Երևան, 19.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Հավանաբար դեռ բավական ժամանակ երկար փողերի ինստիտուտ չենք կարողանա ձևավորել»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

Երկար տարիների ընթացքում երկրում ստեղծված բարոյատնտեսահոգեբանական իրավիճակից ելնելով՝ շատ– շատերը բավարարվել են միայն այս կամ այն ընկերությունում աշխատանք գտնելով: Քաջ իմանալով, որ եթե վերևներում քեռի, մորաքույր կամ խնամի–բարեկամ չունես, ապա, մեծ հաշվով, բիզնես հաջողություն էլ չես կարող ունենալ: 

Հիմա պայմանները փոխվել են, և ինչպես իշխանություններն են վստահեցնում, այլևս պետք չէ նման խնամիաբարեկամական կապեր, «ախպերներ», կամ «լավ ախպոր լավ ընկեր» փնտրել վերևներում ինչ–որ ուղղությամբ ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնելու համար: Իշխանությունների խոսքով, հիմա ընդամենը ցանկություն է պետք, գումար և մտքում ծնված ցանկացած բիզնես հնարավոր կլինի առանց խոչընդոտների հիմնել ու զարգացնել:

Կարճ ասած, եթե առաջին վտանգն արդեն կարելի է չեզոքացված համարել, ապա երկրորդ գործոնը՝ գումարի բացակայությունը, չեզոքացնել հնարավոր չէ: Եթե տնտեսած գումար կա, ապա գործ դնելու դեպքում կուտակած գումարը որոշ առումով ռիսկի տակ է դրվելու, իսկ եթե գումար չկա, ապա այն կարող է բանկը տալ: Բայց եթե առաջինի դեպքում չհաջողելիս վտանգի տակ են հայտնվելու սեփական միջոցները, ապա երկրորդի դեպքում պատկերն էլ ավելի դաժան հետևանքներ կարող է ունենալ:

Նման մեկնարկային պայմաններ ունենալով, մարդկանց հորդորում են բիզնես հիմնել ու սեփական եկամուտի աղբյուրը ստեղծել:

Այստեղ միտք է ծագում, թե այս ճանապարհն անվտանգ և առանց կորուստների անցնելու համար արդյո՞ք պետությունը չպետք է խրախուսման մեխանիզմներ մշակի սկսնակ բիզնեսների համար: Եվ որպես խրախուսման մեխանիզմ, օրինակ, երկար փողերի ինստիտուտ ձևավորի, որի շնորհիվ հնարավոր կլինի տնտեսության մեջ եղած կոտրված ու ժանգոտված թափանիվներն ինչ–որ ձևով նորից աշխատեցնել:

Տնտեսագիտության դոկտոր Վարդան Բոստանջյանը «Փաստի» հետ զրույցում նշեց, որ երկար փողերի ինստիտուտ ձևավորելը պետության առաջնային գործառույթներից մեկը պիտի լինի: Եվ պետք չէ թյուր պատկերացում ունենալ, թե հանկարծ որևէ տեղից կարող են ֆինանսական ռեսուրսներ ներհոսել երկիր և դրանք երկար փողեր կոչվել:

«Երկար փողեր ունենալու համար նախ հարկավոր է ներդրումային հիմնադրամներ, կենսաթոշակային ֆոնդեր, ապահովագրական համակարգեր ունենալ, ուր կհավաքվեն ժամանակավորապես ազատ ֆինանսական միջոցները և երկար ժամանակով կարող են օգտագործվել տվյալ երկրի ամենատարբեր խնդիրներ լուծելու համար: Մասնավորապես՝ տնտեսական կառուցվածքի արդիականացման, առաջավոր տնտեսական ճյուղերի զարգացման, սոցիալական տարբեր չլուծված խնդիրների լուծման համար: Յուրաքանչյուր երկիր համարվում է արդյունավետ, երբ ժամանակավորապես ազատ դրամական միջոցները կարողանում է մոբիլիզացնել, կենտրոնացնել և դրանք ռացիոնալ ու հիմնավորված կերպով տեղաբաշխել: Այսօրվա դրությամբ, մեզ մոտ նման ինստիտուտներ չկան: Թերևս միակ օղակն այսօրվա դրույթյամբ կարելի է բանկային համակարգը համարել, որն այնքան էլ չի կարելի երկար փողերի ինստիտուտ համարել»,– ասաց Վ. Բոստանջյանը: 

Փաստորեն, անցած 30 տարիների ընթացքում մենք չենք կարողացել նման ինստիտուտ ձևավորել: Ըստ տնտեսագետի, այս բացը լրացնելու համար կարևոր է, որ յուրաքանչյուր ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձ 100 %–ով համոզված լինի իր սեփականության իրավունքի պաշտպանության հարցում: Հակառակ դեպքում նման ինստիտուտ դժվար թե ձևավորվի: 

«Աշխարհում երկար փողերի և ուղղորդված ծրագրերի իրականացման համար ֆիքսել են դա և այն անվանել են սեփականության իրավունքի սահմանադրականության պաշտպանություն: Եվ քանի դեռ հասարակությունը իր սեփականության իրավունքի և ֆինանսական հոսքերի պաշտպանության առումով ռիսկեր տեսնի, այնքան կթաքցնի կամ ստվերային դաշտ կուղարկի իր միջոցները: Նման պարագայում մենք զրկվում ենք երկար փողերի ինստիտուտ ստեղծելու հնարավորությունից: Այսինքն, այն ձևավորելու համար առաջին հերթին անհրաժեշտ է սեփականության իրավունքի սահմանադրական պաշտպանություն և ֆինանսական հոսքերի թափանցիկության ապահովում, որը բացառապես պետության իրավական և ինստիտուցիոնալ հիմքերի, կանոնակարգման խնդիր է: Եվ եթե ճիշտը խոսենք, հավանաբար մենք երկար ժամանակ երկար փողերի ինստիտուտ դեռ չենք կարողանալու ձևավորել: Երկար փողերի ինստիտուտներից մեկը կուտակային կենսաթոշակային ֆոնդն է, որի ներդրման ժամանակ դեռևս 2010 թվականին ես հանրապետության նախագահի մոտ ասել եմ, որ այդ գումարները պետք է մենք կառավարենք, քանի որ դա անհրաժեշտ է մեր երկրի տնտեսությունը զարգացնելու համար, այն չպետք է տանք դրսի կառավարիչներին: Սակայն այլ որոշում կայացվեց: Այսինքն, սա ևս կարելի է երկար փողերի մի սեգմենտ համարել, որը, ցավոք, մենք չենք տնօրինում»,– ասաց Վ. Բոստանջյանը:

Ստացվում է, որ նման պայմանների դեպքում մեծ կամ փոքր ձեռնարկություններ հիմնելու համար պետությունը ոչ թե պետք է գումարներ ներդնի, այլ դրանց անվտանգությունն ապահովելու օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ ռիսկերը նվազեցնի: Բացի այդ, պետք է ամեն ինչ անի, որ անձանց սեփականությանը հանկարծ վտանգ չսպառնա: Հակառակ դեպքում ո՛չ տնտեսական գործունեություն ծավալելու ցանկություն կառաջանա, ո՛չ էլ ոչխար պահելու:

 

ԱՐՄԻՆԵ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

Իբր փողի խնդիր չկա, բայց գնում են թե՛ գների, թե՛ հարկերի դրույքաչափի բարձրացման ճանապարհով. «Փաստ»Ռուսական և ամերիկյան քաղաքական շրջանակները՝ «Միասնություն» շարժման հավաքին. «Փաստ»Որևէ պաշտոնյա իրավասու չէ միանձնյա որոշել, թե որն է ՀՀ տարածքը. ի՞նչ էր անում «Հայաքվեն» վտանգված գյուղերում. «Փաստ»Ձյան առատ տեղումներն ու բուքը վերադառնում են․ եղանակն՝ առաջիկա օրերին Երևանի և մարզերի որոշ հասցեներում լույս չի լինի 33-ամյա վարորդը «ՎԱԶ 2107»-ով, մի քանի պտույտ շրջվելով, բախվել է քարերին․ կա վիրավոր Մենք զենք ենք վերցնելու՝ կամ կապրենք, կամ կմեռնենք․ Ոսկեպարի բնակիչ Վթարային աշխատանքներով պայմանավորված ջուր չի լինելու Գյուղապետը եկավ արյան մեջ կորած, ասաց՝ «շտապ օգնություն կանչեք, գյուղում վիճակը վատ է. Վարդաձորի վերջին օրը… Սփյուռքը պետք է վերակազմակերպվի. Արամ Ա ՆԱՏՕ-ի և Ադրբեջանի միջև քաղաքական առևտուրը նոր փուլ է մտնում. զոհասեղանին Հայաստանն է Շրջաններում ձյուն է տեղում, ճանապարհները աղ-ավազով մշակում են Կազանում հայտնաբերվել է սալմոնելոզով վարակման զանգվածային դեպք Տավուշում հավաքել են տվել Փաշինյանի հետ հանդիպման եկածների հեռախոսներն ու որոշ իրեր․ հանդիպումը թեժ է անցել Հայկական մոտ 600 բեռնատար սպասում է Վերին Լարսով անցնելուն․ «Սպուտնիկ Արմենիա» Թուրքիայի գործարաններից մեկում պայթյուն է տեղի ունեցել. կան զոհեր ու վիրավորներ Թշնամու խնդիրն է՝ կտրել Իրան-ՀՀ-Վրաստան-ՌԴ հաղորդակցության ուղին, ջլատել ՀՀ պաշտպանական բնագիծը «Այսուհետ բոլորը պետք է հաշվի նստեն մեզ հետ»․ Ալիև Աբովյան քաղաքում զենքի գործադրմամբ խմբակային խուլիգանության վարույթով մեղադրանք է ներկայացվել ևս երեք անձի ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ Հայաստանի այն ուրվագիծը, որ ցույց եմ տվել ասուլիսին, ցույց եմ տվել նաև այստեղ. Փաշինյանը՝ Տավուշի հանդիպման մասին Ասում են, թե գնում են ԵՄ, բայց ավելի շատ կախվում Ռուսաստանից Արցախցիների վերադարձի հարցում Հայաստանի իշխանության պահվածքը համընկնում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի տեսակետների հետ. Տիգրան Աբրահամյան Ոսկեպարցիները Փաշինյանի դեմ պայման են դրել, պատրաստ ենք անգամ պատերшզմի․ Ոսկեպարի բնակիչ, պահեստազորի գնդապետ Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում Ռիտա Նազարյանը ԶՊՄԿ քիմիական լաբորատորիայում որպես լաբորանտ աշխատում է 1978 թվականից Հետախուզվողը հայտնաբերվեց «Զվարթնոց» օդանավակայանում Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների համաշխարհային հզորությունն աճել է 50 տոկոսովԻնչո՞ւ կալանավորեցին ՀՅԴ-ական Գագիկ Սարգսյանին․ հետաքրքիր մանրամասներ 26-ամյա աղջիկը դանակահարել է իրեն հարվածող ընկերոջը․ նա ձերբակալվել է Ուզում եք հասկանալ, թե ինչ է լինելու, այսպես կոչված, «անկլավները» հանձնելուց հետո, նայեք Արցախին Արշակ Կարապետյանը հայրենասեր Հայի սկզբունքային և վճռական Տեսակ է Վթար՝ Երևանում. Աջափնյակի դատարանի հարևանությամբ բախվել են Nissan-ն ու Mitsubishi-ն Ռուսական ալիքները պետք է բացառեն ՀՀ-ի նկատմամբ վիրավորանքը և մեր ներքին գործերին միջամտելու փորձերը․ ԲՏԱ նախարար Ոսկեպարում Նիկոլ Փաշինյանին շատ սառն են ընդունել․ Փաշինյանը վախեցրել է պատերազմովՔաղաքացին քարով հարվածել է կառավարության շենքի պատուհանին Ալիևն օկուպացված Ստեփանակերտում վառել է Նովրուզի խարույկը Ասֆալտ փռել, ծորակ տեղադրել չկարողացող իշխանությունը ո՞նց է ակադեմիական քաղաք կառուցելու. Գալստյան «Ոսկեպարից Նիկոլը փախե՞լ է»․ Գագիկ Համբարյան ՀԱՊԿ-ում հայտարարել են, որ ՌԴ նախագահական ընտրություններն անցել են օրենքին համապատասխան Ոսկեպարի վարչական ղեկավարի «վախը բռնել են» Ռուսաստանն ընտրություններից հետո ավելի կոշտ է լինելու Հայաստանի նկատմամբ Գրիգորի Զաքարյան. Բիզնեսին պատրաստ ենք մատուցել ներդրումային համալիր ծառայություններ Հասանովը Ստոլտենբերգին տեղեկացրել է հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակի մասին Էլեկտրոնային դեղատոմսի ներդրումից 15 օր անց. մանրամասներ (տեսանյութ) Հայաստանն ունի «Խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը, որը չափազանց կարևոր է մեր երկրների համար. Նուրտլեու Մահացել է երգիչ Ուզբեկը ԵԱՏՄ-ի հետ հարաբերությունների վատթարացումը շղթայական և աղետալի հետևանքներ կարող է ունենալ․ Արշակ Կարապետյան Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպում է Ոսկեպարի, Բաղանիսի և հարակից բնակավայրերի բնակիչների հետ Իլհամ Ալիևը հեռախոսով շնորհավորել է Պուտինին ընտրություններում տարած հաղթանակի կապակցությամբ