Թե ինչու Արմեն Սարգսյանը դարձավ «օտար»
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆԵրբ շաբաթներ առաջ անդրադարձ էի կատարել նախագահ Արմեն Սարգսյանի ու վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հարաբերություններին՝ արձանագրելով, որ դրանցում նկատվում են անվստահության ու ճգնաժամի բաղադրիչներ, շատերն ասում էին, թե չափազանցության գիրկն եմ ընկել։ Վերջին շաբաթների ընթացքում, սակայն, տեղի ունեցան իրադարձություններ, որոնք միայն հաստատեցին ենթադրություններս, ավելին՝ հիմքեր կան պնդելու, որ Փաշինյան-Սարգսյան հակադրությունը ստվերից դուրս է գալու հրապարակային հարթություն՝ ստեղծելով ինֆորմացիոն նոր առիթներ։ Երկու շաբաթ առաջ, երբ խորհրդարանական մեծամասնությունը ցուցադրաբար, թեկուզ ժամանակավորապես, տապալեց խորհրդարանի արտահերթ նիստը, որտեղ քննարկվում էր ԱԺ կանոնակարգում և «ՍԴ մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու հարցը, ակնհայտ էր, որ խնդիրը ո՛չ Արցախ մեկնող պատգամավորներն էին, ո՛չ էլ հերթապահ պատճառաբանությունները։ Ավելին՝ խորհրդարանի նիստն, ի վերջո, կայացավ, սակայն մի քանի ժամվա ընթացքում Փաշինյանի թիմը հասցրեց նախագահ Սարգսյանին ուղերձ հասցեագրել, որ կոնսոլիդացված կարող է մերժել ՍԴ անդամի համար առաջադրված նրա թեկնածուին։
Շատերն այդ սցենարին չէին հավատում, բայց նախօրեին Արմեն Սարգսյանի առաջադրած թեկնածուն՝ իրավագիտության դոկտոր Գոռ Հովհաննիսյանը, խորհրդարանում ստացավ ընդամենը 24 քվե։ Ամենևին չենք պնդում, որ նախագահի առաջադրած թեկնածուն իդեալական էր, սակայն արդեն այն հանգամանքը, որ նա չի ասոցացվում ո՛չ նախկին ու ո՛չ էլ գործող իշխանության հետ, դրական երևույթ էր ու կարող էր երաշխիք լինել, որ ՍԴ-ում ունենալու ենք դատավոր, որը քաղաքական իմաստով կաշկանդված չէ։ Թերևս այդ պատճառով էլ Հովհաննիսյանի թեկնածությունը մերժվեց, ավելի շուտ՝ այն հաշվարկով, որ «Իմ քայլը» խմբակցությունը ՍԴ դատավորի պաշտոնում տեսնում է Վահե Գրիգորյանին։ Վերջինս, անշուշտ, նույնպես պրոֆեսիոնալ է, ու այս հարթության վրա որևէ խնդիր չկա, սակայն Գրիգորյանը Մարտի 1-ի գործում ներգրավված փաստաբան է ու կոնկրետ ասոցացիաներ է առաջացնում որոշակի քաղաքական թիմի հետ, ինչը, բնականաբար, այնքան էլ հարիր չէ ՍԴ անդամի կարգավիճակին։
Սակայն, տվյալ պարագայում, խնդիրն ավելի խորքային է, քան ՍԴ անդամի ընտրությունը։ Հայաստանի Սահմանադրությամբ նախագահն ունի խիստ սահմանափակ լիազորություններ, որոնցից մեկը ՍԴ անդամի առաջադրումն է, ու փաստորեն շարունակ ժողովրդավարությունից խոսող հեղափոխության թիմը «խուզում» է նաև այդ սահմանափակ լիազորությունները։ Սա ավելի ընդգծված է դարձնում, այսպես կոչված, սուպերվարչապետական համակարգը, մանավանդ, որ կառավարության նոր կառուցվածքով այն միայն ֆորմալիզացվում է։ Բացի այդ՝ Հայաստանում ստեղծվել է փաստացի մի իրավիճակ, երբ վարչապետի իշխանությունն, ըստ էության, անսահմանափակ է դարձել, որովհետև գործող խորհրդարանը՝ քաղաքական ու որակական հարթության վրա, ոչ միայն չի վերահսկում կառավարությանը, այլ գտնվում է Փաշինյանի լիակատար վերահսկողության տակ։ Վստահաբար կարելի է պնդել, որ ՍԴ անդամի ընտրության հետ կապված քաղաքական որոշումը կայացվել է ոչ թե խորհրդարանում, այլ՝ վարչապետի մակարդակով։
Մյուս կողմից՝ իր քաղաքական ինքնուրույնությունը նշանային քայլերով ի ցույց է դնում Արմեն Սարգսյանը։ Մի քանի օր առաջ աշխատանքից ազատվել էր վարչապետի աշխատակազմի կադրերի բաժնի պետ Մարգարիտա Ազարյանը։ Վերջինս իրապես պրոֆեսիոնալ է, ու չնայած մամուլում հայտնված վարկածներին՝ պնդում եղավ, թե տիկին Ազարյանը կենսաթոշակային տարիք ունի ու մտադիր է զբաղվել թոռներով, սակայն ընդամենը մի քանի օրում նա նոր աշխատանքի անցավ՝ ստանձնելով նախագահի օգնականի պարտականությունները։ Այս իրադարձություններն, անշուշտ, պատահականություն չեն, մանավանդ, որ դեռ փետրվարի 12-ին Նիկոլ Փաշինյանն այդպես էլ չէր կարողացել «գտնել» Արմեն Սարգսյանին, որպեսզի նրան անձամբ հրավիրեր Ստեփանակերտ՝ մասնակցելու ԱԽ նիստին, վերջինս էլ «տեխնիկական» պատճառներով չմասնակցեց ԱԽ նիստին, սակայն ընդամենը երկու շաբաթ առաջ Ստեփանակերտում արժանացավ ԼՂՀ ղեկավարության բավականին ընդգծված ջերմ ընդունելությանը։ Նույն պատմությունը կրկնվեց տակավին օրերս, երբ ԲԴԽ առաջին տարեդարձին նվիրված միջոցառումներին վարչապետն ու նախագահը մասնակցեցին առանձին ու տարբեր օրերի։
Մի խոսքով՝ Փաշինյան-Սարգսյան հակասություններն այլևս բացահայտ են, ու նույնիսկ անիմաստ է դա քողարկելը։ Հեղափոխության օրերին ու դրանից հետո Արմեն Սարգսյանը խիստ դրական, կայունացնող դերակատարություն է ունեցել, ու բոլորը գոհունակությամբ արձանագրում էին, որ Նիկոլ Փաշինյանի բարձր լեգիտիմության ու Արմեն Սարգսյանի փորձառության ու միջազգային կապերի համադրությունը կարող է դրական ազդեցություն ունենալ երկրի համար։ Սակայն երկու հանգամանք հուշում են, որ դրական կանխատեսումներն իրականություն չեն դառնալու։ Նախ՝ վարչապետի ու նրա թիմի վարկանիշի բնական անկումը հեղափոխության թիմի շրջանում խանդ է առաջացնում Արմեն Սարգսյանի հանդեպ, որի նկատմամբ հասարակության դրական տրամադրությունները կարող են նույնիսկ աճել՝ հատկապես օտարերկրյա բավականին տպավորիչ այցերի ու ընդունելությունների համատեքստում։ Եվ որ ամենակարևորն է՝ խորհրդարանական ընտրություններից հետո հակահեղափոխության վտանգն, ըստ էության, վերացված է, իշխանությունը դառնում է մոնոլիտ՝ ավտորիտարիզմի որոշակի դրսևորումներով, ու ավելի դժվար է հանդուրժում «օտարներին», որոնցից մեկն ակնհայտորեն Արմեն Սարգսյանն է։
ՍՈՒՐԵՆ ՍՈՒՐԵՆՅԱՆՑ