Ինչո՞ւ կատուն չի վնասվում բարձրությունից ընկնելիս
ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՄենք գիտենք, որ...
Կատվի օրգանիզմն ստեղծված է այնպիսի հատուկ ձևով, որի շնորհիվ բարձրությունից ընկնելիս կատուն վնասվածք չի ստանում։
Իրականում այնքան էլ այդպես չէ։
Բանն այն է, որ կատվի՝ բարձրությունից ընկնելու դեպքում անվնաս մնալու գործին հիմնականում խառնվում է ոչ թե կենսաբանությունը և ֆիզիոլոգիան, այլ ֆիզիկան։ Ո՛չ կատվի թաթերը ինչ-որ յուրահատուկ մեղմացուցիչ՝ ամորտիզացիոն հատկություն ունեն և ո՛չ էլ նրա վերջույթները՝ ինչ-որ յուրահատուկ կառուցվածք։ Ինչպես թաթերը, այնպես էլ նրա վերջույթների կառուցվածքը առանձնապես չեն տարբերվում մնացած չորքոտանիների թաթերից և հենաշարժիչ համակարգից, չնայած պետք է նշել, որ կատվի հենաշարժիչ համակարգը, համեմատած շատ այլ կենդանիների հետ, շարժուն է։ Բացի այդ, կատուն այլ չորքոտանիների և անգամ մարդու համեմատ ավելի ճարպիկ է, արագ կողմնորոշվող և ունի լավ զարգացած վեստիբուլ յար ապարատ։ Պետք է հաշվի առնել նաև այն, որ կատուն բավականին թեթև կենդանի է՝ համեմատած իր չափերի հետ։ Ընդ որում, կատվի անկման բարձրության ավելացումը կատվի վնասվելու հավանականությունը չի մեծացնում։ Ինչ բարձրությունից էլ կատուն ընկնի, նրա անկման արագությունը չի կարող գերազանցել 100 կիլոմետր/ժամը։ Համեմատության համար ասենք, որ ընկնող մարդու անկման արգությունը կարող է հասնել անգամ 210 կիլոմետր/ժամի։ Կատվի համար երբեմն ավելի վտանգավոր է ցածր բարձրություններից անկումը, քանի որ այդ դեպքում նա չի հասցնում իր մարմինը դասավորել անկման հետևանքները մեղմացնելու ամենահարմար դիրքով՝ թաթերով ներքև։ Բանն այն է, որ թռիչքի ժամանակ կատուն թաթերը չռում է ինչքան հնարավոր է, որով և մեծացնում է օդի դիմադրողականությունը, արդյունքում կենդանու մարմինը աշխատում է որպես պարաշյուտ, որը մեծացնելով օդի հետ շփումը` իջեցնում է անկման արագությունը։ Այս ամենի մեջ ավելի շատ կարևոր է ոչ թե կատվի հարմարվողականությունը անկմանը, այլ մեխանիկայի և աէրոդինամիկայի օրենքները։ Իրականում այնպես չէ, որ կատուները բարձրությունից ընկնելիս վնասվածքներ ընդհանրապես չեն ստանում, ավելին՝ վնասվածքներ ստանալու դեպքերը բազմաթիվ են։ Մի հետաքրքիր հետազոտության արդյունքում, որը իրականացրել է ինչ-որ մասնավոր անասնաբուժական ընկերություն, պարզվել է, որ «թռչող կատուներ» ավելի շատ լինում են գիշերը, քան ցերեկը, ընդ որում՝ 65 % դեպքերում դա կատարում են մինչև 3 տարեկան կատուները։ Թաթերի վրա ընկնելու ռեֆլեքսը կատվի ձագերի մոտ սկսում է զարգանալ 3-4 շաբաթական հասակում և 6-7 շաբաթական հասակում այն ամրապնդվում է։ Ի դեպ, այն մոլորությունը, որ անկման ժամանակ կատվին կողմնորոշվել օգնում է պոչը, սխալ է, անպոչ կատուներն էլ նույն հաջողությամբ բարձրությունից ընկնելիս գետնին կանգնում են չորս թաթերի վրա, քանի որ օդում շրջվելու համար նրանք օգտագործում են ոչ թե պոչը, այլ հետևի թաթերը։ Կատուն փոքր բարձրությունից, օրինակ՝ մարդու ձեռքից ընկնելիս օդում թաթերով ներքև կողմնորոշվելու ժամանակ չի ունենում և անգամ կարող է վնասվել։ 1976 թվականին նյույորքցի անասնաբույժ Գորդոն Ռոբինսոնը նկարագրել է, այսպես կոչված, «բարձրության սինդրոմը», ըստ որի, ինչքան բարձր է շենքի հարկը, որտեղից ընկել է կատուն, այնքան քիչ վնասվածք է ստանում կենդանին։ Այսինքն, ինչքան էլ հակասական է հնչում, բայց 15-րդ հարկից ընկնելը կատվի համար ավելի անվտանգ է, քան 2-րդ հարկից ընկնելը։ Սակայն բարձրահարկերից ընկնելիս երբեմն կատվի՝ ընկնելուն հարմարվելու ռեֆլեքսը չի գործում և կենդանին մահացու վնասվում է։ Այս երևույթը կոչում են ընկնելու «շոկ», և սա հավանաբար կապված է կենդանու անկման ընթացքում եղած հոգեվիճակի հետ։
Այն, որ կատուն ընկնում է միշտ թաթերի վրա, պարզ է։ Կա նաև մի այլ հաստատված փաստ՝ բուտերբրոդը ընկնում է միշտ կարագով ներքև։ Արդյունքում որոշ կատակասերներ խնդիր են առաջադրել, թե ինչ կլինի մեջքին բուտերբրոդ կապած կատվի հետ ընկնելիս։ Ըստ նրանց, մի կողմից կատուն աշխատելու է այնպես պտտվել, որ ընկնի թաթերով ներքև, բայց միևնույն ժամանակ էլ բուտերբրոդը «ուժ է գործադրելու», որ ընկնի կարագով ներքև, այսինքն՝ կատվին հակառակ։ Արդյունքում երկու ուժերը իրար կչեզոքացնեն, և կստացվի հակագրավիտացիա։ Կատակասերների եզրակացությունն աներևակայելի է՝ կստանանք որոշակի կայուն վիճակ, երբ կատուն անընդհատ պտտվում է, բայց այդպես էլ չի ընկնում։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը