավորված է լինելու ոչ թե հին համակարգի ներկայացուցիչներին ջախջախելով, այլ նորի այնպիսի բովանդակայինի կայացմամբ, որ դիմադրության ու կենսունակության որևէ հիմք հին համակարգը չունենա: Նույնիսկ, եթե հին համակարգից ոմանք գտնեն կենսունակության նոր ազդակներ ու հայտնվեն հաջորդ խորհրդարաններում, դա պետք է լինի ոչ թե հնի ռեաբիլիտացիա, այլ նոր համակարգի խաղի կանոններին սահուն ինտեգրման արդյունք: 

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում