Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


«Կա նախ­կի­նից եկած մշա­կույթ, որը խան­գա­րում է տե­ղա­կան ինք­նա­կա­ռա­վար­ման լի­ար­ժեք կա­յաց­մանը»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ

Կառավարությունը նոր նախաձեռնությամբ ցանկանում է ընդլայնել մարզպետարանների ֆունկցիոնալ դերը: Արդյոք այս փոփոխությունները կանդրադառնա՞ն տեղական ինքնակառավարման մարմինների վրա: «Օրենսդրական նախաձեռնությունը, որով նախատեսվում է ընդունել «Տարածքային կառավարման մասին» նոր օրենքը, կոչված է լիարժեք կերպով կենսագործել տարածքային քաղաքականության իրագործման սկզբունքները, այդ քաղաքականության բնագավառները և մարզպետի լիազորություններն այդ ոլորտում: Իմ համոզմամբ, այն որևէ կերպ տեղական ինքնակառավարմանը չի վնասում և չի կարող վնասել, որովհետև տեղական ինքնակառավարման մասին ունենք առանձին օրենք, որտեղ հստակ կարգավորված են ՏԻՄ կարգավիճակն ու հարաբերությունները պետական կառավարման այլ մարմինների հետ», - «Փաստի» հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնում կառավարման փորձագետ Սերոբ Անտինյանը:

Օրենքի նախագծի մասին խոսելիս, ըստ Անտինյանի, պետք է նախ հասկանալ, թե ինչ տեղ և դեր ունեն մարզպետարանները պետական կառավարման համակարգում և ինչպես են նրանք հարաբերվում տեղական կառավարման մարմինների հետ:

«Թե՛ մարզպետարանների, թե՛ տեղական ինքնակառավարման մարմինների պարագայում գործ ունենք իշխանության ապակենտրոնացման հետ: Սակայն դրանք սկզբունքորեն տարբեր ապակենտրոնացման տիպեր են: Մարզպետարանների դեպքում ունենք ապակոնցենտրացում՝ պատասխանատվությունների փոխանցում կառավարման նույն համակարգում գործող և կառավարության ուղղակի վարչական ենթակայությամբ գործող կառույցներին, իսկ ՏԻՄերի դեպքում գործ ունենք սեփական պատասխանատվությամբ քաղաքական որոշումների ընդունման և սեփական պատասխանատվությամբ՝ ՏԻ մարմինների իրավունքի և կարողության սահմաններում այդ որոշումների կենսագործման հետ: Սրանք սկզբունքորեն տարբեր գործընթացներ են: Մարզպետարաններն, ի տարբերություն ՏԻՄ-երի, զուրկ են երեք կարևոր առանձնահատկությունից: Առաջինը` նրանք օժտված չեն իշխանությամբ, որովհետև, ըստ էության, դրանք կառավարության շարունակությունն են տեղերում, տարածքներում, երկրորդ՝ մարզպետարանները չունեն սեփական պատասխանատվությամբ քաղաքական որոշումներ կայացնելու իրավասություն. նրանք ընդամենը կատարում են այն որոշումները, որոնք կայացնում է կառավարությունը՝ ոլորտային տվյալ քաղաքականությունը տեղերում իրագործելու համար: Եվ երրորդ՝ մարզպետարանները չունեն ինքնուրույն բյուջե ձևավորելու իրավասություն: Դրանք գործում են պետական բյուջեից, ըստ ոլորտների, իրենց տրվող հատկացումների հիման վրա: Այստեղ է այն սահմանը, որտեղ մարզպետարանները երբեք և ոչ մի դեպքում չեն կարող միջամտել տեղական ինքնակառավարմանը», - ասում է կառավարման փորձագետը՝ ընդգծելով, որ տեղական ինքնակառավարման պարագայում ունենք ապակենտրոնացման այնպիսի տեսակ, որը կոչվում է իշխանության փոխանցում, այսինքն՝ տեղերում համայնքի բնակիչների կողմից իշխանության ձևավորումը ՏԻՄ-երին օժտում է իշխանությամբ և քաղաքական որոշումներ կայացնելու իրավասությամբ: 

Անդրադառնում ենք նաև հարցին, որ տեղական ինքնակառավարման մարմինները ֆինանսական կախվածություն ունեն մարզպետարաններից: Մասնավորապես, եթե նրանք զարգացման որևէ ծրագիր պետք է իրագործեն, դիմում են մարզպետարաններին: Արդյոք այստեղ խնդիրներ չե՞ն առաջանա, ՏԻՄ-երի ֆինանսական թուլությունը չի՞ ազդի քաղաքական ինքնուրույնության վրա: «Նախ՝ անդրադառնանք մարզպետարաններին: Դրանք ինքնուրույն բյուջե ձևավորելու հնարավորություն չունեն: Մարզպետարանները ֆինանսավորում ստանում են պետբյուջեից: Նրանք իրավունք չունեն տեղական հարկերով բյուջե ձևավորել: 

Մինչդեռ տեղական ինքնակառավարման մարմինները ինքնուրույն են ձևավորում իրենց բյուջեները հիմնական հարկերի՝ եկամտահարկի և շահութահարկի մասհանումներից, տեղական հարկերից և տուրքերից: Իհարկե, տեղական ինքնակառավարման մեր համակարգը լիարժեք կայացած չէ, որպեսզի ՏԻՄ-երը կարողանան այնքան գումար հավաքագրել, որ ինքնուրույն լուծեն իրենց խնդիրները: Նրանք պետությունից ստանում են դոտացիաներ և սուբսիդիաներ՝ տարբեր ծրագրերի իրագործման համար: Խոսքն այստեղ գնում է այն սուբսիդավորման մասին, որը պարտադիր խնդիր է դնում տեղական ինքնակառավարման մարմնի առջև այս կամ այն ծրագիրը կամ խնդիրը լուծելու համար: Այո, այդ պրակտիկան դեռևս կա: Բայց տեղական ինքնակառավարման մարմինը նաև ինքն է որոշում՝ դիմե՞լ որևէ ծրագրի համար, թե՞ ոչ: ՏԻՄ-ը դիմում է պետությանը, ասում է՝ ես այսպիսի խնդիրներ ունեմ և ֆինանսական աջակցության կարիք ունեմ: Սա ընդունված պրակտիկա է, և քանի դեռ ՏԻՄ-ը ֆինանսապես թույլ է, այդ գործընթացները կշարունակվեն: Համայնքների խոշորացման ծրագրի իմաստն այն է, որ ապագայում ունենանք խոշոր, հզոր համայնքներ, որոնք կկարողանան և՛ իրենց եկամտային մասն ապահովել, և՛ տեղական ինքնակառավարումն այնպես իրականացնեն, որպեսզի լիարժեքորեն լուծեն տեղական նշանակության հարցերը: Քանի դեռ մեր համայնքները թույլ են, պետությունը նրանց պետք է աջակցի, ինչը նա անում է մարզպետարանների միջոցով: Ունենք պետական լիազոր մարմին՝ տարածքային կառավարման նախարարությունը, որը մարզպետարանների միջոցով հավաքում է տեղեկատվությունը, ուսումնասիրություն կատարում և Կառավարության միջոցով կայացնում հատկացումների մասին որոշումը»,- մարզպետարանների միջոցով: Ունենք պետական լիազոր մարմին՝ տարածքային կառավարման նախարարությունը, որը մարզպետարանների միջոցով հավաքում է տեղեկատվությունը, ուսումնասիրություն կատարում և Կառավարության միջոցով կայացնում հատկացումների մասին որոշումը», նշում է զրուցակիցս: 

Դիտարկմանը, որ հնարավո՞ր չէ լինեն համայնքի ղեկավարներ, որոնք կդիմեն մարզպետարաններին, և վերջիններս, ասենք, հետապնդելով անձնական կամ քաղաքական շահ, մերժեն նրանց, Անտինյանն արձագանքում է. «Իրականում ամեն ինչ էլ հնարավոր է: Իրավական կարգավորումները և ընթացակարգերն այնպիսին են, որ նվազագույնի հասցվեն այդ մտավախությունները: Կա նախկինից եկած մշակույթ, որը խանգարում է տեղական ինքնակառավարման լիարժեք կայացմանը: Այն եկել է խորհրդային տարիներից, երբ համայնքի ղեկավարը մարզպետի հետ շփվում է շրջկոմի և քաղկոմի հարաբերությունների տրամաբանությամբ: Խորհրդային տարիներին կար կախվածություն և՛ կադրային, և՛ ծրագրերի հաստատման առումով: Մարդկանց մտածելակերպից սա դեռևս դուրս չի եկել: Վերջին տարիներին է միայն նկատվում մտածողության փոփոխությունը, երբ համայնքի ընտրված ղեկավարները սկսում են գիտակցել, որը ՏԻՄ-ը կառավարման ինքնուրույն տեսակ է և կախված չէ կենտրոնական իշխանություններից: Այդ մտայնությունը աստիճանաբար անցնում է: Ժամանակի ընթացքում, երբ տեղական ինքնակառավարումը կկայանա և այդ մարմինները լիարժեք ֆինանսական անկախություն կստանան, մեր նշած խնդիրներն էլ կվերանան», - հավելում է պարոն Անտինյանը՝ բերելով մեկ օրինակ.

«Օրեր առաջ, երբ այրվեց Փարիզի Աստվածամոր տաճարը, քաղաքի կենտրոնական Իլ դե Ֆրանս շրջանը պատրաստակամություն հայտնեց մեծ գումար հատկացնել դրա վերականգնման համար: Սա նշանակում է, որ Ֆրանսիայում տեղական ինքնակառավարումն այնքան զարգացած է, որ Փարիզի ենթահամայնքներից մեկը բավականին մեծ գումար է կարողանում նվիրաբերել տաճարի վերականգնման աշխատանքների համար: Փաստորեն, կայացած տեղական ինքնակառավարման պարագայում ՏԻՄ-երը բավական լուրջ ֆինանսական միջոցների կարող են տնօրինել և ապագայում ինքնուրույնաբար լուծել իրենց առջև ծառացած խնդիրները՝ պետությունից ֆինանսական կախվածություն չունենալով», - եզրափակում է զրուցակիցս:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը փակ է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար Պուտինը զարմացած էր, որ Փաշինյանը ԼՂ-ն Պրահայում ճանաչել է Ադրբեջանի մաս. Լավրով Այսօր Ավագ Ուրբաթ է՝ Հիսուս Քրիստոսի չարչարանաց, խաչելության, մահվան ու թաղման հիշատակության օրը Ռուսաստանի ՊՆ-ն հայտնում է ուկրաինական 15 հրթիռ խոցելու մասին Անկում տարադրամի շուկայում․ փոխարժեքն՝ այսօր Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ