Արդարադատությունը փակուղու առաջ. Ենոքյանի վտանգավոր նախադեպը
ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆԱրդեն օրեր շարունակ ֆեյսբուքյան հարթակում ակտիվ և ագրեսիվ քննարկումներ են ցմահ դատապարտյալ Մհեր Ենոքյանի հնարավոր ներման հետ կապված: Թեմային քիչ թե շատ ծանոթները արդեն գիտեն խնդրի բոլոր մանրամասները, ուստի հարկ չենք համարում հերթական անգամ ներկայացնել այդ ողբերգական դեպքերը: Հատկապես, որ խնդիրն այս դեպքում ոչ այնքան վերաբերում է խնդրի ոբղերգականությանը, այլ Հայաստանի` առանց այդ էլ փխրուն արդարադատության համակարգին: Սակայն նախքան արդարադատության համակարգի խնդրին անցնելը մի քանի արձանագրում:
Մհեր Ենոքյանն իսկապես ուժեղ մարդ է: Մարդու ամենասուր բնազդը ՝ ինքնապահպանման բնազդը, նրա մոտ զարգացած է ավելի քան: 20 տարուց ավելի ցմահ բանտարկության մեջ Մհեր Ենոքյանը ոչ միայն չի հանձնվել, այլև իր համար ստեղծել է այնպիսի մեդիակերպար, որ եթե նրան նույնիսկ ներում էլ չշնորհեն, ապա բանտում նա այլևս չի կոտրվելու: Նրա՝ ազատության համար պայքարը բնական ու հասկանալի է: Սա, իհարկե, չի նշանակում թե նա անմեղ է, կամ հանցագործ չէ:
Ոչ պակաս քննարկման թեմա է նաև նրա մեդիակերպարի ճարտարապետը ՝ Զարուհի Մեջլումյանը: Շատերը պնդում են, թե նա սիրուց դրդված է փորձում Մհերի ազատությանը հասնել ՝ դա համարելով զազրելի արարք: Կներեք, իհարկե, բայց սերը արդարադատության համակարգ չէ ու այն հանգամանքը, որ տիկին Մեջլումյանը իր սիրած էակի համար անում է այսքան բան, ավելի քան տրամաբանական է հենց սիրո կոնտեքստում: Ինչը, իհարկե, չի նշանակում, թե Մեջլումյանը, ըստ օդում կախված լուրերի, հիմա չի չարաշահում իր պաշտոնական դիրքը:
Իսկ այս հարցի ամենացավոտ կողմերից մեկն էլ այն է, որ Ենոքյանի կողմից սպանված Իոսիֆ Աղաջանովի ծնողների, ընդհանրապես տուժող կողմի դեմ իրականացվում է ուժեղ մեդիաարշավ ու, նույն այդ օդում կախված լուրերի համաձայն, դրանում իրենց մասնակցությունն ունեն կոնկրետ պետական գերատեսչություններ:
Սակայն, այսքանով հանդերձ, խնդիրը այլ տեղում է, այնտեղ, որտեղից սկսեցինք ՝ արդարադատությունից:
Մարդկային զգացմունքները, մեդիադաշտի առաջնահերթութունները, հասարակության խղճի խայթը, գեղեցիկ պատմվածքները, բանտում ստացած դիպլոմները, սոցցանցերում անիմաստ քվեարկությունները որևէ կապ չունեն արդարադատության հետ: Հասկանալի է, որ այս պատմության երկու կողմերում էլ կանգնած են մարդկային ողբերգություններ, հասկանալի է, որ ողբերգության կողմերից մեկը հաջողել է ինչ-ինչ ճանապարհներով շահեկան դիրքեր գրավել հասարակական ընկալումներում, հասկանալի է տիկին Մեջլումյանի սիրո հանգամանքն այս գործում: Բազմաթիվ բաներ հասկանալի են: Բայց այս ամենը որևէ կապ չունի արդարադատության հետ:
Այստեղ արդեն գալիս ենք խնդրի քաղաքական կողմին: Ենթադրվում է, որ հենց այս կետում նույն Ենոքյանի երկրպագուները պիտի հարցնեն ՝ իսկ արդյո՞ք արդարադատության համակարգը վստահելի էր նախորդ տարիներին: Սա նրանց ու ընդհանրապես ներկայիս իշխանության հիմնական հակափաստարկն է, որը նրանք կիրառում են անխնա, նույնիսկ կառավարության աշխատակազմի որոշ պաշտոնյաների հասցեին հնչող փաստարկված քննադատության դեպքում:
Այն, որ նախկինում արդարադատության համակարգը վատն էր, չի նշանակում, թե հիմա կարելի է անել ամեն ինչ ու ներկայացնել որպես լավ: Ավելին, երբ չի արվել դատական խորքային ռեֆորմ ու փաստացի ներման-չներման հարցերը հայտնվել են քաղաքական հայեցողականության տակ, ինչպես եղավ Ծռերի դեպքում: Իմիջայլոց, զինված գործողություն պլանավորող, սակայն ոչ մի ոստիկան չսպանած Նորքի խմբի տղաները դեռևս անազատության մեջ են, ի տարբերություն Ծռերի, երևի այն պատճառով, որ բավարար չափով քաղաքական փաթեթավորում չէին կարողանում հաղորդել իրենց արարքներին:
Հայաստանի փխրուն արդարադատության համակարգը չի կարող տուրք տալ մեդիայի ու առավել ևս սոցցանցերի ձևավորած առաջնահերթություններին, նույնիսկ եթե այդ մեդիաները ու այդ առաջնահերթության սուբյեկտները եղել են հեղափոխության կամ նախահեղափոխության «հերոսները»:
Լևոն Մարգարյան