«Կացնային» քաղաքականության հետևանքները
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ«Սպայկան» գուցե թե պետբյուջե փոխանցի ոչ թե 7 միլիարդ դրամ, այլ ավելի շատ հարկ. լրագրողների հետ ճեպազրույցի ընթացքում նման կարծիք է հայտնել պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Դավիթ Անանյանը: ՊԵԿ ղեկավարը մանրամասնել է, որ այդ 7 միլիարդ թիվն առաջացել է ընկերության ընդամենը 1 տարվա գործունեության ստուգման արդյունքում, դեռ պետք է ստուգվի ևս 2,5 տարվա աշխատանքը։
Շատերը այս բացահայտումներից նույնիսկ կարող են ոգևորվել, որովհետև նախկին համակարգի հետ ասոցացվող ընկերությունը հայտնվելու է անխուսափելի թվացող սնանկության եզրին։ Ու այդ «շատերի» համար նույնիսկ կարևոր չեն դրա բոլոր հետևանքները: Ակնհայտ է նաև, որ այս դեպքում խնդիրը դուրս է միայն ՊԵԿ-ի որոշման տիրույթից ու կառավարության քաղաքական որոշման, գլոբալ դիրքորոշման հետևանք է։ Օրինակ՝ ինձ բացարձակապես չի հետաքրքրում, թե ում է պատկանում «Սպայկան» ու մեծ հաշվով՝ նույնիսկ կասկած չունեմ, որ մյուս խոշոր տնտեսվարողների օրինակով՝ այս ընկերությունը նույնպես հարկային չարաշահումներ է թույլ տվել նախկին տնտեսա-քաղաքական համակարգի պայմաններում, որտեղ խաղի որոշակի կանոններ էին հաստատված։ Ամբողջ խնդիրն այն է, որ տնտեսական հանցագործության դեմ պայքարի այն մարտավարությունը, որն ընտրել է կառավարությունը, խիստ վիճահարույց է, առնվազն՝ արդյունավետության տեսանկյունից։
Ուզենք, թե չուզենք, այս ընկերություններն են Հայաստանի տնտեսության ողնաշարը, ու նրանց անհրաժեշտ է հարկային պարտավորությունների դաշտ բերել ավելի փափուկ քաղաքականության միջոցով կամ նույնիսկ տնտեսական համաներում հայտարարել, այլ խոսքով՝ գծել այն կարմիր գիծը, որից հետո բոլոր սուբյեկտները դուրս են գալու ստվերային դաշտից։ Հակառակ պարագայում՝ ստիպված ենք հետևությունների գալ, որոնք ամենևին էլ չեն խոսում Հայաստանի կառավարության շրջահայացության, բարի նպատակների, առավել ևս՝ օբյեկտիվության մասին։
Օրինակ՝ կարող ենք ենթադրել, որ կառավարության «կացնային» քաղաքականությունը հարվածելու է Հայաստանի տնտեսությանը, որովհետև ակնհայտ է, որ մի քանի շաբաթվա կամ ամսվա ընթացքում գյուղատնտեսական ապրանքների մթերում կազմակերպող ընկերություններ չեն հայտնվելու, իսկ հայտնվածներն էլ պարզապես չեն «ձգելու». արդյունքում այս տարի գյուղատնտեսությունը հայտնվելու է տխուր վիճակում՝ հենց «Սպայկայի» պատմության հետևանքով։ Նման ենթադրությունը միանգամայն հիմնավոր է ու նույնիսկ կառավարության անդամները դա չեն կարողանում հերքել։
Կա ավելի հոռետեսական վարկած, ըստ որի՝ գործ ունենք կառավարության ոչ թե ոչ հաշվենկատ քաղաքականության, այլ միանգամայն այլ ձգտումների, այլ խոսքով՝ սեփականության վերաբաժանման գործընթացի մեկնարկի հետ։ Այս վարկածը շատ ավելի վտանգավոր է, որովհետև կապիտալը, որպես կանոն, փախչում է բոլոր այն երկրներից, որտեղ տեղի է ունենում սեփականության վերաբաժանում։
Որն էլ լինի ճշմարտությունը, Հայաստանը գտնվում է որոշակի անկայունության սահմանագծին, որն ավելի մշուշոտ է դարձնում տնտեսական հեղափոխության տեսլականը։
ՍՈՒՐԵՆ ՍՈՒՐԵՆՅԱՆՑ