«Դատարանով «ֆեյքերի» դեմ պաշտպանվելն արդյունավետ չէ». որտե՞ղ է խնդիրը
ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑՆոր երևույթ չէ, երբ այս կամ այն անձը բարձրաձայնում է սոցիալական ցանցերում առկա կեղծ օգտատերերի՝ «ֆեյքերի» միջոցով վիրավորանք կամ զրպարտություն պարունակող տեղեկատվության տարածման կամ այդ տեղեկատվությունն անձամբ ստանալու մասին: Իսկ խնդիրը բացառապես քաղաքացիա–իրավական դաշտում է՝ քաղաքացին միայն կարող է դատարան դիմել: Եթե նույնիսկ դիմում են ոստիկանություն, ապա այստեղից էլ ուղղորդում են դատարան: Բայց ո՞ւմ դեմ:
Խոսելով թեմայի շուրջ՝ «Էլոֆանտ» փաստաբանական ընկերության ղեկավար գործընկեր, փաստաբան Գևորգ Հակոբյանը նախ ընդգծեց.
«Մենք երկու խնդիր ունենք այստեղ: Նախ՝ «ֆեյքին» բացահայտելու խնդիրը կա, երկրորդը՝ ունենք վիրավորանքից ու զրպարտությունից պաշտպանվելու խնդիրը: Վիրավորանքի և զրպարտության մասով Քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված է վնասի փոխհատուցման, հերքման, ներողություն խնդրելու ինստիտուտը: Վիրավորանքի դեպքում կարող ենք պահանջել հրապարակային ներողություն խնդրել, փոխհատուցում ստանալ, պահանջել հերքում, փոխհատուցում: Զրպարտության դեպքում խնդիրը մի քիչ ավելի հեշտ է, քանի որ եթե նույնիսկ չեք կարողանում գտնել, թե իրականում ով է այդ «ֆեյքը», դատարանով, նույն Քաղաքացիական օրենսգրքով միշտ կարող եք պահանջել, որ դատարանը հերքի այդ տեղեկությունները: Դատարանում միշտ կարող եք իրականությանը չհամապատասխանող տեղեկությունների հերքում պահանջել, կամ նույնը հրապարակել ձեր նախաձեռնությամբ, այսինքն՝ որևէ ԶԼՄ–ի կամ սոցիալական մեդիայի միջոցով հերքել այդ տարածված տեղեկությունները: Սա ևս պաշտպանության միջոց է»:
Փաստաբանի խոսքով, վիրավորանքի մասով խնդիր կա:
«Մարդուն վիրավորում են, և այս պարագայում նա չգիտի, թե ով է վիրավորողը: Օրենսդրության տեսանկյունից որոշակի խնդիր կա, որովհետև եթե վիրավորում են, մարդը պետք է ունենա պաշտպանություն: Դատարանով «ֆեյքի» դեմ պաշտպանվելն արդյունավետ չէ, հատկապես, եթե մենք չգիտենք, թե «ֆեյքի» տակ ով է թաքնված: Տեխնիկական տեսանկյունից նույնպես հաճախ ոչ ոք չգիտի, թե «ֆեյքի» տակ ով է թաքնված, և շատ դժվար է լինելու բացահայտել իրական օգտատիրոջը»,–ասաց «Փաստի» զրուցակիցը՝ ընդգծելով անգամ ֆեյքերին բացահայտելու անհնարինության մասին:
«Այդ պատճառով սովորաբար ուրիշ գործիքներ են օգտագործվում: Եթե «ֆեյքը» վիրավորանքով է զբաղված, ապա իրեն «block» կամ «report» ենք անում, որպեսզի իր հաշիվը ջնջվի: Ուրիշ գործիք այս պահին չկա»,–նշեց փաստաբանը:
Նա շեշտեց՝ առհասարակ տեսական մակարդակով դեմ է «օրենքի բաց» հասկացությանը, որովհետև իրավական համակարգն ամբողջական է: Այս դեպքը նշված առումով ևս բացառություն չէ:
«Այն, ինչը մեզ դուր չի գալիս և կարող է այլ կերպ կարգավորվել, իրավական բաց չէ: Արժեքաբանական որոշակի բաց կա: Այսինքն՝ քաղաքականություն, որով կարելի է լրացուցիչ լրամշակել ու ասել, որ, օրինակ, վիրավորանքի դեպքում ոստիկանությունը պետք է գնա ու գտնի, թե իրականում ո՞վ է այդ «ֆեյքը»: Իսկ թե սա որքանո՞վ արդյունավետ կլինի, չեմ կարող ասել, որովհետև նույն ոստիկանությունը չի կարող գտնել, թե «ֆեյք» հաշվի տակ ով է թաքնված»,–ընդգծեց Գ. Հակոբյանը:
Էլեկտրոնային հարթության մեջ նման խնդիրների առջև կանգնելու դեպքում փաստաբանը խորհուրդ է տալիս օգտագործել այդ ցանցի համապատասխան գործիքները, ինչպիսին նույն «block»–ն կամ «report»–ն են: Նրա խոսքով, սովորաբար, այդ գործիքներն արդյունավետ աշխատում են, բայց չի բացառվում, իհարկե, որ կարող են ևս մեկ «ֆեյք» հաշիվ բացել:
Ամփոփելով՝ նա նշեց. «Մեծ հաշվով, եթե զրպարտության մասին է խոսքը, ճանապարհը, ըստ էության, միայն դատարանն է: Եթե վիրավորանք է, ապա դա խնդրահարույց է. պաշտպանությունն արդյունավետ չէ, կոպիտ ասած՝ պատասխանողին գտնել չի լինում»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ