«Այն ուղին, որով մենք գնում ենք, ինքնասպանության ճանապարհ է». Կարինե Դանիելյան
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑԱնցյալ ամիս չեխ գիտնականները «Արդյունաբերական աղտոտվածությունը Լոռու մարզում» համաժողովի շրջանակներում ներկայացրեցին Լոռու մարզի Ախթալա, Ալավերդի, Շնող համայնքներում իրականացված հետազոտության արդյունքները:
Դեռ ամռանը ծանր մետաղներով աղտոտվածության մակարդակի և մարդկանց առողջության վրա դրա ազդեցությունը պարզելու նպատակով չեխ մասնագետները նշված համայնքներից հողի, ջրի, հավկիթի, մարդու մազի նմուշներ էին վերցրել: Նմուշներն ուսումնասիրվել են Պրահայի քիմիական–տեխնոլոգիական համալսարանի լաբորատորիաներում: Արդյունքների համաձայն՝ ծանր մետաղներով աղտոտվածությունը բավականին մեծ է, և այն ազդում է ինչպես շրջակա միջավայրի, այնպես էլ մարդկանց առողջության վրա: Չեխ գիտնականները հայտնաբերել են նաև քաղցկեղածին քիմիական միացություն՝ դիօքսին, որը եղել է բնակիչների կողմից պահվող հավի ձվի մեջ:
Հանրային խորհրդի էկոլոգիական հանձնաժողովի նախագահ, «Հանուն կայուն զարգացման» ասոցիացիայի նախագահ Կարինե Դանիելյանի համար, սակայն, նման հայտնագործությունն ամենևին էլ նորություն չէ: Ավելին, նա տարիներ շարունակ բարձրաձայնում է նշված վարերում կատարված իրենց ուսումնասիրությունների ահասարսուռ արդյունքների մասին, ինչը շարունակում էր մնալ «ձայն բարբառոյ յանապատի»:
past.am-ի հետ զրույցում տիկին Դանիելյանն ասաց, որ իրենք ոչ թե դաշտային ուսումնասիրություն են իրականացրել, այլ ամփոփել են Հայաստանում արված բոլոր ուսումնասիրույթյունները, բացահայտել մարդկանց առողջության համար վտանգավոր այն ռիսկային գոտիները, որոնք կան մեր երկրում: Գիտնականի խոսքով, այս ուղղությամբ հսկայական աշխատանք են իրականացրել նաև Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանը, ԳԱԱ էկոլոգանոոսֆերայի հետազոտությունների կենտրոնը և այլ հաստատոսւթյուններ: Եվ ամփոփելով բոլոր արդյունքները՝ նույն պատկերն է ստացվել՝ հանրապետությունում ամենաղտոտվածը Լոռու մարզն է եղել:
«Դրա պատճառը հանքարդյունաբերությունն է՝ բաց հանքերը, պոչամբարները: Բայց մենք այդ մասին չբարձրաձայնեցինք, քանի որ այն ժամանակ մեծ կոնֆլիկտ ունեցանք առողջապահության նախարարության հետ: Իրենք ամեն ինչ թաքցնում են և հայտարարում են, թե ո՞վ ասեց, որ ծանր մետաղների պատճառով են մարդիկ քաղցկեղով հիվանդանում: Ինչպե՞ս է ստացվում, որ ամբողջ աշխարհում այդ կապը տեսնում են, իսկ մեզ մոտ չեն տեսնում: Մենք ուսումնասիրել էինք ծանր մետաղների քանակությունը, շրջակա միջավայրի աղտոտվածությունը և մարզերի առողջապահական տվյալները: Եվ, փաստորեն, մենք չկարողացանք ապացուցել մեր իրավացիությունը, բայց չեխերին դա հաջողվեց: Այսինքն, այս ամենը ցույց է տալիս մեր ուսումնասիրության ճշմարտացիությունը: Վտանգները շատ մեծ են, աղտոտվածությունը՝ բավականին խորը, և հարկավոր է լրացուցիչ ուսումնասիրություն իրականացնել հասկանալու համար, թե ինչ կարելի է անել իրավիճակը մեղմելու համար»,- ասաց Կ. Դանիելյանը:
Գիտնականը նշեց, որ իրենք չեն մասնակցել չեխ գիտնականների ուսումնասիրություններին, որի արդյունքում, փաստորեն, բավականին վտանգավոր տվյալներ են ստացվել: Կ. Դանիելյանի կարծիքով, նոր իշխանությունները պետք է որ շատ լրջորեն մոտենան այս հարցին: Իսկ առողջապահության նախարարության պատասխանատուների հերքումների առումով գիտնականը նշեց, որ դրանք, ամենայն հավանականությամբ, այլևս կդադարեն:
Ինչ վերաբերում է իշխանությունների անբարեխիղճ աշխատանքի պատճառով տեղի բնակչությանը հասցված վնասին իրավական գնահատական տալուն, հանձնաժողովի նախագահն ասաց, որ այդ հարցում բավականին մեծ դեր ունեն հասարակական կազմակերպությունները, չնայած նրանց կողմից բարձրացված հարցերը մշտապես անուշադրության են մատնվում:
«Ես հույս ունեմ, որ այդ մոտեցումը կփոխվի, քանի որ այն ուղին, որով մենք գնում ենք ինքնասպանության ճանապարհ է»,- ասաց Կ. Դանիելյանը:
Արմինե Գրիգորյան