Աշխատանքը, որպես ամենամարդասպան...
ԼԱՅՖՄենք գիտենք, որ...
Աշխարհի ամենահզոր մարդասպաններն են՝ պատերազմը, թմրամիջոցները (ծխախոտը) և ալկոհոլը:
Իրականում այնքան էլ այդպես չէ:
Պարզվում է՝ ներկայումս ամենամեծ մարդասպանն աշխատանքն է: Միջինացված հաշվարկով աշխարհում աշխատանքի ընթացքում տարեկան դժբախտ պատահարներից և պրոֆեսիոնալ հիվանդություններից մահանում է մոտավորապես երկու միլիոն մարդ: Համեմատության համար ասենք, որ այդ ցուցանիշը պատերազմների համար 650 հազար է, այսինքն՝ աշխատանքի մահաբերությունից երեք անգամ քիչ:
Արդի ժամանակաշրջանում ամենավտանգավոր աշխատանքներն են համարվում գյուղատնտեսական, հանքարդյունաբերական և շինարարական աշխատանքները: Օրինակ, ըստ ԱՄՆ–ի Աշխատանքի վիճակագրական բյուրոյի տվյալների, տարեկան իրենց աշխատավայրում մահանում է 6 000 –ին մոտ աշխատող՝ ներառյալ նրանք, որոնք սրտային անբավարարությունից են մահացել գրասենյակում՝ սեղանի առաջ նստած: Այստեղ ամենավտանգավորը համարվել է փայտահատի աշխատանքը, մոտավորապես 122 մահ 100 000 փայտահատից, երկրորդ տեղում ձկնորս–նավաստու աշխատանքն է՝ 101 մահ 100 000 նավաստուց: Երրորդը քաղաքացիական ավիացիայի աշխատողներն են. այստեղ պետք է նշել, որ օդաչուների բոլոր մահերը եղել են փոքրիկ ինքնաթիռների ավիավթարների պատճառով: Չորրորդ տեղում շինարար–մոնտաժողներն են, որոնք գործ ունեն երկաթե կոնստրուկցիաների մոնտաժի հետ, հինգերորդում հանքափորներն են: Ամենավտանգավոր, բայց հազվագյուտ մասնագիտական գործունեություն է համարվում Բերինգի ծովում խեցգետին որսացողների աշխատանքը:
ԱՄՆ–ում աշխատատեղում մահվան պատճառների թվում առաջին տեղում են ճանապարհատրանսպորտային պատահարները (կապ չունի՝ որ ոլորտում), որոնց թիվը 23% է կազմում ընդհանուր մահվան պատճառների թվի մեջ: Պարզվում է, որ անգամ ոստիկանը ավելի մեծ հավանականությամբ կարող է մեռնել վթարից, քան թե հանցագործի կրակոցից: Երկրորդ տեղը 12%–ով զբաղեցնում է բարձրությունից ընկնելը, ամենամեծ քանակով մահեր այս պատճառով ունենում են շինարար –մոնտաժողները և տանիքագործները: Ըստ մահվան պատճառների, երրորդ տեղը, ինչքան էլ զարմանալի է, զբաղեցնում են սպանությունները, ընդ որում՝ խանութների վաճառողներին չորս անգամ ավելի շատ են սպանում, քան ոստիկաններին:
Մեծ Բրիտանիայի Թագավորական վիճակագրական ընկերության ամսագրի խմբագիր Ֆրենկ Դեկվորտը իր կողմից ստեղծված հատուկ սանդղակի միջոցով հաշվարկում է աշխատանքի վայրում և կատարած որոշակի աշխատանքի դեպքում մահվան հավանականությունը: Ըստ այդ սանդղակի, ամենաանվտանգ աշխատանքը գնահատվում է 0 բալ, 8 բալը նշանակում է, որ մահն անխուափելի է: Օրինակ, «ռուսական ռուլետկան», ըստ այդ սանդղակի, ունի 7.2 բալ, 20 տարի ալպինիստ լինելու դեպքում ստացվում է 6.3 բալ, մարդասպանի կողմից սպանվելու հավանականությունը գնահատվում է 4.6 բալ, 160 կիլոմետր ճանապարհ անցնելը ավտոմեքենայով հավասարվում է 1.9 բալի, եթե վարորդը ալկոհոլ օգտագործած չէ և ունի միջին տարիք, իսկ երկնաքարի անկումից մահվան հավանականությունը 1.6 բալ է:
Դեկվորտի սանդղակում ամենավտանգավոր հատվածն է համարվում 5.5 բալի շրջակայքը: Տղամարդկանց համար դա ճանապարհատրանսպորտային պատահարների կամ բարձրությունից ընկնելու շրջակայքն է, կանանց համար՝ տուն մաքրելը, աման լվանալը կամ էլ ուղղակի փողոցում քայլելը:
Ինչպես կարելի էենթադրել Դեկվորտի սանդղակից, 8 բալ կարելի է ստանալ, եթե, օրինակ, մարդը նետվի գործող հրաբխի խառնարանը, կամ էլ մարդու գլխին ատոմային ռումբ ընկնի: 0 բալ հավաքելն ավելի դժվար է, քանի որ ցանկացած դեպքում ինչ էլ անես, որտեղ էլ գտնվես, հավանականություն ամեն դեպքում կա, որ գլխիդ երկնաքար կընկնի:
Կամո Խաչիկյան