Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
1 $ = 0 ֏, 1 = 0 ֏, 1 = 0 ֏
ՀՐԱՏԱՊ


Շաբաթօրյա գրական ընթերցումներ «Փաստ» օրաթերթից

ՄՇԱԿՈՒՅԹ

«Փաստ» օրաթերթը շարունակում է «Շաբաթօրյա ընթերցումներ» շարքը՝ ներկայացնելով ժամանակակից գրողմերի ստեղծագործություններից: Արժեքներից հեռացող, մշակույթից ու գրականությունից հեռացող մեր ժամանակներում մի խոր անդունդ կա, որ պիտի կաթիլ-կաթիլ լցվի: Պիտի լցվի միասնական ջանքերով, գիր ու գրականության ամեն մի տողով, ամեն մի բառով: Այս գործում մեզ մեծապես աջակցում է Համահայկական գրողների միության նախագահ, գրականագետ Աբգար Ափինյանը, ինչի համար շնորհակալ ենք:

ՄԱՐԻԱՄ ԽՈՒՐՇՈՒԴՅԱՆ

ԱՆ­ՄԵՂ ՄԵ­ՂԱ­ՎՈ­ՐԸ

-Մի կողմ քաշվի՛ր, ա՛յ չբեր,- ասում էին ու առաջ անցնում...

Արդեն տասը տարվա հարս էր Վարդուշը։ Խելոք, սիրուն Վարդուշը։ Ճեփ-ճերմակ մաշկ ուներ ու կապույտ, ծով աչքեր։ Մազերը շագանակագույն էին ու գանգուր։ Հյուսքն այնքան հաստ էր, որ նայողին թվում էր, թե քաշելու է, վայր գցի աղջկան։ Սիրուն, կարմրաթուշ Վարդուհին...

Թաղի տղաների աչքը նրա հետևից մնաց, մի առավոտ արթնացան ու իմացան, որ կողքի թաղի Միհրանը փախցրել է աղջկան։ Մի քանի օրից երկու կողմերը համաձայնության եկան, ու Վարդուշը կնքվեց հլու-հնազանդ հարս։ Իբր իր հեզիկությունը քիչ էր, մայրն էլ կողքից էր խրատ տալիս.

- Խելոք հարս կլինե՛ս, աղջի՛, կեսրանցդ պատասխան չտա՛ս, տանդ գաղտնիքը պարանին չփռե՛ս։

Ու Վարդուշը մինչև կյանքի վերջը չդավաճանեց մոր խրատին։

Տարին տարու վրա էր գալիս, ու Միհրանի ընտանիքում երեխա ունենալու հույսը մարում էր։

Միհրանը ինը տարով մեծ էր աղջկանից։ Վարդուշին փախցրեց, երբ տասնհինգը նոր էր լրացել։ Մտածեցին՝ անչափահաս է, կհասունանա ու ամեն ինչ տեղը կընկնի, սակայն տարիներն անցնում էին, ու ոչինչ չէր փոխվում։ Սկզբում, երբ չբեր էին գոռում, աչքերը լցնում էր, փակվում սենյակում այնքան, մինչ ամուսինը ձեն կտար.

-Ի՞նչ էղար, Վարդո՛ւշ, արի սեղան դիր, սովից մեռանք։

Ու Վարդուշը թաց աչքերով դուրս էր գալիս։ Միհրանը մի քանի անգամ քույրերին ու մորը խնդրեց սիրալիր լինել կնոջ նկատմամբ, սակայն զգաց՝ անարդյունք է, դադարեց։ Միակ համարձակ ու կտրուկ խոսքն ասում էր այն ժամանակ, երբ բաժանվելու հարց էր բարձրացվում.

-Ա՛յ բալա, հո անժառանգ չես մնալու,- ողբում էր մայրը։

-Վերջ, էլ չխոսե՛ք, էդ էլ իմ բախտն էր,- բերանները փակում էր Միհրանը։

Անցան տարիներ, բոլորն էլ հոգնեցին ու ձեռք քաշեցին։ Միհրանն ու Վարդուշը միասին ապրեցին տասը տարի։

Միհրանի մահվան լուրը հարևանի տղան բերեց. շնչակտուր ներս վազեց ու ձայնը գլուխը գցեց.

-Վարդուշ մորքո՛ւր, Վարդուշ մորքո՛ւր, Միհրան քեռին գետնին ա ընկած, ձեն եմ տալիս, չի պատասխանում, կարողա՞ մեռել ա։

Վարդուշի աչքերի առաջ սևացավ ու տապալվեց տղայի ոտքերի մոտ։ Խեղճը կանգնել էր ու չգիտեր անելիքը...

Գյուղում սկսեցին բամբասել, թե խեղճ Միհրանի սիրտը չդիմացավ. հե՞շտ է չբերի հետ ապրելը։

Վարդուշը լուռումունջ իր դարդն էր լացում։ Ջահել-ջահել այրի դարձավ։ Ամուսնու քույրերը ամուսնացել, տանից գնացել էին։ Մնացել էին երեքով՝ ինքն ու Միհրանի ծնողները, որոնք վշտից կուչ էին եկել ու վախվորած մտածում էին՝ հարսը չթողնի, հերանց  տուն գնա։

Վարդուշը հերանց չգնաց, մնաց ու հավատարիմ ծառայեց նրանց։ Միհրանի մայրը ամուսնուց շուտ հեռացավ կյանքից։ Մի առավոտ արթնացավ ու ձեն տվեց.

Վարդո՛ւշ, ներսս վառվում է, մի բաժակ ջուր հասցրու։

Ջուրը չհանգցրեց ներսի կրակը, սկեսուրը մի քանի ծանր շունչ արձակեց ու մարեց։

Վարդուշին մնաց իր բաժին վերջին պատիժը, սկեսրայրը, ով տարիների հետ խելքը գցեց ու հարսի արևը փակեց։ Սիրուն Վարդուշից միայն աչքերի գույնն էր մնացել, կապույտ ու ջինջ, բայց տխուր ու անթափանց։ Ճակատագիր ասածը ժառանգություն է, որը մինչև վերջ շալակդ ես առնում ու գնում՝ ուր կտանի։ Վարդուշի բաժին ճակատագիրը շատ էր ծանր, ու կնոջ ուսերն անզոր էին այլևս դիմակայել։ Մի օր էլ լուսացավ առանց Վարդուշի, նա լուռ հեռացավ, ջուր էլ չխնդրեց։

Օրեր անց ողջ գյուղը զարմանքից լալկվել էր։ Բժիշկը, ով մահվան եզրակացությունն էր արձանագրել, բերանից թռցրել էր, որ Վարդուշը կույս էր...

Սիրուն, կարմրաթուշ, օրիորդ Վարդուհին։

 

ԴԱՎԻԹ ԱՍԱՏՐՅԱՆ

ԲԱՆԱՍՏԵՂԾԱԿԱՆ ԸՆՏՐԱՆԻ

***

Գիտեմ` ինչից եք այսքան խեղճացել (Հաստատ դեռ շատ են հույսեր մորթվելու...),

Գիտեմ` ինչից եք այսպես համրացել,

Բայց հիշե՛ք, տղե՛րք. ԼԱ՛Վ Է ԼԻՆԵԼՈՒ…

Ցավն է բույն դրել մեր սրտերից ներս.

Գիտեմ` շատերս չենք դիմանալու

(Գուցե առաջին ընկնողն եմ ես...),

Բայց, մեկ է, գիտեմ՝ ԼԱ՛Վ Է ԼԻՆԵԼՈՒ...

 

Ատելությունը հորդում է վարար

(Տե՛ր, հերթը չգա արյուն թափելու)...

Մի օր իսկապես կսիրենք իրար,

Եվ հենց այդ օրը ԼԱ՛Վ Է ԼԻՆԵԼՈՒ...

Եվ թող հոխորտան ու կոչեր անեն,

Թող ասեն՝ վաղը ՀԱՅ չի լինելու.

Մշուշն ու մահը մի օր կցրվեն,

Վերջում, կտեսնե՛ք, ԼԱ՛Վ Է ԼԻՆԵԼՈՒ...

Թե իրոք հայ ես, չարին չես մերվի

(Չարիքի առաջ սուր ես ճոճելու),

Անհուսությունից սիրտդ չի նեխի,

Քանզի շատ շուտով ԼԱՎ Է ԼԻՆԵԼՈՒ...

***

Ապառաժներ ընկան՝ լեգենդներից պոկված,

Եվ հսկաներ ընկան մարդուկների զարկից,

Առնետներ են վխտում՝ ծիրանիներ հագած,

Զարմանալով իրենց գերմարդկային թափից:

Ով ինչ կտա, կառնեք, ամոթ ու ցավ չկա,

Որ անամոթ հոգին ձեր խաղաղվի,

Թքած, եթե չունեք մի հավատի վկա,

Որ լոկ իր հավատով նորից խաչվի:

Իսկ ես դեռ հույս ունեմ, վկա Աստված.

Մի տեսակ կա, որին ես պաշտում եմ անզուսպ,

Նրան, որ նկուղում դեռ թուր ունի պահած,

Եվ սնդուկում պահած՝ զորականի հագուստ:

Որ չի հանել մանր կռիվներում,

Երբ հայն հայի կրծքին սուր էր դրել,

Այլ երդվել է հանել ոսոխի դեմ՝ մարտում,

Որ չփորձի նորից մեզ մեզանից խլել:

Այս տեսակի համար գողգոթաներ դեռ կան,

Թե կասկածող դեռ կա, թող որ զգույշ լինի,

Քանզի որձաքար է, ոչ թե ջիլումկան՝

Նրանց ձեռքերի մեջ հալածյալի...

Մենք այս անգամ հաստատ

հեշտությամբ չենք տալու

Մեր հերոսին, որ դուք խաչի ճամփով տանեք,

Մենք սուր գիտենք ճոճել և չենք լալու:

***

Էլի գայլերի ոռնոց է գալիս,

Էլի գառների մայուն է լսվում,

Էլի գառնուկի մեր բախտն ենք լալիս

Հույսի դամբարան հրապարակում...

Էլի իրար ենք պատեպատ տալիս,

«Հերոսի» նման գետին ենք ընկնում,

Երազում դառնալ դրոշը դարիս

Մի պատառ հացի ճակատամարտում...

Մի բաժակ ջրի փոթորիկներից

Մեր պատվի նավն է անդունդը գնում.

Նա՛, որ եկել էր հեռու դարերից,

Մի պոռնիկ թերթի էջին է մեռնում:

Էլ համ չի գալիս հանապազ հացից,

Աղի մասին էլ չեմ ուզում խոսել,

Զզվել եմ անգամ երջանիկ լացից,

Ուզում եմ սրանց խառնվե՜լ, հոսե՜լ:

Բայց հոգիս տեղից պոկվում է ուժով,

Զարկում բերանիս, որ ձայնս կտրեմ,

Չտեսնեմ ո՛չ ցավ, ո՛չ թալան, ո՛չ սով,

Որ իրեն այս մեծ աղետից փրկեմ:

Ասում են՝ լավ չէ թքել, հայհոյել,

Բայց տեղ չմնաց էլ համբերելու.

Դուք վերջում մեռնող հույսն եք գլխատել՝

Միակ պայմանը մարդկանց ապրելու...

Բայց եթե չկա խրամատ պատվի,

Դաշույն հավատի ու երակի գույն,

Ես էլ թույլ չեմ տա, որ արյուն թափվի

Մի պատառ հացի ճակատամարտում...

ԳՆԱՍ ԲԱՐՈՎ, ԵՂԲԱՅՐ

Արմեն Հովհաննիսյանի հիշատակին

Գնաս բարով, եղբա՛յր՝ հեռուներն են կանչում,

Ճամփան նույնն է, որով մեր մեծերը անցան,

Քո բոցեղեն անվան արձագանքն է շաչում՝

Գոլորշին է ելնում դեռ թարմ ու տաք արյան:

Գնաս բարով, եղբա՛յր՝ դու քո պարտքը տվիր,

Մեզ թողնելով հավերժ քո արյունի դեմ պարտք՝

Հերոսների կողքին խաղաղությամբ ննջիր՝

Քեզ խնկարկում հավերժ, քեզ խոնարհում ու փառք:

Գնաս բարով, եղբա՛յր, Վահագնացեղ գենի՝

Որդիս քեզնով պիտի իր տեսակը զգա,

Քեզնով պիտի վաղվա Ավարայրում երկնի

Եվ քեզանով պիտի մեր վաղվա օրը գա:

Գնաս բարով, եղբա՛յր՝ քո զորակոչն այլ է,

Մի այլ բանակ այնտեղ քո ճամփան է պահում,

Այնտեղ նաիրական արեգակի փայլն է,

Այնտեղ հայոց փառքի ատրուշանն է վառվում:

Ճամփան նույնն է, որով մեր մեծերը անցան,

Գնաս բարով, եղբա՛յր՝ հեռուներն են կանչում

Գոլորշին է ելնում դեռ թարմ ու տաք արյան

Քո բոցեղեն անվան արձագանքն է շաչում…

 

Վրաստանի պատվիրակությունը շրջել է Հայաստանի պատմության թանգարանովՀՀ-ն սառեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, մինչև հասկանաք, թե այդ կազմակերպությունը կա՞, չկա՞, գործո՞ւմ է․ ԱԺ նախագահԱլիևի անվան փողոցի շենքում հրդեհ է, բնակիչներին տարհանում են (տեսանյութ) Քանի՞ մարդ է թունավորվել ՀայաստանումՄԱԿ-ի դատարանը Իսրայելին պարտավորեցրել է Գազա օգնություն հասցնելու միջոցներ ձեռնարկել Երկար ժամանակով լույս չի լինելու․ հասցեներԶելենսկին նշել է՝ ՌԴ խոշոր հարձակման ժամկետըՍարալանջից դեպի Տերյան փողոց տանող ճանապարհահատվածում օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվել Եկեք համախմբվենք մեր ջանքերում՝ պաշտպանելու Արցախի ժողովրդի շահերն ու իրավունքները․ Արտակ ԲեգլարյանՕդի ջերմաստիճանն աստիճանաբար կբարձրանա 8-10 աստիճանովՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալիս Արցախն ու Արցախի հարցը. ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարությունը 4 զn՞հ և թթվածնի պակա՞ս. ի՞նչ է կատարվել «Աերոֆլոտ»-ի՝ Կրասնոյարսկ մեկնող չվերթումԴասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ ԿԳՄՍ նախարար «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՏուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված. ՆԳՆ ԱՄՆ բենզալցակայանում հզոր հրդեհ է բռնկվել (տեսանյութ)Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ բախվել են «Nissan»-ն ու «Ford Transit»-ը. վարորդները հիվանդանոցում ենՎիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ Երևանում․ կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են․ կա վիրավոր 5,7 մագնիտուդով երկրաշարժ՝ ԱֆղանստանումՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Բաքուն օկուպացված Ստեփանակերտի մարզամշակութային համալիրը ներկայացրել է որպես «գաղտնի ռազմական համալիր»Քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակ-հարցումը Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քվինին Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան «Կրոկուսի» վրա հարձակված ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ են եղել Վթարային ջրանջատում Երևանի Մալաթիա Սեբաստիա վարչական շրջանում Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկիԼարսը բաց է Telegram-ը գործիք է դառնում ահաբեկիչների ձեռքում. Պեսկով Փարիզը Բաքվում լրտեսական ցանց է ստեղծում․ Ադրբեջանի Պետական ​​անվտանգության ծառայություն Պեսկովը պատասխանել է Crocus-ում ահաբեկչության վերաբերյալ վարկածների մասին հարցին Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Գազամատակարարման վթարային դադարեցում Գյումրի քաղաքում «Գոյ»-ը պատրաստ է գործունեություն ծավալել որպես անկախ թատրոն Հայաստանից թողել են «տրաֆարետը», որի տակ աշխատում է թուրքական շահերի սպասարկողը. Էդուարդ Շարմազանով Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարություններից հետո Արցախի պետական և քաղաքական գործիչների նկատմամբ կսկսվի հետապնդումների նոր ալիք. Սաղաթելյան Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա ՍողոմոնյանՏաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան Ինչու՞ են ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում ռազմական գործողությունների վերսկսմանը«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Crocus City Hall-ում ահաբեկչություն իրականացնողները եղել են թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ազդեցության տակ Երևանում երկու անձանց դանակահարած երիտասարդն է ձերբակալվել․ ի՞նչ է հայտնի Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայանՀետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել