Տարածաշրջանում Գերմանիայի կողմից իրականացվող քաղաքականությունը փոխվում է
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆregnum.ru–ն «Արդյո՞ք Մերկելը Ալիևի համար ղարաբաղյան անակնկալ է պատրաստում. Փաշինյանի՝ Գերմանիա կատարած այցի որոշ արդյունքների մասին» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը պաշտոնական այցով մեկնել էր Եվրամիության առանցքային երկիր Գերմանիա: Նա հանդիպել և բանակցություններ է վարել երկրի բարձրագույն ղեկավարության և գերմանական գործարարների և գիտության ներկայացուցիչների հետ: Ընդհանուր առմամբ, Փաշինյանի այցը բավական հարուստ էր և լավ նախապատրաստված, չնայած որ Գերմանիայում հայկական սփյուռքը մեծ չէ` ընդամենը հիսուն հազար մարդ: Այցի ընթացքում քննարկել են նաև քաղաքական հարցեր, տարածաշրջանում տիրող իրավիճակը և, իհարկե, ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հնարավորությունները:
Նշենք այն փաստերը, որոնք երևի ամենակարևորն են: Փաշինյանը այցի ընթացքում նշանակալի ջանքեր գործադրեց Հայաստանը Անդրկովկասում ամենաժողովրդավարական պետության կերպարով ներկայացնելու հարցում: Ըստ Փաշինյանի, Հայաստանում քաղաքական հեղափոխությունը պետք է վերափոխվի տնտեսական հեղափոխության: Այս համատեքստում վարչապետը կարևորել է օտարերկրյա ներդրումների ներգրավումը, այդ թվում՝ նաև Գերմանիայից: Սա՝ մեկ: Երկրորդն այն է, որ նշելով առկա իրավիճակի աշխարհաքաղաքական առանձնահատկությունները՝ Փաշինյանը շեշտել է, որ չի տեսնում հակասություններ ԵԱՏՄ շրջանակներում ինտեգրման ամրապնդման և Եվրամիության հետ ավելի սերտ հարաբերությունների զարգացման գործում: Եվրամիությունը աջակցում է մեր ժողովրդավարական բարեփոխումներին և այդ հարցում ընտրություն կատարելու պահանջ չի դնում, իսկ Հայաստանը չի պատրաստվում մեկի հետ հարաբերությունները զարգացնել՝ մեկ այլ գործընկերոջը վնաս հասցնելով: Սա մեկ կրակոց է երեք նապաստակների ուղղությամբ` ՀԱՊԿ և ԵԱՏՄ իր գործընկեր Ռուսաստանի, Եվրամիության և Ադրբեջանի: Այսպես, բանակցություններից հետո տեղի ունեցած ամփոփիչ համատեղ մամուլի ասուլիսի ժամանակ Մերկելը պատահական չէր, որ անցյալ տարվա դեկտեմբերին Հայաստանում անցկացված ընտրությունները անվանեց «ժողովրդավարական» և կարծիք հայտնեց, որ «երկրի բնակչությունը շատ մեծ հույսեր է կապում նոր վարչապետի հետ»: Նա խոստացավ օգնել Երևանի նոր կառավարությանը և ոչ միայն տնտեսապես: Այդ համատեքստում Փաշինյանը սկսեց ներկայացնել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հեռանկարները: Ասուլիսում նա ընդգծեց իր տեսակետը իրավիճակի վերաբերյալ, ըստ որի, «Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծումը, տարածաշրջանում խաղաղությունն ու կայունությունը կարող են լինել արդյունք ոչ թե երկկողմ, այլ բազմակողմ ջանքերի»: Ըստ նրա, ինքը միշտ ասել է, որ կարող է բանակցել Հայաստանի ժողովրդի անունից, բայց ոչ Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչների կողմից, քանի որ նրանք իրեն նման մանդատ չեն տվել և չեն մասնակցել ընտրություններին: Միևնույն ժամանակ, Հայաստանի կառավարության ղեկավարը հույս հայտնեց, որ առնվազն «կիսաձայնով» Բաքուն պետք է համաձայնի նման մոտեցմանը և ճանաչի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի շահերը, սակայն «քանի դեռ Ադրբեջանը համարժեք հայտարարություններ չի անում, անհնար է մեծ առաջընթացի հասնել այդ ուղղությամբ: Համեմատության համար ասենք, որ Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը մամուլի ասուլիսում «նկարել» էր այլ պատկեր՝ նշելով, որ հայտարարությունները, ներառյալ՝ Բաքվից հնչող, լուծումներ փնտրելու պատրաստակամության մասին են, և ինքը հույս ունի, որ հայ բարեկամները կպատասխանեն նույն կերպ: Այնուամենայնիվ, «Ղարաբաղյան արիան» Մերկելի կատարմամբ այլ կերպ հնչեց: Նշելով, որ վերջերս Հայաստանի վարչապետի և Ադրբեջանի նախագահի միջև մի քանի հանդիպումներ են եղել, նա կոչ արեց Փաշինյանին (չնայած տրամաբանական է, որ նաև պետք էր Ալիև անունը հնչեցնել) այս ուղղությամբ «խիզախ քայլեր» ձեռնարկել և ընդգծեց, որ ղարաբաղյան խնդրի լուծումը անհնար է, եթե կողմերից միայն մեկն է բարի կամք (դատելով համատեքստից՝ Հայաստանը) դրսևորում: Եվ ավելին: Կանցլերի խոսքերով, ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացը ժամանակ է պահանջում, գնալու երկար ճանապարհ կա, չի կարող լինել այնպես, որ կողմերից մեկը բավարարված չլինի, և անհրաժեշտ է օգտագործել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հնարավորությունները: Փաստացի Գերմանիայում Փաշինյանը սկսեց «մշակել» ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման նոր քաղաքականության տարրերը, որոնցից մեկը Ստեփանակերտի վերադարձն է բանակցային սեղանին: Ինչո՞ւ Բեռլինում: Մեր կարծիքով, Բաքուն այդ ուղղությամբ գազային խաղաքարտ չի կարող կիրառել: Հունիսից Տրանսանատոլիական գազատարով մղվելիք «Շահ Դենիզ –2» հանքավայրի գազի մեծ մասը Թուրքիայում է մնալու: Իսկ մնացած տարեկան 16 միլիարդ խորանարդ մետրը նախատեսված չէ Գերմանիայի համար, նա ունի ռուսական գազ: Բացի այդ, Բեռլինը այժմ բացահայտորեն «ժողովրդավարական խաղաքարտ» է խաղացնում Ադրբեջանի նկատմամբ, իսկ հիմա, ինչպես պարզվում է, կարող է իր շահերի համար օգտագործել նաև ղարաբաղյան հակամարտությունը: Ակնհայտ է, որ Փաշինյանը խաղադրույք է կատարել Բեռլինի վրա` հզոր տանիք ստանալու ակնկալիքով: Սակայն այս համատեքստում, ըստ որոշ փորձագետների, Հայաստանի վարչապետի այն միտքը, որ ինքը չի կարող բանակցել Լեռնային Ղարաբաղի փոխարեն, կարող է լինել բանակցային ստատուս քվոյի քայքայման առաջին քայլը: Հնարավոր է՝ դա հանգեցնի «Դուշանբեի ոգու» անհետացմանը, որը կարևոր դեր է խաղացել ղարաբաղյան ճակատում լարվածության նվազեցման գործում: Ի՞նչ կլինի հաջորդիվ, և արդյոք Փաշինյանի «Ղարաբաղի բանաձևը» հետագա զարգացում կստանա՞ Գերմանիայի և անգամ ամբողջ Եվրամիության մասնակցությամբ: Ինչո՞ւ Բեռլինը չի խուսափում Բաքվի հետ հարաբերությունների վատթարացումից և չի տեսնում ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հնարավոր լարվածության աճման ռիսկերը: Բեռլինը դեռևս Հայաստանին չի տեսնում որպես Անդրկովկասի հիմնական կենտրոն, Երևանի համար նա հատուկ օրակարգ չունի: Տպավորությունն այնպիսին է, որ Գերմանիան Անդրկովկասը դիտարկում է որպես միասնական տարածաշրջան: Այժմ տարածաշրջանում Գերմանիայի կողմից իրականացվող քաղաքականությունը փոխվում է: Ինչի՞ համար է դա, և արդյոք արժե՞ սպասել Փաշինյանի և Մերկելի նոր հայտարարություններին:
Կամո Խաչիկյան