Ինչպե՞ս կողմնորոշվել առանց կողմնացույցի
ԼԱՅՖՄենք գիտենք, որ...
Մոլորվելիս պետք է իմանալ, որ մամուռը աճում է ծառի հյուսիսային կողմից, և հիմք ընդունելով դա՝ կարելի է կողմնորոշվել:
Իրականում այդպես չէ:
Բանն այն է, որ մամուռը «հաճույքով» աճում է ստվերոտ և խոնավ միջավայրում, և միայնակ կանգնած ծառի դեպքում հենց այդպես էլ լինում է՝ այն աճում է հյուսիսային կողմից: Իսկ ահա անտառում սովորաբար մամուռը աճում է ցանկացած ուղղությամբ: Բանն այն է, որ կոնկրետ տարածքում խոնավության առկայությունը որոշվում է ինչպես տվյալ տարածքում քամիների գերակշռող ուղղություններից, այնպես էլ կոնկրետ ծառի բնի՝ ստվերում գտնվելուց: Իսկ այս համակցությունները կարող են խիստ տարբեր լինել, և արդյունքում ստացվի, որ մամուռն աճում է, ասենք, հարավային կողմից: Պարզ է, որ այսպես անհնար է կողմնորոշվել:
Իսկ արդյոք կարելի՞ է կողմնորոշվել ըստ արևի. թվում է՝ պարզ է, որ եթե դեմքով կանգնես դեպի արևելք , ապա հյուսիսը կլինի մեզանից ձախ՝ 90 աստիճանի տակ: Բայց այտեղ էլ կարող եք սխալվել: Արեգակը ճշգրտորեն արևելքում հայտնվում է միայն տարվա ընթացքում երկու անգամ՝ գարնանային և աշնանային գիշերահավասարների ժամանակ, երբ օրվա և գիշերվա տևողությունը նույնն է: Օրինակ, Բրիտանիայում ձմռանը սովորաբար Արեգակը դուրս է գալիս հարավ-արևելքից և մայր է մտնում հարավ–արևմուտքում, ամռանը՝ հյուսիս–արևելքից ծագում է և մայր է մտնում հյուսիս–արևմուտքում: Տարածքում կողմնորոշվելու համար առավել արժանահավատ մեթոդ է սպասել գիշերվան և կողմնորոշվել աստղերով: Գտեք Մեծ արջ համաստեղությունը, որը իր տեսքով բռնակով շերեփ է հիշեցնում: Մտովի գծեք գիծ բռնակին հակադարձ գտնվող շերեփի երկու աստղերի միջև, և ամենամոտ պայծառ աստղը կլինի Բևեռային աստղը: Չի կարելի լրիվ համոզվածությամբ ասել, որ այն իրոք դեպի հյուսիս է ցույց տալիս, բայց դա լրիվ պիտանի փարոս է մոտավորապես հյուսիսը որոշելու համար: Բևեռային աստղը ոչ միշտ է ուղղակի հյուսիս ցույց տալիս: Կան որոշակի շեղումներ կապված նրա հետ, որ երկրագունդը պտտվելիս որոշակիորեն կողանցիկ է շարժվում: Բացի դա, ցավոք, հարավային կիսագնդում այս կողմնորոշման մեթոդը չի գործում: Այնտեղ Բևեռային աստղի փոխարեն գործածական է Հարավային Պոլ յարիս աստղը, որը կարելի է գտնել միայն աստղադիտակով: Պարզ է, որ, մեղմ ասած, ամեն մոլորված մարդ չէ, որ աստղադիտակ է ունենում: Կա տարածքում կողմնորոշվելու ևս մեկ մեթոդ: Պետք է միայն օգտագործել ձեր ձեռքի ժամացույցը: Ժամացույցի՝ ժամերը ցույց տվող սլաքը ուղղեք դեպի արևը: 12 թվի և ձեր ժամացույցի այդ սլաքի անկյան միջնամասը անհրաժեշտ ճշգրտությամբ ցույց կտա հարավի ուղղությունը:
Ըստ իս, այս վերջին մեթոդը ամենահեշտն է, բայց ներկա վիճակում՝ ոչ գործնական: Բանն այն է, որ այսօր քիչ չեն թվային ժամացույցները, իսկ դրանով տարածքում հաստատ չես կողմնորոշվի: Թեպետ, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ներկա ժամանակներում չպետք է վստահել մամուռին և Բևեռային աստղին: Ընդամենը կարելի է օգտագործել սմարթֆոնն ու հատուկ ծրագրերով կողմնորոշվել, եթե, իհարկե, ինտերնետ ունես: Կարելի է նաև բջջային հեռախոսով զանգահարել ընկերոջը և հայտնել, որ մոլորվել ես: Իսկ եթե բջջային կապ էլ չունես, ուրեմն... նորից կարդա այս հոդվածը..
Կամո Խաչիկյան