Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Պետրոս Առաջին. «մեծ բարեփոխի՞չ», թե՞ «մեծ սրիկա»

ՀԱՆՐԱՀԱՅՏ ՄՈԼՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Մենք գիտենք, որ...

Պետրոս Առաջինը ռուսական պետականության պատմության ամենամեծ բարեփոխիչն էր

Իրականում այնքան էլ այդպես չէ։

Պետրոս Առաջինը, որ 17-րդ դարի վերջին և 18-րդ դարի սկզբին եղել է Ռուսաստանի կայսրը, ընդամենը, ըստ պատմաբան Լև Գումիլ յովի, փորձում էր նմանվել եվրոպացիներին, ավելի կոնկրետ՝ հոլանդացիներին, ընդ որում՝ նրա քայլերը նման էին 5 տարեկան աղջկա վարմունքին, որն ընդամենը դնում է մոր գլխարկը և ներկում շրթունքները, որպեսզի նմանվի իր սիրելի մայրիկին։ Իրականում, հաշվի առնելով իրականացված բոլոր սոցիոլոգիական հարցումները, ներկայումս առկա է այն մոլորությունը, որ Պետրոս Առաջինը համարվում է ռուսական իրականության ամենահանրահայտ անձնավորությունը։ 

Նշենք, որ պաշտոնական ռուսական պատմագրությունը ևս նրան համարում է մեծ գործիչ: Շարունակում են կանգնեցվել նրա արձանները, գրքեր գրվել, ֆիլմեր նկարահանվել, նրա մասին շարունակում են հիացմունքով խոսել ժամանակակից քաղաքական գործիչները և այլն։ Բայց կա նաև այդ ամենը ոչ միայն ժխտող, այլ հակադարձող կարծիք, որն արտահայտել են այնպիսի հանրահայտ պատմաբաններ, ինչպիսիք են Նիկոլայ Կարամզինը, Վասիլի Կլ յուչևսկին, Պավել Միլ յուկովը և այլն։ Սկսենք նրանից, որ առաջին հերթին Պետրոս Առաջինը այնպիսի տեսք չի ունեցել, ինչպիսին պատկերացնում ենք մենք ըստ նկարների և նկարագրությունների (բարձրահասակ դյուցազուն՝ աննկուն առողջությամբ)։ Իրականում այդ բավականին բարձրահասակ անձնավորությունը (2 մետր 4 սանտիմետր հասակով) շատ նիհար էր, ուներ նեղ ուսեր և կոնք ։ Ընդ որում, մինչև մեր օրերը պահպանված նրա շորերը այնքան նեղ են, որ ուղղակի անհնար է դրանք կրողին, մեղմ ասած, դյուցազնական կազմվածք ունեցող համարել։ Եվ դա ամբողջը չէ։ Պետրոս Առաջինը հիվանդ էր, նա ունենում էր պարբերական նյարդային նոպաներ, որի պատճառով էլ երբեք չէր բաժանվում դաշտային դեղարկղիկից և պարբերաբար դեղեր էր ընդունում։ Նշենք, որ Պետրոս Առաջինը չի մահացել խեղդվողներին օգնելու պատճառով (չնայած նման դեպք իրոք եղել է, բայց այն ընդամենը սրացրել է նրա հիվանդությունները), ոչ էլ սիֆիլիսից է մահացել, ոչ էլ նրան թունավորել են «հատուկ նվիրված կոնֆետներով»։ Իրականում նա մահացել է միզածորանի բորբոքման հետևանքով, երբ վիրաբույժ Հորնը վիրահատել է նրան, բայց, ավաղ, այդ ամենը վատ վախճան է ունեցել։ Պետրոսին վերաբերող առասպելն այն մասին, որ նա «պատուհան է բացել դեպի Եվրոպա» և որ նա մեծ բարեփոխիչ էր ու բերել է արևմտյան քաղաքակրթությունը Ռուսաստան, ծագել է Եկատերինա Երկրորդի ժամանակ։ Այս գերմանական ծագմամբ ռուսական թագուհու ստեղծած առասպելը չի ժխտվել ոչ 19-րդ և ոչ էլ 20-րդ դարերում։ Իրականում ամեն ինչ այլ կերպ է։ Իհարկե, Պետրոս Առաջինը, վերադառնալով Հոլանդիայից, բավականին դեկորատիվ նորարարություններ մտցրեց՝ սափրվելը, ծխախոտ ծխելը, գերմանական զգեստ կրելը, բայց այդ ամենը, ըստ նրա ժամանակակիցների, չէր փոխում արմատացած սովորույթները։ Բանն այն է, որ Ռուսաստանի կապերը Եվրոպայի հետ առկա էին դեռևս Իվան Երրորդի ժամանակներից և շարունակվում էին, իսկ այն, որ Պետրոսը ծառայության էր վերցնում արտասահմանցի մասնագետների, այնքան էլ անսովոր երևույթ չէր: Ընդհանուր առմամբ, պետրոսյան բարեփոխումները ընդամենը նրա նախորդների սկսած բարեփոխումների սովորական շարունակությունն էին։ Ըստ Գումիլ յովի, պետրոսյան բարեփոխումներն անգամ անուղղելի էին, քանի որ նա ժողովրդին բաժանեց երկու մասի՝ ազնվականությանը հակադրելով ժողովրդին, հենց նրա ժամանակ է Ռուսաստանում ընդունվել ստրկությունը՝ մտցնելով «շնչահարկը», մարդկանց վաճառքը և կտտանքները, իսկ հարկերն աճել են 6,5 անգամ. արդյունքում երկրի ազգաբնակչությունը պակասել է մեկ հինգերորդով, միևնույն ժամանակ նրա իշխանության ժամանակաշրջանում սկսվել է բնապահպանական աղետ՝ կապված անտառների մասսայական ոչնչացման հետ, և արդյունքում Կենտրոնական Ռուսաստանի մշակովի դաշտերի բերքատու հողը քայքայվել է՝ ճահճացման պատճառով։ 

Իհարկե, բազմաթիվ գրական ստեղծագործությունները նպաստել են «Պետրոս Մեծի» առասպելի ստեղծմանը։ Ընդ որում, այդ ամենում ամենամեծ ավանդն ունեն Լև Տոլստոյը՝ «Պետրոս Առաջինի ժամանակների վեպ» ստեղծագործությամբ, և Ալեքսեյ Տոլստոյը՝ «Պետրոս Առաջին» վեպով։ Հետաքրքիր է, որ սկզբից Պետրոս Առաջինին աստվածացնող Լև Տոլստոյը իր կյանքի վերջում փոխել է իր կարծիքն այդ պատմական դեմքի նկատմամբ և սկսել է գրել «մեծ սրիկայի» ու «ազնվական հանցագործի» մասին, որը փորձում էր սրբապղծել Ավետարանը։ Ի վերջո, Տոլստոյը առաջարկում է սերունդներին մոռանալ նրա մասին և ոչ թե հուշարձաններ կանգնեցնել։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Past.am-ը

Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել